مهاجران؛ فرصت و چالش
براین اساس است که در دو سال اخیر،نظارت جدی‌تری بر ورود اتباع خارجی به اصفهان انجام‌گرفته ضمن آنکه گفته می‌شود ورودی‌های استان و گلوگاه‌هایی که ورود اتباع بیشتر از آن‌ها انجام می‌شود باقوت بیشتری رصد و کنترل خواهند شد.
مطالبه برای تعیین تکلیف مهاجران افغان
ساماندهی مهاجران کشور از مطالبات و مباحثی است که اخیراً با توجه به شرایط اقتصادی و چالش‌های اجتماعی این افراد نسبت به گذشته پررنگ‌تر شده است.
مسوولان نیز در پاسخ به این درخواست‌ها از طرحی می‌گویند که قرار است بر اساس یک برنامه نسبت به آن اقدام شود و اتباع غیرمجاز برگردانده شوند. کسانی هم که مجوز حضور دارند، باید ساماندهی شوند.
درواقع حضور حدود یک‌چهارم جمعیت افغانستان در ایران موجب شد بهارستان نشینان سال گذشته با تأکید بر ضرورت ساماندهی وضعیت اتباع خارجی و تمرکز تصمیم‌گیری برای ساماندهی مسائل این قشر کلیات طرحی را تحت عنوان تأسیس سازمان ملی اقامت به تصویب رسانده و اکنون هم این طرح در دستور مجلس قرارگرفته است به‌طوری‌که با قانونی شدن آن جلوی خیلی از مهاجرت‌های غیرقانونی گرفته شود.
حال‌آنکه برخی براین باورند ایجاد سازمان ملی اقامت باعث می‌شود جمعیت مهاجر بیشتری وارد کشور شود و این رویکرد موجب شد که با درخواست گروهی از نمایندگان برای رسیدگی به طرح تأسیس سازمان ملی اقامت بر اساس اصل ۸۵ قانون اساسی با ۱۳۸ رای مخالف شود.
واقعیت آن است در شرایطی کلیات طرح تأسیس سازمان ملی اقامت تصویب شد که موافقان آن بر لزوم ساماندهی وضعیت اتباع خارجی تأکید داشته و مخالفان، این طرح را مغایر با برخی قوانین کشور می‌دانند.
از نظر مخالفان این طرح ،میلیون‌ها مهاجر افغانستانی در کشور داریم که هزینه‌های بسیاری به کشور تحمیل کرده‌اند به‌طوری‌که هرکدام از این اتباع روزانه بین ۱۱ تا ۱۵ دلار هزینه برای کشور دارند. بنابراین تصویب طرحی که ازنظر شکلی و محتوایی با ضعف‌هایی روبروست و حتی با برخی از قوانین موجود مغایرت دارد در شرایط کنونی چندان کارشناسانه نیست .
به گفته احمدی بیغش نماینده مجلس «رصد فضای سیاست‌گذاری و اجرایی کشور در برابر بالا رفتن بی‌قاعده و غیرطبیعی اتباع افغانستان در ایران مؤید این موضوع است که نه‌تنها اراده جدی در دستگاه‌های اجرایی متولی برای کنترل و مقابله با ورود بی‌قاعده و غیرقانونی افغان‌ها به ایران وجود ندارد که با نادیده انگاشتن تعمدی آسیب‌های اجتماعی، امنیتی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ناشی از حضور بیش از ۸ تا ۱۰ میلیون تبعه افغانستان در ایران، به سمت تسهیل ورود و اقامت آن‌ها در کشور هستند به‌گونه‌ای که مجلس شورای اسلامی یازدهم در آبان ۱۴۰۱ کلیات طرح سازمان ملی مهاجرت را تصویب کرد.»
در برابر، موافقان با توجیهاتی مانند تأثیر شناسنامه‌دار شدن اتباع خارجی و تعیین توان و تخصص آن‌ها و همچنین محل زندگی‌شان بر توسعه و پیشرفت کشور معتقدند در این طرح به دنبال ساماندهی اقامت اتباع خارجی هستیم و نباید این موضوع را با بحث تابعیت اشتباه گرفت؛ باید اتباع خارجی انگشت‌نگاری و چهره‌نگاری شده و DNA آن‌ها مشخص شود. همچنین محل زندگی آن‌ها و کارفرماهایشان مشخص شود تا ضمن ساماندهی میزان مالیات تعیین شود.
