تشریح ابعاد مختلف بسته پیشنهادی «افزایش تولید و اشتغال» از زبان طراح بسته
دکتر بهکیش: مسوولان مسابقه رقابتیتر شدن را راه‌بیاندازند
گروه بازرگانی - حدود ۱۰ روز قبل، دکتر محمد مهدی بهکیش، رییس کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین‌المللی و اقتصاددان برجسته ایرانی، بسته‌ای پیشنهادی با محوریت «افزایش تولید و اشتغال» ارائه کرد که انتشار هفت بند اصلی آن در روزنامه «دنیای اقتصاد»، واکنش‌ها و تحلیل‌های متفاوتی را از سوی فعالان اقتصادی و تحلیل‌گران بخش خصوصی برانگیخت. بسته‌ای جامع دال بر اینکه «اساسا اگر می‌خواهیم اقتصادی توسعه یافته بر مبنای تولید پررونق و فضایی پویا در حوزه کسب‌وکار» داشته باشیم، چاره‌ای نداریم جز اینکه نوک پیکان اقتصادمان را به سمت «بازار رقابتی» بگیریم و بگذاریم که این بازار با تمام اقتضائاتش، هادی مسیر اقتصاد باشد.
مسیری که باید از هفت خوان «آزادسازی قیمتها و عبور از دولت سالاری قیمتی»، «آزاد سازی نرخ سود به شرط ایجاد بازاری متعادل»، «تعیین نرخ ارز بر اساس بازار رقابتی با کشورهای دارای متوسط نرخ ارز مشابه»، «کاهش موانع تعرفه‌ای برای رقابتیتر کردن تولید»، «کنترل تورم با ابزار کاهش نقدینگی»، «اصلاح قانون کسب‌وکار» و «رشد سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی» بگذرد.
توضیح هرچه بیشتر عامل پشتیبانی کننده گذر از این مسیر، یعنی «ایجاد بازار رقابتی» که به نوعی، پیش شرط اصلی هر هفت بند مذکور هم به شمار می‌رود، بهانه‌ای شد تا برنامه تحلیلی «نمودار»، چهارشنبه شب، میزبان طراح بسته پیشنهادی تولید و اشتغال باشد. دکتر بهکیش البته ضمن پرداختن به بسته پیشنهادی خود در این برنامه، در پاسخ به پرسش‌های مختلف، ابعاد بیشتری از وضعیت کنونی اقتصاد را نیز مورد تحلیل قرار داد.
نمودار: با توجه به اینکه بسته تولید و اشتغال پیشنهادی شما عمدتا معطوف به وضعیت بیکاری و بحران‌های اشتغال در کشور است، جنابعالی نرخ بیکاری کنونی کشور را چقدر ارزیابی می‌‌کنید...
ببینید ما کارشناسان مجبور هستیم به آمار رسمی اتکا کنیم. آمار رسمی میزان بیکاری در کشور را در حال حاضر، ۱۱ تا ۱۲ درصد اعلام می‌کنند که متاسفانه در میان افراد تحصیل کرده، این رقم بسیار بالا است. البته یکی از مشکلات در این زمینه این است که آمارها به روز نیستند و آمار دقیق در اختیار کارشناسان قرار نمی‌گیرد؛ در نتیجه ما کارشناسان، نمی‌توانیم تحلیل خود را به طور دقیق ارائه دهیم.
نمودار: اساسا به اعتقاد شما، مشکلات اساسی گریبان‌گیر بخش تولید کشور چیست؟
در حال حاضر مشکلات زیادی دست و پاگیر بنگاه‌های تولیدی است، اما در مجموع، مشکل اساسی کنونی، «رقابتی نبودن اقتصاد کشور» در ابعاد مختلف اعم از سیستم بانکی و بخش تولید است. از سوی دیگر، موضوع تعرفهها هم به افزایش قیمتها و ضعیف شدن برخی صنایع دامن زده است. یعنی برای مثال، صنایعی مانند صنعت خودرو که ۹۰ درصد تعرفه دارد، می‌توانند کالای خود را به ۲ برابر قیمت در بازار بفروشند، اما صنایعی چون صنایع کشاورزی، تعرفه صفر دارند و از این رو، صرفا باید کالای خود را به قیمت بین‌المللی بفروشند. این گونه است که اکنون تمام باغات میوه ما خشک شده است. چرا؟!
