تاثیر تامین مالی مبتنی بر بازار سرمایه بر کسب‌وکارهای کوچک و متوسط

مهدی زند نژاد طهرانی /کارشناس بازار سرمایه تامین منابع مالی شرکت‌های کوچک و متوسط یک مشکل همیشگی برای سیاست‌گذاران و فعالان دنیای کسب وکار بوده و به همین دلیل ارزش پرداختن به آن، در میان مدیران و متخصصین به خوبی درک شده است. عدم رشد، توسعه و به طور بالقوه شکست شرکت‌های کوچک و متوسط از مهمترین تاثیرات عدم دسترسی این شرکت‌ها به منابع مالی می‌باشد.

دلایل متعددی نیز به عنوان مشکلات اساسی در تأمین مالی از طریق بانک‌ها به ویژه در استقراض بلندمدت شناخته می‌شود که میتوان به مواردی همچون نداشتن وثیقه کافی، نبود سابقه اعتباری مناسب، عدم شکل‌گیری روابط و تعاملات سازنده میان بانک و وام‌گیرنده، هزینه‌های بالای استقراض از بانک و عدم تقارن اطلاعاتی اشاره کرد. امروزه در کشورهای پیشرفته، تامین مالی مبتنی بر بازار سرمایه برای شرکت‌های کوچک و متوسط به‌طور فزاینده‌ای در نقش مکمل تامین مالی سنتی مبتنی بر بانک عمل میکند. از سوی دیگر، سیاستگذاران نیاز دسترسی راحت‌تر و بهتر این‌گونه شرکت‌ها به بازارهای سرمایه را درک کرده و در تلاش هستند تا موانع عمدۀ حضور آنها در بازارهای سرمایه را برطرف کنند. بنابراین، شرکت‌های کوچک و متوسط پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار از دسترسی بهتر به منابع مالی و کاهش عدم تقارن اطلاعاتی نسبت به همتایان غیربورسی خود بهره‌مند می‌شوند و این امر به نوبه خود منجر به کاهش احتمال شکست این شرکت‌ها می‌شود.  در همین رابطه، دانشگاه بیرمنگام انگلستان در سال 2017 مطالعه‌ای بر روی شرکت‌های کوچک و متوسط (بر مبنای این تعریف که شرکت‌های کوچک و متوسط کمتر از 250 کارمند دارند) ایالات متحده انجام داده است که در آن داده‌های مربوط به بیش از 100 هزار شرکت دارای کد طبقه‌بندی استاندارد صنایع در بازه زمانی سال‌های 1985 تا 2016 مورد بررسی قرار گرفته است.

در نهایت این مطالعه چنین جمع‌بندی کرده است که در طولانی مدت، وجود دشواری در دسترسی به منابع مالی خارجی ممکن است منجر به بروز مشکلات مالی یا ورشکستگی شرکت‌های کوچک و متوسط شود. تامین مالی از طریق بازار سرمایه قادر است شرکت‌های کوچک و متوسط را از محدودیت‌های تامین مالی مبتنی بر بانک‌ها رهایی بخشد و در نتیجه وابستگی بیش از حد آنها به بانک‌ها برای تامین مالی و همین‌طور احتمال ورشکستگی این شرکت‌ها کاهش می‌یابد. در نتیجه تامین مالی موضوعی است که برای شرکت‌های کوچک و متوسط در میان مدیران، سیاستگذاران و محققین از اهمیت بالایی برخوردار است و شیوه‌ای که در کشورهای توسعه‌یافته برای تسهیل این امر اتخاذ شده، تامین مالی مبتنی بر بازار سرمایه است. این امر می‌تواند از طریق راه‌های گوناگونی محقق شود که در حال حاضر میتوان از طریق پذیرش در بازارهای مختلف بورس، انتشار انواع مختلف اوراق (مرابحه، استصناع، صکوک اجاره و ...) و جمع‌سپاری در بازار سرمایه ایران آن را محقق نمود. شایان ذکر است که پذیرش در بازارهای بورس تنها راه بهره‌مندی از مزایای تامین مالی مبتنی بر بازار سرمایه نیست و راهکارهای دیگری نیز برای شرکت‌های کوچک و متوسط وجود دارند.