درمجموع به نظر می‌رسد هشدار برای افزایش تعداد جمعیت اتباع بیگانه به‌ویژه افغان‌ها جدی است.
به‌طوری‌که شواهد و بررسی‌های میدانی،آمارها و گفته‌های مسوولان مشخص می‌کند اگر دولت فکر عاجلی برای مهاجران کشور ،نکند به‌زودی با چالش‌های زیادی روبه‌رو خواهیم شد .
اصفهان میزبان مهاجران افغان
پدیده مهاجرت موضوعی جهانی است که همه کشورها کم‌وبیش درگیر با چنین جریانی و پیامدهای مثبت و منفی آن هستند.
در این میان ایران نیز به دلیل موقعیت و منحصربه‌فرد خود در منطقه غرب آسیا و هم‌جواری با کشوری چون افغانستان سال‌های زیادی است که با این پدیده روبروست . این‌چنین که بر اساس آخرین سرشماری مرکز آمار ایران، پنج و نیم میلیون مهاجر افغانستانی در کشور داریم و البته آمار غیررسمی این عدد را تا ۱۰ میلیون نفر نیز می‌داند. که استان‌های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، فارس و کرمان بیشترین تعداد این مهاجران را در خود جای‌داده‌اند.
فقط در اصفهان که یکی از این استان‌های مهاجرپذیر است گفته می‌شود ۳۰۰ هزار نفر اتباع قانونی، حضور دارند که قطعاً با احتساب تعداد غیر مجازها این جمعیت بسیار بیشتر می‌شود.و موضوع دیگر آنکه در فصول خاصی با توجه به بازار کار، آمار مجازها بالاتر هم می‌رود.
به گفته معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری اصفهان بنا به جاذبه‌های متفاوتی که در کشورها، استان‌ها و شهرهای مختلف وجود دارد، مهاجرین برای حضور در منطقه‌ای خاص به‌منظور استفاده از فضای آموزشی، شغلی یا رفاهی تصمیم‌گیری می‌کنند.
در این حال بنا بر اعلام این مسوول در استان اصفهان جایی برای اسکان اتباع غیرقانونی و غیرمجاز نیست، اجازه نخواهیم داد چارچوب‌های قانونی کشورمان توسط اتباع خارجی غیرمجاز درهم‌شکسته شود.
محمدرضا جان‌نثاری تصریح می‌کند :در کشور ما قوانین حضور و فعالیت مهاجرین تنظیم‌شده است و اکثریت اتباع خارجی به‌صورت قانونی و اقلیتی به‌صورت غیرقانونی به ایران مهاجرت می‌کنند.
و یادآور می‌شود: اراده سازمان‌دهی و مدیریت اتباع خارجی در کشور و استان بسیار قوی است و این موضوع تا حصول نتیجه با جدیت دنبال خواهد شد.
این مسوول اظهار می‌کند: طبق قانون هیچ فردی اجازه ندارد بدون طی کردن فرآیند قانونی وارد مرزهای آبی، زمینی و هوایی کشور شود و در غیر این صورت اگر مورد شناسایی قرار بگیرد دستگیر با وی برخورد قانونی و از کشور طرد خواهد شد.
و تاکید می‌کند: بر اساس این قانون، مهاجرین قانونی بایستی در مناطقی که به آن‌ها اجازه داده می‌شود ساکن شوند به همین دلیل از ۲۸ شهرستان استان اصفهان، اتباع خارجی در ۱۲ شهرستان اجازه حضور ندارند.
