افزایش تعطیلات آخر هفته و رونق گردشگری داخلی
گروه گردشگری- عاطفه نبوی*: داشتن زمان کافی، شرط اصلی شکل گرفتن گردشگری و سفرهای کوتاه داخلی است. تعطیلات آخر هفته فرصتی مغتنم و ضروری جهت افزایش راندمان کاری برای روزهای دیگر هفته و زمانی برای تجدید قوا و تمدد اعصاب است. نظم بخشیدن به تعطیلات پراکنده طی سال و انتقال دادن آن‍ها به آخر هفته، طرحی است که در یکی دوسال اخیر، از زمانی که در اوایل مرداد 90، رییس‌ دولت دهم صحبتی از آن به میان آوردد، هراز گاهی مطرح شده، بحث آن داغ می‌شود و بعد از مدتی از دهان می‌افتد.
نظرات درباره افزایش تعطیلات آخر هفته و اینکه این تعطیلات در چه روزهایی باشد، متناسب با اینکه این دغدغه به چه دلیلی ذهن طراحان خود را مشغول کرده متفاوت است. تجار، صادرکنندگان و واردکنندگان بزرگ، متولیان حوزه آموزش و پرورش، گردشگران یا متولیان امور مذهبی هر کدام متناسب با اثری که این تعطیلات بر کیفیت و روند کارشان دارد، به طرح استدلال‌هایی برای افزایش، هدفمند و منظم کردن آن یا عدم تغییر وضعیت فعلی، می‌پردازند.
کاهش ساعات طولانی کار، طرحی نیمه تمام
موضوع افزایش تعطیلات سراسری زمانی مطرح شد که اولین بار اوایل مردادماه ۹۰ رییس‌ دولت دهم، با عنوان کردن این موضوع که ایران از نظر کمبود تعطیلات دومین کشور جهان است، از ساعات کار طولانی در هفته انتقاد کرد. علی لاریجانی در ۱۷ شهریور ۹۱ در حاشیه سفر مازندران، خبری مبنی بر پیگیری و بررسی طرح تعدیل تعطیلات رسمی کشور در مجلس نهم اعلام کرد و گفت: طرح تعدیل تعطیلات رسمی کشور از مجلس هشتم آغاز شده است و در مجلس نهم نیز پیگیری می‌شود.
از سوی دیگر نیز شورای عالی انقلاب فرهنگی در یک تحقیق علمی به بررسی وضعیت تعطیلات در ایران پرداخته است. بر اساس این تحقیق تعداد تعطیلات رسمی در ایران در مناسبت‌های مذهبی ۱۵ روز ولی متوسط جهانی تعطیلات مذهبی ۳/۲۶ روز است یا اینکه تعداد تعطیلات برای مناسبت‌های انقلابی در ایران ۴ روز است و تعداد متوسط جهانی تعطیلات برای مناسبت‌های انقلابی ۳/۶۹ روز است. همچنین تعداد تعطیلات برای مناسبت‌های ملی در ایران ۶ روز است که متوسط جهانی این تعطیلات ۵/۱۷ روز است.
یک هفته پس از این اظهارات رییس‌جمهور سابق و قبل از آنکه اقدامی برای عملی کردن این اظهارات انجام شود، جمعی از نمایندگان مجلس پیش‌دستی کردند و طرحی یک فوریتی برای تعطیل کردن روز پنج شنبه به صحن علنی مجلس ارائه دادند که با مخالفت دیگر نمایندگان روبه‌رو شد.
اما این مخالفت مجلس، دولت دهم را از تصمیمش برای تعطیلی سراسری پنج‌شنبه‌ها باز نداشت؛ چرا که یک هفته پس از طرح مجلس، عبدالعلی تاجی معاون حقوقی امور مجلس معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس‌جمهور خبر داد که لایحه افزایش تعطیلی عید فطر و روزهای پنج‌شنبه دستگاه‌های اجرایی «به صورت همزمان» از سوی دولت تقدیم مجلس می‌شود. اگر چه این اتفاق به وقوع نپیوست و دولت لایحه افزایش تعطیلات عید فطر را جداگانه و بدون لایحه تعطیلی پنج‌شنبه‌ها به مجلس داد، اما اظهارنظرهای گاه و بیگاه نمایندگان ملت و مسوولان دولتی نشان از مصمم بودن دولت برای افزایش تعطیلات هفتگی داشت.
