ریسک و فرصت شرکت‌های ارائهدهنده خدمات حمل‌ونقل دریایی بررسی شد
عملکرد دریایی‌‌‌ها در بورس
روش‌های حمل‌ونقل کدامند؟
به طور کلی حمل‌ونقل کالا یا افراد از ۵ روش ذیل انجام می‌شود که ۴ روش اول برای کالا و افراد و روش آخر تنها به حمل‌ونقل کالا اختصاص دارد.
• حمل‌ونقل جاده‌‌‌ای
• حمل‌ونقل ریلی
• حمل‌ونقل آبی
• حمل‌ونقل هوایی
• حمل‌ونقل خط لوله
بسته به میزان مسافت، حجم و سرعت انتقال کالا یا افراد از مکانی به مکان دیگر، هرکدام از روش‌های فوق مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از متداول‌ترین انواع حمل‌ونقل، حمل‌ونقل زمینی است، اگرچه کندترین نوع آن نیز هست. حمل‌ونقل ریلی نیز به عنوان نوعی از حمل‌ونقل زمینی، نسبتا مقرون‌به‌صرفه است و سرعت بیشتری برای جابه‌‌‌جایی دارد. برای تحویل سریع‌‌‌تر اما از روش حمل‌ونقل هوایی استفاده می‌شود، این روش از سایر روش‌ها پرهزینه‌‌‌تر است. در مورد حمل‌ونقل دریایی نیز باید گفت که اگرچه در مقیاس بزرگ‌تر (حجم بالای کالا) بسیار مقرون به صرفه است، اما نقل و انتقلات دریایی ممکن است گاهی تا ۶ هفته یا بیشتر زمان ببرد.
صنعت حمل‌ونقل دریایی
هرگاه سخن از حمل‌ونقل دریایی به میان می‌‌‌آید همگان کشتی‌‌‌های بزرگ باری در اقیانوس‌‌‌ها و دریاها را در ذهن خود تصور می‌کنند. همان‌طور که ذکر شد، صنعت حمل‌ونقل دریایی به عنوان یکی از روش‌های حمل‌ونقلی بهترین روش و مقرون به صرفه‌‌‌ترین راه برای انتقال کالا با حجم بالا و تجارت با سایر کشورهاست. اگرچه این نوع حمل‌ونقل برای انتقال افراد نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد اما به واسطه زمان‌بربودن آن و توسعه صنعت حمل‌ونقل هوایی بسیاری از افراد این روش را برای جابه‌‌‌جایی از مکانی به مکان دیگر استفاده نمی‌‌‌کنند و توسعه این صنعت به واسطه تجارت کالا با سایر کشورهاست. به طوری که همه کشورها به شدت به تجارت از طریق آبراهها وابسته هستند. اقتصادهای برتر جهان آنهایی هستند که از منابع موجود در آبراهها استفاده کرده و تجارت را از طریق آبراهها به شیوه‌ای کارآمد انجام داده‌‌‌اند. بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، هلند، سنگاپور و امارات متحده عربی ۳کشوری هستند که بهترین بنادر کشتیرانی جهان را دارند.
صنعت حمل‌ونقل دریایی در ایران
به واسطه دسترسی ایران به آب‌‌‌های آزاد و اقیانوس عمان و خلیج فارس در جنوب کشور و دریاچه خزر در شمال که بزرگ‌ترین دریاچه جهان است، از دیرباز تاکنون عمده تجارت این کشور از طریق حمل‌ونقل دریایی انجام می‌شود. از سال ۲۰۱۳ به واسطه تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه ایران، تجارت ایران با سایر کشورها محدود شد. این امر اثر مخربی در تجارت و دادوستد ایران با سایر کشورها داشت و ضربه بزرگی به صنعت حمل‌ونقل دریایی وارد کرد. البته همچنان خارج از قوانین تحریمی، تبادلات تجاری ایران با کشورهایی چون چین، روسیه و... برقرار است. اما تحریم‌ها با ایجاد محدودیت‌های فراوان و کاهش بازارهای هدف برای کشور، اثر مخربی در روند سوددهی شرکت‌های حاضر در صنعت وارد کرده است.