از طرفی در شهرستان‌هایی که حضور اتباع خارجی مجاز است، فعالیت تبعه خارجی فقط در مشاغل خاصی که مشخص‌شده امکان‌پذیر است. و برای فعالیت در مشاغل مشخص‌شده بایستی اجازه کار دریافت کنند در این مجوز نوع، زمان، مکان و کارفرمای تبعه خارجی مشخص می‌شود. وی در مورد حضور اتباع خارجی در فضاهای آموزشی و مدارس، می‌گوید:اگر تبعه خارجی فرآیند حضور در کشور و استان را طی کرده باشد می‌تواند در پایه‌های تحصیلی از خدمات آموزشی بهره‌مند شود اما اگر این فرآیند طی نشده باشد به‌هیچ‌عنوان اجازه حضور در مدارس و فضاهای آموزشی را ندارد.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری اصفهان یادآور می‌شود : متأسفانه در سالیان گذشته این قانون به‌درستی و با جامعیت در کشور و استان اعمال نشده است و در برخی نقاط خانواده‌ها از حضور پُرشمار دانش‌آموزان اتباع ناراضی هستند.
وی بیان می‌کند: در حال حاضر تلاش بر آن است حضور اتباع خارجی در کشور و استان به‌درستی و طبق قانون ساماندهی و مدیریت شود. و علاوه بر فعالیت‌های انجام‌شده در دو سال اخیر، ورودی‌های استان و گلوگاه‌هایی که ورود اتباع بیشتر از آن‌ها انجام می‌شود باقوت بیشتری رصد و کنترل خواهند شد.
قابل‌ذکر است علی‌رغم اظهارات مسوولان مبنی بر رصد ورود مهاجران افغان و کنترل آن‌ها اما موضوعی که مشخص است حضور تعداد زیاد این مهاجران در شهرهای مختلف استان است و آنچه این نگرانی‌ها را بیشتر کرده است خبر اخراج یک‌میلیون افغانستانی از پاکستان است که بدون تردید بخش قبل توجهی از این تعداد ایران را جایگزین می‌کنند. زنگ خطری دیگر برای ، موج چالش‌های جدید اقتصادی ،اجتماعی و حتی سیاسی که این مهاجران می‌توانند برای کشور داشته باشند. به‌ویژه آنکه با ورود غیرقانونی این مهاجران رصد و ردیابی آن‌ها دشوار و هزینه‌ها نیز بالاتر می‌رود.
دغدغه‌های زیاد در کنار فرصت‌های اندک
معضل ورود اتباع به‌صورت غیرقانونی به ایران موضوعی جدید نیست به‌طوری‌که ایران از سال ۱۳۵۸ تاکنون، تقریباً به‌صورت دائم میزبان حداقل دو میلیون اتباع خارجی و در دوره‌هایی حتی بیش از چهار میلیون نفر و در حال حاضر بیش از شش میلیون نفر، که غالب آن‌ها از افغانستان هستند، بوده است.
اما دریکی دو سال اخیر این مساله شدت زیادی به خود گرفته است .تا جایی که منابع خبری اعلام می‌کنند هرروز حدود ۱۰ هزار نفر به‌صورت غیرقانونی و قانونی وارد مرزهای ایران می‌شوند. همچنین آمار تکان‌دهنده افزایش جمعیت دانش‌آموزان افغانستانی تا ۷۰۰ هزار نفر دلیل دیگری است برای آنکه هرچه سریع‌تر مسوولان و نمایندگان درصدد تصویب طرح‌هایی در جهت خروج داوطلبانه یا اجباری این مهاجران از کشور برآیند. چه‌بسا پدیده حضور مهاجران افغان در ایران و ورود غیرقانونی اتباع به کشورمان، اگرچه فرصت‌هایی را هم در برخی از زمینه‌ها موجب می‌شود اما مشکلاتی مانند برهم خوردن تعادل جمعیتی ، از دست رفتن فرصت‌های شغلی برای نیروی داخلی و افزایش بیکاری ، ایجاد ناامنی ، دامن زدن بر معضلاتی چون افزایش اجاره‌ها و کمبود مسکن و گسترش کودکان کار را به دنبال دارد . قطعاً کاستن از چنین دغدغه‌هایی چاره‌اندیشی مدبرانه‌ای را می‌طلبد.
