محدودیت دسترسی به اینترنت و قطع شبکه‌های اجتماعی، رمقِ کسب‌وکارهای مجازی را گرفته است
امدادرسانی به کسب‌وکارهای از نفس افتاده
به گزارش «ایسنا» دخل و خرجی که مدت‌هاست علاوه بر پاساژها و بازارها پایش به شبکه‌های اجتماعی باز شده و تبدیل به محلی برای کسب درآمد تعداد زیادی از جوانان و به‌خصوص زنان شده بود، این روزها حالی رو به وخامت دارد و فیلترینگ آن را از نفس انداخته است، به طوری که آمارهای رسمی نشان می‌دهد تا ۱۷ مهرماه، بیش از ۴۱درصد کسب‌وکارهای اینترنتی ۲۵ تا ۵۰درصد درآمد خود را در این مدت از دست داده‌اند و حدود ۴۷درصد هم بیشتر از ۵۰درصد کاهش فروش داشته‌اند.
در حال حاضر معادل ۱۱ میلیون نفر از طریق شبکه‌های مجازی کسب درآمد می‌کنند که از این میزان حدود ۹ میلیون نفر یعنی ۸۳درصد از طریق اینستاگرام در حال کسب درآمد هستند که در پی اختلالات اخیر اینترنت و فیلترینگ اینستاگرام و واتساپ به شدت ضرر کرده‌اند و مشخص نیست در آینده چه اتفاقی برای این کسب‌وکارها رخ خواهد داد. در حال حاضر پس از یک ماه در واکنش به مشکلاتی که برای صاحبان کسب‌وکار مجازی از قطع اینترنت به وجود آمده است تنها بسته حمایتی برای این کسب‌وکار ارائه شده که باید دید آیا این بسته می‌تواند مشکلات را حل کرده و موجب رونق دوباره این مشاغل شود؟
فروشنده‌ای که به واسطه یک صفحه اجتماعی در اینستاگرام یا یک کانال تلگرامی با مشتریان خود در ارتباط بوده، ثبت‌سفارش به صورت وسیع یا اندک انجام می‌داده و بر اساس سفارش‌هایی که داشته خرید می‌کرده حالا با یک معضل بزرگ مواجه شده و این مساله متضرر شدن فروشندگان، ضایع شدن حقوق خریداران در صف انتظار برای دریافت کالا و از بین رفتن مشاغل حاشیه و وابسته به کسب‌وکارهای مجازی را در پی داشته است.
در همین زمینه یکی از صاحبان کسب‌وکارهای کوچک اینترنتی با گلایه از کاهش شدید فروش محصولاتش در یک ماه اخیر عنوان می‌کند: فیلترینگ و قطعی اینترنت موجب شده تا نتوانیم بخشی از سفارش‌های‌مان را ثبت نهایی کنیم، چرا که برای انجام این کار نیازمند ارسال یا دریافت عکس محصولات هستیم و به دلیل کند بودن سرعت اینترنت نمی‌توانیم عکسی را دریافت یا بارگزاری کنیم.
وی با بیان اینکه قطع شدن اینترنت موجب شده تا سطح تبلیغات ما به صفر برسد، ادامه می‌دهد: مشتری‌هایمان به شدت ریزش کرده است. قطعی اینترنت به طور کلی کسب‌وکارمان را از بین برده است. اکثر مشتری‌ها در اینستا گرام پیام می‌دادند اما امروز سفارش‌های کمتری را دریافت می‌کنیم. در واقع این روزها تنها کسب‌وکارها نیست که ازبین رفته بلکه کلا زندگیمان مختل شده است. نرم‌افزارهای داخلی هم به هیچ عنوان کاربردی ندارد به جز اینکه فضای گوشی رامختل کنند.
این فروشنده محصولات آرایشی و بهداشتی خاطرنشان می‌کند: طی چند روز اخیر فروش اینترنتی ما به صفر رسیده است. مشتری‌های حضوری‌مان نیز به شدت کاهش یافته‌اند و با وجود اینکه بار جدیدی را ثبت‌سفارش و خریداری کردیم، اما در حال حاضر تعداد زیادی از مشتری‌هایمان ریزش کرده‌اند، مشکل اینجاست محصولاتی که ما به فروش می‌رسانیم دارای تاریخ انقضا هستند و اگر وضعیت به همین منوال ادامه پیدا کند دچار ورشکستگی خواهیم شد. در ادامه مدیر یک فروشگاه آنلاین پوشاک نیزمی‌گوید: فروشگاه ما کاملا به صورت آنلاین محصولاتش را به فروش می‌رساند و ما فروشگاهی برای فروش حضوری محصولاتمان نداریم، در روزهای اخیر با افت شدیدی که در فروش داشتیم حتی نمی‌توانیم حقوق پرسنلی که در کارگاه کوچک‌مان کار می‌کنند را پرداخت کنیم. ما برای راه‌اندازی این کسب‌وکار تعدادی خیاط استخدام کردیم، یک کارگاه اجاره کردیم و در متراژ بسیار زیادی پارچه خریداری کردیم که همه این هزینه‌ها را باید با فروشی که داریم جبران یا تامین کنیم اما یک‌شبه همه چیز به هم ریخته و حالا علاوه بر ضرر، باید هزینه اجاره کارگاه و حقوق خیاط را هم از جیب خودمان پرداخت کنیم.