نمودار: یعنی شما بر خلاف بند چهارم بسته پیشنهادی خود مبنی بر ضرورت کاهش تعرفهها، موافق تعرفه‌بندی و دیوار تعرفه‌ای هستید؟
خیر. اساسا برای رقابتیتر شدن بازار، تعرفهها باید کاهش پیدا کند؛ چرا که اگر بستر رقابت ایجاد شود، آن وقت کارخانه‌ها هم با هم رقابت می‌کنند و این گونه، تورم هم کاهش پیدا می‌کند، اما از این موضوع هم نباید غافل شد که تعرفه باید یکسان و در واقع متعادل باشد و بر این اساس، متعادل نبودن تعرفهها است که مورد مخالفت ما کارشناسان است.
نمودار: از بازار رقابتی و آثار مثبت آن بیشتر سخن می‌گویید ...
برای توضیح بیشتر این موضوع به وضعیت اقتصادی غرب و ثبات دو رقمی تورم در این حوزه از حدود ۳۰ سال قبل تاکنون اشاره می‌کنم. این ثبات از اینجا حاصل شده که اساسا در غرب، کسی در بازار رقابتی، قیمتها را بالا نمی‌برد. اگر این مکانیسم در ایران هم اجرا شود، بنگاه‌هایی که خوب کار می‌کنند و کیفیت بهتر در ازای قیمت کمتر ارائه می‌دهند، خود به خود تشویق می‌شوند و از این طریق، آن دسته از بنگاه‌هایی که کمتر کار می‌کنند و خدمات بد ارائه می‌دهند، خود به خود از دور خارج می‌شوند؛ این یعنی بازار رقابتی.
نمودار: اساسا در حمایت از بخش تولید و اشتغال، چه موارد عمده‌ای را باید مد نظر قرار داد؟
من در بسته پیشنهادی تولید و اشتغال، هفت بند پیشنهادی داشتم که عملا حداقل‌هایی هستند که می‌توان برای رونق تولید و اشتغال متصور بود.
* پیشنهاد اول این بود که قیمت‌گذاری کالاها از اختیار دولت خارج و به سمت رقابتی شدن پیش برود. به این شکل که به بنگاه های تولیدی اجازه داد شود تا از یک سو، هزینه‌های افزایش قیمت انرژی را در قیمت تمام شده خود لحاظ کنند و از سوی دیگر، در کاهش هزینه انرژی، اجازه سرمایه‌گذاری داشته باشند. البته باید در آزادسازی قیمتها به میزان انرژی بری تولید و نرخ بهره و سود بانکی هم توجه شود.
* در بند دوم این بسته من پیشنهاد دادم که به منظور جذب منابع سرمایه‌گذاری در ارتقای تکنولوژی تولید و همچنین ایجاد اشتغال و گسترش تولیدات صادرات‌گرا و البته جلوگیری از مشکلاتی چون وام‌‌های معوق، نرخ بهره آزادسازی شود که این کار می‌تواند در مرحله اول در بانک‌‌های خصوصی به کار گرفته شود و به تدریج در تمام نظام بانکی کشور.
* پیشنهاد سوم بنده به تعیین مکانیزمی برای نرخ ارز معطوف بود. من برای نرخ ارز یک مکانیزم محاسبه پیشنهاد کردم که بر کنترل نقدینگی متمرکز است و مفهوم آن تعیین این نرخ بر اساس متوسط نرخ ارز کشورهایی است که دارای مشابهت نسبی با ما در این بخش هستند.
* در بند چهارم بنده پیشنهادی در مورد تعرفه‌گذاری‌ها داشتم؛ باید توجه کنیم که رقابتی کردن قیمتها بدون توجه به تعرفهها امکان‌پذیر نیست و باید این تعرفهها را متعادل کرد.
