روزنامه، روح دوران مدرن

گروه تاریخ اقتصاد : بیست و یکمین نمایشگاه سراسری مطبوعات از روز شنبه هفته جاری در تهران شروع به کار کرده است. «کاغذ اخبار» را نخستین روزنامه ایرانی دانسته‌اند که نخستین شماره آن در تاریخ ۱۱ اردیبهشت ۱۲۱۶ هجری خورشیدی به سعی میرزا صالح شیرازی منتشر شد. هوراشیو ساوتگیت Horatio Southgate میسیونر آمریکایی که در سال ۱۸۴۰ به عثمانی و ایران و قفقاز سفر کرده از دیدن این نشریه چنان ذوق زده شده که آن را «پیشرفت مهم در ایران» قلمداد کرده است. او در کتاب «روایت سفر به ارمنستان، کردستان، ایران و بین النهرین / ۱۸۴۰»نوشته است:

«تنها امری که حکایت از پیشرفت در ایران‏ می‏کند، تاسیس روزنامه‏ای است که به سال ۱۸۳۷ در تهران تحت نظر شاه شروع به چاپ شده است.‏ این روزنامه با چاپ سنگی منتشر می‏شود و منظور اصلی آن تبلیغ شاه و کارهای او است، با این حال‏ تاسیس این روزنامه یکی از پیشرفت‏های مهم‏ ایران است و نتایج مهمی در پی خواهد داشت.»

با این حال این نشریه به دلیل وابستگی به نهاد حاکمیت و دارالخلافه، نشریه‌ای «دولتی» بود. در حالی که تاریخ نشریه در غرب از آغاز با «بخش خصوصی» گره خورده است. از «رلیشن» که در سال ۱۶۰۵ در استراسبورگ منتشر شده به‌عنوان نخستین نشریه چاپی دنیا یاد می‌شود.

نخستین روزنامه فرانسه تحت عنوان (gazette) در سال ۱۶۳۱ منتشر شد. روزنامه دیگری با همین نام در سال ۱۶۶۵ در انگلیس منتشر شد که در آغاز (oxford gazette) خوانده می‌شد.در سوئد نخستین روزنامه با عنوان(Post-och inrikes Tidningar) در سال ۱۶۴۵ انتشار یافت. این روزنامه سوئدی قدیمی‌ترین روزنامه‌ای است که تا امروز و ظاهرا بدون وقفه به انتشار خود ادامه داده است ۵۰ سال بعد پای روزنامه به آمریکا باز شد و آن زمانی بود که روزنامه (public occurrences) در سال ۱۶۹۰ در بوستون انتشار یافت. در سال ۱۷۳۴ نشریه هفتگی نیویورک(new York weekly journal) منتشر شد.

کانادایی‌ها نیز در سال ۱۷۵۲ نخستین روزنامه خود (Halifax gazette) را منتشر کردند. نخستین روزنامه در بخش شرقی جهان با عنوان (new south advertiser) در سال ۱۸۰۳ در استرالیا منتشر شد. روزنامه بمبئی ساماچار(Bombay samachar) نیز از سال ۱۸۲۲ در هند منتشر شد. ژاپنی‌ها هم نخستین روزنامه خود را با نام

نیچی نیچی(niche -nichi) در سال ۱۸۷۲ منتشر کردند. ویل دورانت، مورخ مشهور از روزنامه نگاری به‌عنوان روح دوران مدرن یاد کرده است.