حدیث موسوی: یکی از محصولات پذیرش شده برای عرضه و فروش در تالار محصولات کشاورزی بورس کالای ایران، زعفران است. این طلای سرخ رنگ که از دیرباز تاکنون یکی از مهم‌ترین کالاهای صادراتی غیرنفتی و البته انحصاری محسوب می‌شده، همراه با درآمدزایی و ارزآوری خود برای اقتصاد کشور، در طول این سال‌ها همواره اشتغال‌زایی بالایی نیز داشته است. گفته می‌شود زعفران ایران با سطح زیرکشت بیش از ۷۸ هزار هکتار و تولید ۲۶۱ تن، بیش از ۹۲ درصد تولید این محصول را در دنیا به خود اختصاص داده و در سال ۹۱ نیز با صادرات بیش از ۱۳۹ تن، معادل ۴۱۹ میلیون دلار ارزآوری برای کشور به همراه داشته است؛ اما با وجود تمام مزیت‌هایی که کشورمان در زمینه تولید، عرضه و صادرات این محصول به دیگر کشورها دارد، برخی مشکلات از قبیل تحریم‌ها، روابط خارجی و بین‌المللی نامناسب در گذشته، هزینه‌های بالای حمل‌و‌نقل، حضور کشورهای ثالث در بازار زعفران و نوسانات قیمتی شدید در بازار این محصول، موجب شده تا نقش کشورمان در تعیین قیمت جهانی زعفران کمرنگ شده و در مقابل اسپانیا که بزرگ‌ترین واردکننده این محصول در جهان بوده و در سال تنها پنج تن زعفران تولید می‌کند، تعیین‌کننده قیمت آن در جهان شناخته شود.

البته در این میان نه‌تنها اسپانیا بلکه کشورهایی نظیر افغانستان، یونان، مراکش، ترکیه، هند، امارات و چین نیز با وجود مزیت رقابتی کشورمان در تولید زعفران در حال تضعیف جایگاه ایران در بازارهای بین‌المللی این محصول هستند که به این دلیل ضرورت دارد هرچه سریع‌تر معاملات ملی و بین‌المللی زعفران ازطریق بورس کالای ایران انجام شود.

آذرماه سال گذشته مدیر مطالعات اقتصادی، برنامه‌ریزی و آموزش بورس کالای ایران از عرضه نقدی زعفران در تالار محصولات کشاورزی بورس طی چند ماه آینده خبر داد و مزایای این کار را کمک به برندسازی این محصول در سطح جهانی عنوان کرد. پیرو همین موضوع در اسفندماه ۹۲ چندین مرتبه زعفران رشته‌ای تربت‌حیدریه در بورس کالا عرضه شد و مورد مبادله قرار گرفت، اما با گذشت پنج ماه از سال‌جاری هنوز این محصول راهی تالار محصولات کشاورزی بورس کالا نشده و معلوم نیست چه زمانی وعده مسوولان این سازمان در ارتباط با ایجاد یک بازار کارا، شفاف و قانونمند برای کشف قیمت و مبادله زعفران محقق خواهد شد. البته رینگ کشاورزی بورس کالا از زمان راه‌اندازی آن تاکنون، در مقایسه با رینگ محصولات پالایشی، پتروشیمی و فلزات به دلایل گوناگونی چندان پررونق و موفق عمل نکرده که شاهد این مدعا نیز می‌تواند شکاف قابل ملاحظه میان حجم عرضه و مبادله انواع محصولات کشاورزی در بورس کالای ایران در پنج ماه نخست سال جاری باشد. با آغاز ماه آبان و زمان برداشت فصلی زعفران، عرضه روتین و منظم این محصول در بورس کالا نه‌تنها می‌تواند به کشف قیمت عادلانه و شفاف آن در قالب یک مکانیزم عرضه و تقاضا کمک کند، بلکه رونق رینگ کشاورزی را نیز از این طریق نتیجه خواهد داد.

براساس قوانین سازمان تجارت جهانی هر کشوری که ۵۸ درصد از یک محصول خاص صنعتی یا تجاری را تولید و به بازارهای جهانی عرضه کند می‌تواند از حق بورس بین‌المللی برخوردار باشد و حق سیاست‌گذاری تولید، کارشناسی قیمت، سیستم بازاریابی و نظارت بر فناوری آن محصول در سطح جهان را دارا باشد.

کانادا با تولید ۷۹ میلیون تن گندم به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گندم جهان، بورس بین‌المللی گندم را به‌منظور کنترل قیمت این محصول استراتژیک احداث کرده است.

قزاقستان نیز با تولید ۳۴ میلیون تن جو، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان جو در جهان شناخته می‌شود. این کشور از بورس بین‌المللی جو برخوردار بوده و در قالب سیاست‌گذاری برای تولید جو در بسیاری دیگر از عرصه‌های تولید زراعی نظیر علوفه وارد شده و خریداران را به‌طور مستقیم وادار به خرید محصول دوم به همراه جو کرده است. بنابراین به‌دلیل منحصربه‌فرد بودن ایران در زمینه تولید و عرضه زعفران و ضعف در بخش تجارت، لازم است این محصول نیز ازطریق بورس کالای ایران عرضه شود.

در این‌خصوص کارشناسان معتقدند استاندارد کردن زعفران تولیدی، شفافیت قیمت، کاهش تعداد واسطه‌ها و برخی دلالان در عرصه بازار، جلوگیری از تقلب در تجارت زعفران، برندسازی زعفران ایران، محوریت تجاری در عرصه جهانی، توسعه سرمایه‌گذاری و توسعه بازار مالی و گردش منطقی پول در این چرخه و تقویت و بهبود کارآیی شبکه توزیع محصول بخشی از مزایایی است که بازار زعفران کشور می‌تواند از کانال بورس کالای ایران نصیب خود کرده و مشکلات اساسی این بازار را از این طریق حل کند.

غیبت طولانی زعفران در بورس کالا