* پیشنهاد پنجم من در مورد نحوه کنترل نرخ تورم بود که به نظر من این امر در گرو کنترل رشد نقدینگی است. بنابراین باید در مکانیزمی با توجه به این موضوع نرخ تورم را نیز کنترل کنیم.
*پیشنهاد ششم، جذب سرمایه‌گذاری‌ها است؛ ایرانی‌هایی که آن سوی مرزها هستند، بسیار علاقه‌مند سرمایه‌گذاری در ایران‌اند؛ اما نگران از دست رفتن سرمایه خود نیز هستند، بنابراین ما باید به آنها تضمین لازم را برای جذب سرمایه‌هایشان بدهیم.
* در خاتمه، در کنار همه این عوامل، بند هفتم یعنی اصلاح قوانین لازم نیز باید مد نظر واقع شود.
نمودار: اخیرا رییس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی از تصویب بیمه بیکاری برای جوانان خبر داد؛ به این معنا که برای جوانانی که مدرک دارند اما کار ندارند برای یک بازه زمانی بیمه بیکاری پرداخت می‌شود، دیدگاه شما در مورد پرداخت حقوق بیکاری به جوانان چگونه است؟
به نظر من باید به جوانان در مرحله نخست، آموزش درست ارائه دهیم، یعنی اگر پول بیمه بیکاری را بدهیم و برای جوانان سیستم‌های آموزشی ارزان ایجاد کنیم، کارآیی خیلی بیشتری خواهد داشت.
اساسا بیمه بیکاری باید به آنهایی که مشغول به کار هستند و به هر دلیلی بیکار می‌شوند، تعلق گیرد، به این شکل که ۹ ماه تا یک سال این بیمه ادامه یابد، اما مهم‌تر از آن دوره‌های آموزشی است که دولت باید برای این افراد در نظر بگیرد؛ زیرا کسی که بیکار شده، حتما از نظر آموزشی و تخصصی مشکلی داشته است. افزون بر این، وقتی کارخانه‌ای نیروی خود را بیکار می‌کند، دولت باید اقدام به مطالعه و بررسی مشکلات زمینه‌ای آن کارخانه بکند و در عین حال، این اجازه را به کارخانه بدهد که اگر کارگر یا مهندسی را نمی‌خواهد، او را آزاد کند. لذا نباید کارفرما را در این زمینه‌ها تنبیه کرد؛
چرا که کارخانه باید مختار باشد که بهترین نیروها را انتخاب کند. این دولت است که باید بهترین نیروها را تربیت کند تا همه کار داشته باشند.
نمودار: در خاتمه چه تحلیلی از آثار اجرایی‌شدن بسته پیشنهادی تولید و اشتغال دارید؟
پاسخ به این پرسش در ادامه سخنان قبلی من در مورد اشتغال جوانان است. به واقع اگر بسته پیشنهادی که من تدوین کرده‌ام، عملی شود، خیلی زود شاهد بازگشایی کارخانه‌های جدید و در نتیجه فرصت‌های شغلی جدید خواهیم بود. نکته بسیار مهمی که می‌خواهم مطرح کنم این است که ما نمی‌توانیم یک گوشه اقتصاد را بگیریم و درست کنیم و به سایر جنبه‌های آن کاری نداشته باشیم. اقتصاد دقیقا مانند بادکنکی می‌ماند که اگر یک گوشه آن را بدون توجه به گوشه دیگر فشار دهیم، منجر به انفجار می‌شود، درست به همین دلیل موفق نخواهیم بود، اگر به نرخ بهره و نرخ ارز توجه کنیم، اما از بخش سرمایه گذاری غافل شویم. اقتصاد یک زنجیره به هم پیوسته است. بنابراین پیشنهاد من این است که بالاخره یک روزی و در یک جایی، مسوولان مملکت بنشینند و مسابقه رقابتی‌شدن را راه بیاندازند تا جوانان انگیزه پیدا کنند، البته جوانان بدون سرمایه نمی‌توانند کاری از پیش ببرند، بنابراین باید راه‌های ورود سرمایه باز شود؛ در آن صورت جوانان به سمت اشتغال می‌روند و خود را برای ورود به بازارهای جهانی آماده می‌کنند.
ارسال نظر