مهم‌ترین ریسک‌های صنعت حمل‌ونقل دریایی در ایران
ریسک نوسانات ارزی: علاوه بر تولیدکنندگان و نیاز شرکت‌ها به مواد اولیه وارداتی، عمده شرکت‌هایی که از طریق صادرات و تبادلات بین‌المللی درآمدزایی دارند، نوسانات نرخ ارز به شدت در روند سوددهی آنان اثرگذار است.
ریسک تحریم‌ها: تحریم‌ها امکان دسترسی به بخش عمده‌‌‌ای از بازار این صنعت را از میان برده است و تبادلات تجاری ایران با سایر کشورها را با مشکلات اساسی همراه کرده است. از این رو ریسک تحریم‌ها ضریب بالایی در صنعت حمل‌ونقل دریایی دارد. از طرفی با محدودیت‌های ایجاد شده امکان تبادلات ارزی و بیمه‌‌‌ای با مشکلات فراوانی مواجه شده است.
ریسک ویروس کرونا: شیوع ویروس کرونا نه‌تنها اقتصاد ایران بلکه اقتصاد کل دنیا را تحت‌تاثیر قرار داد و محدودیت‌هایی برای تبادلات تجاری کشورها با یکدیگر ایجاد کرد. البته با پیدایش واکسن، اقتصاد جهانی اندکی رو به بهبود است، اما ناشناس بودن این ویروس و شیوع سویه‌‌‌های مختلف آن همچنان ریسک ویروس کرونا را با ضریب بالا نگه داشته است.
عملکرد دریایی‌‌‌ها در بورس
در حال حاضر شرکت‌های متعددی در زمینه ارائه خدمات حمل‌ونقل دریایی فعالیت دارند که در این گزارش به بررسی ۴ نماد «حخزر»، «حکشتی»، «حسینا» و «حتاید» که ارائهدهنده خدمات و حمل‌ونقل دریایی هستند و در بورس اوراق بهادار تهران فعالیت دارند، پرداخته شده است.
حکشتی: شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۰۲/ ۰۶/ ۱۳۴۶ با نام «شرکت کشتیرانی ملی آریا» به صورت شرکت سهامی عام تاسیس و پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بر اساس اصل ۴۴ قانون اساسی، فعالیت کشتیرانی در ایران ملی اعلام شد و نام شرکت به «کشتیرانی ملی ایران» و پس از آن در سال ۱۳۵۸ نام شرکت به «کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران» تغییر کرد. در تاریخ ۲۸/ ۰۲/ ۱۳۸۷ سهام کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در بورس اوراق بهادار تهران عرضه شد. در حال حاضر این شرکت با ارزش بازار ۹/ ۳۰ هزار میلیارد تومان در بازار دوم بورس معامله می‌شود. (P/ E (ttm سهم برابر با عدد ۸/ ۱۹ است. درآمدهای عملیاتی شرکت در ۳ ماه تابستان ۳/ ۱۱۴ میلیارد تومان بوده که در مقایسه با عملکرد دوره مالی مشابه سال قبل ۴درصد افزایش داشته است. هزینه‌‌‌های عملیاتی شرکت برای دوره مذکور ۱/ ۱۰۳ میلیارد تومان بوده که در مقایسه با عملکرد دوره مالی مشابه سال گذشته افت ۳درصدی داشته است. زیان خالص شرکت در ۳ ماه تابستان به مبلغ ۷/ ۲۶ میلیارد تومان بوده که در مقایسه با دوره مالی مشابه سال ۱۳۹۹ افزایش داشته است. بر اساس آخرین گزارش عملکرد ماهانه (آذرماه) این شرکت در یک شرکت پذیرفته شده در بورس (۸/ ۷۶ درصد از سهام شرکت کشتیرانی دریای خزر) سرمایه‌گذاری کرده است که رقم ۱/ ۹۹۷ میلیارد تومان از ماحصل تغییرات ارزش سهام آن شرکت توسط «حکشتی» کسب شده است. همچنین در ۱۶ شرکت خارج از بورس نیز سرمایه‌گذاری کرده است که بهای تمام شده آن در انتهای دوره ۶۶۶میلیارد تومان بوده است. تحریم‌های آمریکا اثر منفی بسیاری بر عملکرد این شرکت داشته است.