این تولیدکننده پوشاک زنانه و بچه‌گانه ادامه می‌دهد: در فضای کسب‌وکارهای اینترنتی تبلیغات برای افزایش فروش حرف اول را می‌زند، در واقع حکم نوعی سرمایه‌گذاری را دارد، برای همین ما حدود ده روز قبل از اینکه شبکه‌های اجتماعی با فیلترینگ مواجه شوند قراردادی برای تبلیغات به مبلغ ۶۰ میلیون بستیم، درست در زمانی که تبلیغات ما قرار بود توسط یک صفحه پر فالوور در اینستاگرام انجام شود فیلترینگ صورت گرفت و تا الان نه تبلیغی برای ما صورت گرفته و نه موفق شدیم پول خود را پس بگیریم، چه کسی پاسخگوی این ضرر و زیان ماست؟
وی ادامه می‌دهد: جالب اینجاست که گاهی در زمان قطعی اینترنت پلتفرمهای ایرانی نیز از کار می‌افتند، متاسفانه نرم‌افزارهای پیام‌رسان ایرانی زیرساخت مناسبی برای کارهای تجاری نداشته و مشکلات زیادی دارند. کاهش مشتری یعنی از بین رفتن کسب‌وکاری که چند سال برای آن تلاش شده است. امروز با از بین رفتن این سرمایه‌ها افراد زیادی کار خود را از دست می‌دهند که این موضوع مشکلات اجتماعی زیادی را به همراه دارد.
بر اساس اعلام محمدرضا انبیائی، دبیرکل انجمن مدیریت کسب‌وکار ایران، کسب‌وکارها به دو صورت با اینترنت رابطه دارند.
مدل اول کسب‌وکارهایی هستند که هسته اصلی آنها اینترنت بوده و مدل دوم کسب‌وکارهایی هستند که از اینترنت به عنوان ابزار استفاده می‌کنند که هر کدام در سه سطح کسب‌وکارهای بزرگ، متوسط و خرد تقسیم‌بندی می‌شوند. به طور ساده می‌شود گفت، کسب‌وکارها و شرکت‌های بزرگ چون آدرس صفحه‌شان در ذهن مخاطب باقی است، اگر اینترنت بین‌المللی هم قطع شود به دلیل شناخته بودن از طرف مخاطب فراموش نشده و قطع اینترنت خیلی بر روی کسب‌وکار آنها تاثیر‌گذار نیست، اما در کسب‌وکارهای متوسط و خرد به دلیل اینکه آدرس این کسب‌وکارها در یاد مخاطب باقی نمانده یا خیلی شناخته شده نیست کسب‌وکار عملا از دست رفته یا به شدت محدود می‌شوند.
چه کسی هزینه‌های وارد شده را تقبل می‌کند؟
ابنیائی بر این اعتقاد است که در کشور ما رویکرد اشتباهی وجود دارد که بر اساس آن تصور می‌شود کسب‌وکارهای بزرگ اهمیت‌شان از کسب‌وکارهای کوچک بیشتر بوده که باید گفت این دیدگاه غلط است.
در اصل ۲۸ قانون اساسی عنوان می‌شود که دولت موظف است برای همه افراد امکان اشتغال در شرایط برابر ایجاد کند، از طرفی بر اساس آمارها و اطلاعات کارشناسان، ایجاد هر شغل یک تا ۲ میلیارد تومان هزینه دارد. با چنین فرضی، زمانی که فردی کسب‌وکار کوچک راه‌اندازی می‌کند بار این عدد بزرگ را از روی شانه دولت برمی دارد و هزینه‌های دولت را کاهش می‌دهد. بنابراین از بین بردن کسب‌وکارها موجب ایجاد هزینه‌های و خسارت‌های زیادی برای کشور می‌شود.
