وضعیت محصولات پایه و چشم‌انداز بازار‌های جهانی بررسی شد
نقش الفینی‌‌ها در صنایع بورسی
محصولات پایه که عبارتند از اتیلن، پروپیلن، متانول، کلرین، بنزن و پارازایلین‌ها به عنوان مادر سایر محصولات پتروشیمی شناخته می‌شوند.
از بین محصولات پایه و سایر محصولات به اتیلن، پروپیلن، بوتادین و بوتیلن‌ها، الفین‌های سبک گفته می‌شود که به دسته هیدروکربن‌های آلفاتیک غیر اشباع شده با فرمول عمومی CnH2n تعلق دارند.
اتان، پروپان و بوتان (خوراکهای گازی) به ترتیب قابل تبدیل به اتیلن، پروپیلن، بوتادین و بوتیلن هستند که خود قابلیت به کارگیری برای تولید دیگر محصولات پایین‌دستی از قبیل پلی‌اتیلن‌ها را دارند.
الفین‌ها نیز شامل ترکیبات دو (اتیلن)، سه (پروپیلن) و چهارکربنه (بوتادین و بوتیلن) هستند و به دلیل داشتن حداقل یک پیوند دوگانه، غیراشباع ترکیبات واکنش‌پذیر محسوب می‌شوند. الفین‌ها سهم 57 درصدی را از محصولات پایه تولیدی دنیا در اختیار دارند. لوله‌های آب، انواع پلیمر برای مصارف پزشکی، انواع محصولات مورد استفاده بسته‌بندی، قطعات لازم در خودرو سازی و بسیاری از اشیایی که به نام پلاستیک آنها را می‌شناسیم بر پایه اتیلن و پلی اتیلن‌ها هستند که همه آنها الفینی محسوب می‌شوند.
اتیلن
اتیلن ساده‌ترین و پرکاربردترین الفین بوده که از دو کربن تشکیل شده است و بیشترین تولید صنعتی را میان الفین‌ها (پروپیلن، بوتیلن و بوتادین) دارد، اتیلن بیش از 25 درصد تولید کل محصولات پتروشیمی را به خود اختصاص داده است.
فرمول شیمیایی این هیدروکربن بی‌رنگ، قابل اشتعال و سبک C2H4 بوده که نشان‌دهنده غیراشباع بودن این هیدروکربن و در نتیجه وا‌کنش‌پذیری بالای آن است.
خوراکهای مصرفی برای تولید اتیلن در مناطق مختلف دنیا بسیار متنوع است.همچنین 99 درصد از اتان تولیدی جهان صرف تولید اتیلن می‌شود. بر این اساس می‌توان مهم‌ترین محصول اتان در صنایع پتروشیمی را اتیلن دانست.
قالب خوراک مصرفی اروپا و چین نفتا است. قیمت نفتا با نفت همبستگی بسیار بالایی دارد و همواره از قیمت اتان بالاتر ارزیابی می‌شود. در مقابل اتان با قیمت گاز طبیعی همبستگی مستقیم دارد. در آمریکای شمالی به علت توسعه نفت شیل و خاورمیانه به علت دسترسی به گاز طبیعی، بیشتر از خوراک گازی استفاده می‌کنند. باتوجه به نوع خوراک مصرفی، هزینه تولید اتیلن و شکاف قیمتی این محصول در مناطق مختلف بسیار متفاوت است.
ایران با ظرفیت تولید 3/ 7 میلیون تن اتیلن در سال، نزدیک به 5/ 3 درصد از تولید جهانی اتیلن را به خود اختصاص داده است.
بنابر این گزارش بیش از 5 میلیون تن اتیلن در مرحله طرح توسعه قرار دارد و در سال‌های آینده به مدار وارد خواهد شد.
چشم‌انداز بازاری
نکته قابل توجه دیگر در پیش‌بینی عرضه و تقاضای اتیلن، عرضه و تقاضای آتی برای پلی‌اتیلن است که با توجه به رصد بازار و پیش‌بینی‌های موسسات مختلف نظیر HIS Markit و ICIS و Platts انتظار می‌رود پلی‌اتیلن‌ها و در نتیجه اتیلن در آینده با افزایش تقاضا همراه شوند. IHS Markit پیش‌بینی کرده است تا پایان 2030 بیش از 80 میلیون تن به ظرفیت اتیلن توسط بازیگران اصلی این صنعت اضافه خواهد شد.
تجارت بین‌المللی اتیلن در مقایسه با مشتقات آن به دلیل هزینه‌های بالای حمل و نقل مربوط به مایعات با دمای پایین، با محدودیت مواجه است.
به صورت کلی عرضه مشتقات اتیلن به علت قیمت پایین حمل و نقل، جذاب‌تر از تجارت اتیلن است.با وجود طرح‌های فراوان اتیلنی و رکود اقتصادی، چین همچنان بیشترین واردکننده اتیلن و مشتقات آن خواهد بود.آسیا نیز در صدر اهداف صادراتی خود، چین را قرار داده است.
در چند سال آتی، طرح‌های کراکر اتیلنی آمریکا با خوراک ارزان اتان به بهره‌برداری می‌رسد و حجم صادرات قابل توجهی به جهان وارد خواهدکرد.
بنابراین سایر صادرکنندگان که خوراک گران‌تر مصرف می‌کنند؛ از جمله ژاپن و کره جنوبی، مزیت صادرات خود را دربرابر آمریکا از دست خواهند داد.
یکی از نکات بسیار مهم در پیش‌بینی عرضه و تقاضای اتیلن، توجه به محلی بودن بازار این محصول است چرا که مشکلات حمل و نقل اتیلن موجب می‌شود در اکثر موارد محل تولید و مصرف اتیلن در مجاورت یکدیگر باشند، بنابراین کم بودن حجم و گستره تجارت این محصول قیمت‌گذاری آن را منطقه‌ای می‌کند.
