بار سنگین نهاده‌های دامی
موضوعی که بنا به گفته مسوولان و فعالان مربوطه دلیل اصلی آن به نهاده‌های دام و طیور بازمی‌گردد. به‌طوری که تخصیص نیافتن ارز برای ترخیص کامل نهاده‌ها، چالش بزرگی برای فعالان این بخش، در ماه‌های گذشته بوده است.
و پیامد این جریان، تامین نهاده‌ها از بازار آزاد، افزایش هزینه‌های مرغداران، گرانی محصول تولیدشده و درنهایت، فشار مضاعف به مصرف‌کننده شده است.
قابل تامل آنکه با ریزش قیمت نهاده‌های دامی در بازارهای جهانی نسبت به سال میلادی گذشته روبه‌رو هستیم؛ اما باوجود تحریم‌های خارجی و خود تحریمی‌های داخل، نرخ این محصول در ایران در حال تجربه افزایش بالایی است.
براین اساس و با توجه به مشکلات تامین نهاده‌های دامی برای فعالان و تاثیرگذاری این روند بر نرخ مرغ، روزنامه »دنیای‌اقتصاد» گفت‌وگویی با حق‌شناس رئیس هیات‌مدیره شرکت توسعه صادرات، در راستای شفافیت بیشتر در این حوزه انجام داد که در ادامه ارائه می‌شود.
تاثیر عرضه نهاده‌های دامی در میزان تولیدات داخل و قیمت نهایی محصولی مانند مرغ را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در تمام کشورهای توسعه‌یافته برای داشتن اقتصاد سالم و پیشرو به‌خصوص درزمینه مدیریت و توسعه امور کشاورزی و دامداری برنامه‌های منسجم و منظمی تدوین می‌شود زیرا مهم است در این صنعت سالم و حلال چه اتفاقی می‌افتد.
اگر واقعا بخواهیم غذای سالم داشته باشیم اولین قدم آنکه ازچه نهاده‌هایی برای دام و طیورمان استفاده می‌کنیم؛ و ازآنجاکه باوجود جمعیت بالای ایران، تولیدات داخل هم در این زمینه پاسخگو نیست مجبور به واردات نهاده‌های دامی می‌شویم که این روند بر قیمت نهایی محصول تولیدشده تاثیر‌گذار است.
وابستگی کشور به واردات نهاده‌ها تا چه حد است؟
اگر میزان واردات نهاده‌ها را عنوان کنیم بهترین مستندات آمارهایی است که گمرکات اعلام می‌کنند مثلا در سال ۹۷ واردات نهاده‌ها به ایران ۱۱ تا ۱۳ میلیون تن بوده است و به دلیل کاهش واردات در آن سال، قرار بر تخصیص ارز دولتی به نهاده‌ها شد که با این تصمیم واردات سال بعد به ۱۸ میلیون تن رسید.
سال‌های بعد نیز به همین میزان واردات داشتیم تا ۱۴۰۱ که به دلیل حذف ارز دولتی، واردات دوباره کاهش یافت و به ۱۳ میلیون تن رسید. همین میزان کاهشی که سال گذشته در واردات نهاده‌ها داشته‌ایم موجب گرانی این محصول، تاثیر بر تولیدات و افزایش قیمت نهایی کالایی مثل مرغ و گوشت شد.
چه مقدار از نهاده‌های دامی در داخل کشور تولید می‌شود؟
طبق چشم‌انداز ۱۴۰۴ وزارت جهاد کشاورزی وبر اساس آمار واردات گمرکات کشور، ۵۰درصد از نهاده‌های موردنیاز را می‌توان در داخل کشور تولید کرد و ۵۰درصد هم با واردات تامین می‌شود؛ که تولید این میزان در داخل کشور به دلیل تجهیزات، آب مورد مصرف و در کل هزینه‌های تولید دشوار است و به این دلیل وابستگی به واردات بیش از ۵۰درصد است.
در اصفهان نیز مصرف نهاده‌ها ۲ میلیون تن اعلام می‌شود که تقریبا نیمی از تولیدات در داخل و مابقی با واردات تامین است.
پرمصرف‌ترین نهاده‌های دامی در ایران و مهم‌ترین کشورهای تامین‌کننده این نهاده‌ها برای ما کدام هستند؟
نهاده‌های دامی پرمصرف در ایران شامل سویا، ذرت، جو، کنجاله سویا می‌شود و کشورهایی مانند روسیه، برزیل، ارمنستان قزاقستان، بلاروس و... موردقبول سازمان‌های مربوطه برای واردات این محصول به ایران قرارگرفته‌اند. البته هر نهاده‌ای را صادر کنند قبل از مصرف، آنالیز آن باید مورد تائید قرار گیرد که سالم هستند یا خیر؟
نهاده‌ها با چه ارزی وارد می‌شوند؟
اینکه این نهاده‌ها با چه ارزی وارد می‌شود در اصل باید ارز ۲۸ هزارتومانی به واردات آنها تعلق گیرد؛ اما تخصیص این نوع ارز، اندک است و برای مابقی، واردکننده مجبور به استفاده از ارز آزاد است. حال‌آنکه سیاست دولت آن است در برابر ارز آزادی که بازرگان برای واردات استفاده می‌کند محصول را باقیمت دولتی عرضه نماید در غیر‌این صورت، ملزم به پرداخت جریمه است.