دبیرکل انجمن مدیریت کسب‌وکار ایران خاطرنشان می‌کند: هم‌چنین کوچ دادن مدام کسب‌وکارها از نرم‌افزارهای مختلف به نرم‌افزار دیگر این کسب‌وکارها را ضعیف می‌کند. زمانی که یک کسب‌وکار کوچک با صرف هزینه یک کانال یا صفحه ایجاد می‌کند و ناگهان برای مثال اینستاگرام یا تلگرام بسته می‌شود سرمایه‌گذاری صورت گرفته از بین می‌رود و عملا نیاز به سرمایه‌گذاری مجدد ایجاد می‌شود.
این هزینه‌هایی که به کسب‌وکارها تحمیل می‌شود را چه کسی تقبل می‌کند؟ نباید بستر کسب‌وکار را از بین برد، بلکه باید برای این مساله راهکار ارائه دهیم. بر اساس قانون بهبود مستمر فضای کسب‌وکار باید روز به‌روز فضا برای کسب‌و کارها بهتر شود نه اینکه به هر بهانه‌ای این موضوع دچار رکود بیشتر شود.
هم‌چنین محمود بنانژاد، رئیس اتاق اصناف مشهد درخصوص تبعات قطع اینترنت بر کسب‌وکارهای مجازی عنوان می‌کند: با فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی اغلب کسب‌وکارهایی آسیب می‌بینند که در شبکه‌های اجتماعی مشغول فعالیت بوده و به نوعی ازکسب‌وکار کوچک‌تری برخوردارند. آنها عمدتا افرادی هستند که به صورت فیزیکی هم مشغول به کار هستند. برای مثال بسیاری از کسبه که در فضای فیزیکی مشغول فعالیت هستند در صفحات مجازی هم کالاها و محصولاتشان را در شهر خود و حتی سراسر کشور عرضه می‌کنند، معمولا این مشاغل در صورت قطع شدن اینترنت از گزند آسیب در امان نبوده و تاب نمی‌آورند، اگرچه این کسب وکارها در بخش فیزیکی خیلی دچار آسیب و از هم پاشیدگی نمی‌شوند، اما بخش عظیمی از رونق کسب‌وکار خودرا از دست داده و درنهایت دچارآسیب خواهند شد.
۶۰درصد کسب وکارهای اینترنتی آسیب دیدند
رئیس اتاق اصناف مشهد تاکید می‌کند: طی ماه‌های گذشته که اینترنت و فضای مجازی آرام بود، مردم بی‌دغدغه در این فضا مشغول کار، سرمایه‌گذاری وکسب درآمد بودند که ناگهان با این مشکل مواجه شدند. تاب‌آوری هر مجموعه اقتصادی سطح و اندازه‌ای دارد و اگرتاب آوری آنها پایین باشد، نمی‌توانند به بقای خود ادامه داده و از بین می‌روند.
بنانژاد با اشاره به اینکه شیوع کرونا باعث شد تا کسب‌وکارهای مجازی رونق پیدا کند، می‌افزاید: در خصوص تعداد کسب‌وکارهای مجازی آماردقیقی در دست نیست و نیاز است تا مراجع اصلی مانند بانک مرکزی در خصوص این موضوع آمار بدهد، اما به صورت تقریبی می‌توان گفت حدود ۳۰ تا ۴۰درصد کسب‌وکارهای کوچک به فضای مجازی ورود پیدا کرده‌اند که با قطع اینترنت ۶۰درصد کسب‌وکارشان آسیب دیده و در مجموع حدود ۱۵ الی ۲۰درصد کاهش فروش را برایشان رقم خواهد زد.
وی بیان می‌کند: صاحبان کسب‌وکار و مردم نمی‌توانند از تمام پیام‌رسان‌های ایرانی استفاده کنند، تکلیف مردم مشخص نیست. در حال حاضر چند پلت‌فرم داخلی متفاوت وجود دارد که در میان این تعداد نیز نمی‌توان پلت‌فرمی را پیدا کرد که تمام امکانات لازم را داشته باشد. بنابراین باید در این خصوص اعتمادسازی برای صاحبان کسب‌وکار انجام شود تا با معرفی یک نرم‌افزار مناسب، مردم از آن استفاده کرده و پاسخ نیازهای خود را در استفاده از آن بیایند.
وی تاکید می‌کند: در این راستا ضرورت دارد تا در حوزه کسب‌وکارهای مجازی یک سیاستگذاری کلی و یک سند مشخص براساس یک شبکه واحد، پایدار و مطمئن برای ترغیب افراد در استفاده از آن، درنظر گرفته شود.