حتاید: شرکت تایدواتر خاورمیانه در تاریخ ۲۴ اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۷ در تهران تاسیس و بعد از چند ماه با مشارکت شرکت تایدواتر آمریکا شرکت سهامی خاص خدمات دریایی تایدواتر خاورمیانه را تشکیل دادند. در سال ۱۳۶۸ با توجه به واگذاری ۴۹درصد سهام تایدواتر آمریکا به دولت جمهوری اسلامی ایران، هیات دولت اقدام به واگذاری سهام یاد شده به سازمان بنادر و دریانوردی کرد. در تاریخ ۲۳/ ۰۶/ ۱۳۸۱ شرکت از سهامی خاص به سهامی عام تغییر کرد و در تاریخ ۰۷/ ۰۲/ ۱۳۸۳ در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شد. در حال حاضر این شرکت با ارزش بازار ۲۹/ ۳ هزار میلیارد تومان در بازار اول (تابلوی اصلی) بورس فعالیت دارد.(P/ E (ttm سهم در حال حاضر برابر با عدد ۱۸/ ۵ است. شرکت در ۶ ماه نخست سال سود خالص ۶/ ۲۹۹ میلیارد تومانی کسب کرد که نسبت به دوره مشابه سال قبل رشد ۶۰درصدی داشته است. شرکت از ابتدای سال تا پایان آذرماه ۲/ ۳۵۸ میلیارد تومان درآمد شناسایی کرده است که نسبت به دوره مشابه سال قبل رشد ۶/ ۸ درصدی داشته است.
حسینا: شرکت توسعه خدمات دریایی و بندری سینا در سال ۱۳۶۶ تاسیس و با وقفه چند ساله عملیات خود را از سال ۱۳۷۴ آغاز کرد و در تاریخ ۰۳/ ۱۲/ ۱۳۹۲ شرکت در فرابورس ایران پذیرفته شد. در حال حاضر شرکت با ارزش بازار ۲۶/ ۲ هزارمیلیارد تومان در بازار اول فرابورس معامله می‌شود. (P/ E (ttm شرکت برابر با ۷/ ۶ است. در ۶ ماه نخست سال شرکت موفق به کسب سود خالص ۴/ ۱۴۱ میلیارد تومانی شد که نسبت به دوره مشابه سال قبل رشد محدود ۴درصدی داشته است. در ۹ ماهه امسال نیز شرکت ۸/ ۷۷۹ میلیارد تومان درآمد شناسایی کرده است که نسبت به دوره مشابه سال قبل رشد ۳۵درصدی داشته است.
حخزر: کشتیرانی دریای خزر در سال ۱۳۶۵ با نام شرکت بازرگانی نوح نبی تاسیس و در سال ۶۸ به نام فعلی تغییر یافت. شرکت فعالیت خود را از ابتدای سال ۷۱ آغاز کرد. در حال حاضر شرکت با ارزش بازار ۴۸/ ۱ هزار میلیارد تومان در بازار دوم فرابورس معامله می‌شود. (P/ E (ttm شرکت برابر با عدد ۲۶/ ۱۵ است. شرکت در ۶ ماه نخست سال سود خالص ۹/ ۵۲ میلیارد تومانی کسب کرده است که نسبت به دوره مشابه سال قبل افت ۴۶درصدی داشته است. کاهش سود خالص به واسطه رشد هزینه‌‌‌ها بوده است. در ۹ ماه سال‌جاری شرکت ۸/ ۵۱۷ میلیارد تومان درآمد شناسایی کرده که نسبت به دوره مشابه سال قبل رشد ۶۷درصدی داشته است.