آخرین موضع‌گیری درباره تعطیلی پنج‌شنبه‌ها به محسن کوهکن، سخنگوی هیات‌رییسه مجلس اختصاص دارد.
وی از پیگیری مجلس برای تعطیلی شنبه‌ها به جای پنج‌شنبه‌ها خبر داد. این روزها نیز نوبخت، سخنگوی دولت یازدهم، خبر ازتمایل دولت بر تنظیم این طرح و ارائه مجدد آن به مجلس می‌دهد.
مدیریت زمان و مکان‎‌های گردشگری
به نظر می‌رسد با افزایش تعطیلات آخر هفته سفرهای داخل استانی و کوتاه بیشتر می‌شود و این روند نیز باعث کارآفرینی و رونق مالی در کشور و در نتیجه توزیع متناسب و عادلانه درآمد حاصل از گردشگری درهمه نقاط با ظرفیت‌های متفاوت می‌شود. توسعه مقاصد گردشگری که نسبت به مراکز استا‌ن‌ها نه آنقدر دورند که نیاز به برنامه‌ریزی درازمدت و تعطیلات زیاد داشته باشند و نه آنقدر نزدیک که بتوان یک روزه به آن سفر کرد، نیز از پیامدهای مثبت این اقدام خواهد بود. در همین رابطه گروهی از کارشناسان روی این طرح به صورت تخصصی کار کرده‌اند. این کارشناسان معتقدند که حتی تعطیلات تابستانه (۹۰ روزه) مدارس و دانشگاه‌ها می‌تواند به دو قسمت تقسیم شود و در ابتدای تابستان و زمستان دو سری تعطیلات ۴۵ روزه داشته باشیم، تا هم تنوعی در برقراری آن و تشکیل کلاس‌ها باشد و هم صنعت گردشگری در فصل زمستان و در نیمه جنوبی کشور رونقی ویژه داشته باشد.
این به معنی مدیریت زمان و مکان‎‌های گردشگری و توزیع مناسب آن در طول سال است؛ به طوری که بعضی مناطق و در فصل‌های پیک سفر از تراکم زیاد گردشگران آسیب نبینند و مناطق دیگر از بی‌رونقی به تعطیلی کشانده نشوند.
اگرچه ۶ روز کار و استراحت و یک روز پرداختن به امور کاری، کماکان مطلوب‌ترین راهکار توزیع کار و استراحت در طول هفته به نظر می‌آید و هنوز هم برای جوامع کوچک بهترین الگو به‌شمار می‌رود، اما تمرکز کار و تلاش در ۵ روز هفته و تجمیع استراحت در دو روز دیگر در شرایط کنونی کلانشهرها و زندگی مدرن شهری به بهره‌وری بیشتر کمک خواهد کرد.
اینکه این تعطیلات اساسا به دو روز افزایش یابد یا نه، در روزهای پنج شنبه و جمعه باشد یا به روزهای شنبه و یکشنبه منتقل شود، یا به دلیل اهمیت مذهبی تعطیلات جمعه و یک روز قبل یا بعد آن باشد، بحث‌هایی کارشناسی و دقیق می‌طلبد و به نظر می‌آید که دلایل منطقی و قانع کننده‌ای برای رد یا قبول این پیشنهادها وجود دارد، اما آنچه واضح است این است که حداقل از منظر گردشگری، نه زمان تعطیلات (به معنی اینکه چه روزهایی باشند)، بلکه مدت آن مهم است.
گردشگر باید زمان کافی را برای برنامه‌ریزی، رفت و برگشت و لذت بردن از سفر کوتاه آخر هفته‌اش داشته باشد و همه اینها فقط در یک روز امکان‌پذیر نیست.
nabaviatefe۱۱@gmail.com*