دلایل کمبود و گرانی مرغ در اصفهان به همان مساله نهاده‌ها مربوط می‌شود؟
در ۲۰ روز گذشته با کمبود مرغ در اصفهان رورو بودیم به دلایلی که اشاره شد و جدای از گرانی نهاده‌ها، ترخیص نشدن محصول از گمرکات و تاثیر بر تولید نیز باعث شد مرغ کمیاب و گران شود.
وضعیت ترخیص کالا از گمرکات کشور به چه صورت است؟
ترخیص کالا از کشور مبدأ و مقصد که ایران است به دلایل کارشناسانه و نبود آزمایشگاه‌هایی چابک و بروز، چندان مطلوب نیست. متاسفانه گاه محموله‌ها درزمان‌هایی بیش‌ازحد معمول در گمرکات معطل ترخیص می‌ماند و این‌گونه محموله فاسد شده و در مواردی هم غیرقابل‌مصرف تشخیص داده می‌شود.
بنابراین از طرفی مشکلات ترخیص کالا و از سویی تاثیر دلار بر قیمت این نهاده‌ها موجب شده است که با کمیابی و گرانی تولید نهایی روبه‌رو باشیم ضمن آنکه نرخ هزینه‌های تولید را هم باید در نظر داشت به‌عنوان‌مثال سال گذشته ۲۴۵هزار تن انواع نهاده‌ها وارد اصفهان شد که ۱۲۲ میلیارد تومان هزینه حمل‌ونقل جاده‌ای آن شده بود حالا حساب کنید این مبلغ، چه تاثیری بر قیمت نهایی محصول می‌گذارد.
نقش مافیا درروند کمبود و گرانی نهاده‌ها تا چه میزان است؟
مافیا چالش بزرگ دیگر اقتصاد ایران است که در هر زمینه‌ای ورود پیدا می‌کند و اجازه نمی‌دهد متولیان اصلی کار خود را انجام دهند. وجود این افراد در همه موارد از واردات، ترخیص کالا، حمل‌ونقل، توزیع و...
مشکل‌آفرین است. در استیضاح وزیر سابق، ۲۷ مرتبه گفته شد مافیا اجازه اجرای قانون را نمی‌دهد. سوال آن است این مافیا کیست؟ چگونه قوانین ایران در برابر آنها مانع ایجاد نمی‌کند؟ و چرا تا امروز شناسایی نشده‌اند؟ هرچند راهکارهای خوبی برای ممانعت از حضور آنها در حال اقدام است.
عمده‌ترین موانع تامین نهاده‌ها برای تولیدکننده اصفهان کدام است؟
آنچه همواره در اصفهان، مطرح بوده آنکه قانون بیشتر از حد مرسوم خود اجرا می‌شود. اگر با تولیدکنندگان دام و طیور صحبتی شود همگی ناراضی از اینکه باید مواد اولیه را با ارز آزاد وارد کنند ولی ناچار به فروش با نرخ مصوب هستند. ضرر ۵۰ درصدی برای این فعالان که هیچ پاسخگویی هم ندارد. به این دلیل، بسیاری از فعالان این عرصه مجبور به تعطیلی، کاهش ظرفیت تولید و تعدیل نیرو شده‌اند.
قطعا رسیدگی به این امر بر عهده سیاستگذاران استانی است که به پیامدهای، زیان‌های واردشده به تولیدکننده توجه داشته باشند.
سازمان‌های مختلف تامین نهاده‌های دامی که در اصفهان فعال هستند چگونه عمل می‌کنند؟
متاسفانه مشکل اصلی آن است که نمی‌دانیم چگونه باید به‌طور تیمی کارکنیم و این معضل در اصفهان پررنگ تراست. اگر همراهی وجود داشت بسیاری از چالش‌هایی که مانع فعالیت می‌شود هم قابل‌حل بود.
چه ضعف‌های زیرساختی در اصفهان در ارتباط باعرضه نهاده‌ها وجود دارد؟
کمبود تجهیزات و امکانات لازم موجب ایجاد مشکلاتی برای نگهداری از نهاده‌ها شده است. به‌عنوان نمونه در اصفهان فقط ۱۰ سردخانه داریم که نسبت به نیاز واقعی، ۵۰درصد کمبود است. همچنین با کمبود انبار برای نگهداشت نهاده‌ها روبه‌رو هستیم. الآن کشتی ذرت و انواع نهاده‌ها در بندر آستارا پهلوگرفته که هنوز اجازه ترخیص نگرفته چون انبار مناسب برای انتقال نهاده‌ها موجود نیست.
آیا برای رفع این نواقص تدابیری هم اندیشیده‌اند؟
با راه‌اندازی سامانه جامع دام و طیور که تقریبا زیرساخت‌های آن فراهم‌شده است و قرار است از مهرماه افتتاح شود بخشی از موانع موجود حل می‌شود. اکنون به دلیل نبود این امکان، واردکننده و توزیع‌کننده نهاده‌ها نامشخص هستند که با راه‌اندازی آن شفافیت حاصل خواهد شد.
تا این زمان تا چه میزان به تحقق شعار امسال که رونق تولید است توجه شده است؟
اکنون در اواسط اردیبهشت‌ماه قرار داریم و تقریبا ۴۵ روز از اعلام شعار سال می‌گذرد. هنوز هیچ سرمایه و مشوقی در جهت رونق تولید که شعار سال بوده برای تولیدکننده‌ها تخصیص نیافته است. قطعا تا زمانی که شعارها و عمل‌ها هم‌خوان نباشند نمی‌توان انتظار بهبود تولید را داشت.
