دوپینگ اقتصادی در اتاق بازرگانی ممنوع

هرویک یاریجانیان نایب رئیس انجمن صنایع همگن ماشین‌سازان ایران به پشتوانه ذخایر عظیم نفت و گاز و بیش از ۶۰ میلیون تن ظرفیت تولید انواع محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های پلیمری باید به بهشت سرمایه‌گذاری برای صنایع تکمیلی پتروشیمی جهان تبدیل شود؛ با این وجود هم اکنون توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی ایران به‌ویژه صنایع ارزش‌آفرین پلاستیک، پلیمری و ماشین‌آلات وابسته زیر سایه چالش‌ها و مشکلات متعددی کمر خم کرده است. صنایع تکمیلی پتروشیمی که از توسعه آن به‌عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد مقاومتی یاد می‌شود، در حالی که از پتانسیل گردش مالی و حتی صادراتی سالانه بیش از ۲۰ میلیارد دلار در سال برخوردار است و می‌تواند به مهم‌ترین برگ برنده دولت‌ها برای ریشه‌کن کردن مشکلات اشتغال، توسعه پایدار و مولد تبدیل شود، هم اکنون با چالش‌ها و مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کند. در این بین اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی در تهران و سایر استان‌های کشور که عنوان پارلمان بخش خصوصی را یدک می‌کشد، دست‌کم در طول یک دهه گذشته تاکنون هیچ‌گاه نتوانسته است نقش یک فرشته نجات را برای صنایع تکمیلی پتروشیمی ایران بازی کند. به عبارت دیگر، به اعتقاد بسیاری از فعالان اقتصادی، کارآفرینان، تولیدکنندگان، صنعتگران و بازرگانان واقعی کشور در طول چند سال اخیر با وجود پررنگ شدن نقش و اهمیت اتاق بازرگانی برای بخش خصوصی، دولتمردان و سایر ارکان اقتصاد کشور صدای فعالان پلیمر و پلاستیک ایران در اتاق شنیده نشده است و این در حالی است که توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی پس از صنایع نفت و گاز دارای بالاترین ارزش افزوده، کارآفرینی، ایجاد همگرایی و تعاملات سیاسی و بین‌المللی برای ایران است. از سوی دیگر، در حالی صنایع استراتژیکی همچون صنایع پلیمری و پلاستیک با مشکلات متعددی دست به گریبان هستند که اتاق بازرگانی به محلی برای دوپینگ و کسب رانت‌ اطلاعات اقتصادی برای عده‌ای تبدیل شده است و نکته غم‌انگیزتر آن است که در آستانه انتخابات این پارلمان بخش خصوصی تعدادی از بانک‌ها و هلدینگ‌های بزرگ اقتصادی و تجاری کشور آستین‌ها را برای کسب کرسی‌‌ها بالا زده‌اند. عضویت بانک‌ها، موسسات مالی اعتباری و هلدینگ‌های بزرگ اقتصادی در اتاق بازرگانی که کوچک‌ترین اطلاعی از مشکلات بنگاه‌های کوچک و متوسط اقتصادی ندارند، می‌تواند به سنگین شدن هر چه بیشتر بار مشکلات این دسته از این بنگاه‌ها در کشور دامن بزند. بر این اساس، صنایع تکمیلی پتروشیمی، پلاستیک و پلیمری ایران به‌عنوان یکی از بنگاه‌های استراتژیک کوچک و متوسط اقتصادی و تولیدی کشور هم از این خطر بزرگ عضویت بانک‌ها و هلدینگ‌های بزرگ در اتاق بازرگانی در امان نیستند. با این وجود، پیشنهادهایی برای شکوفایی هر چه بیشتر صنایع تکمیلی پتروشیمی مطرح است که به برخی از آنها اشاره می‌کنم:

۱- نحوه جذب سرمایه و تکنولوژی خارجی: در شرایط فعلی به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی مشکلات متعددی پیش روی فعالان صنعت پلاستیک به منظور صادرات انواع کالا و محصولات، واردات دانش فنی، تکنولوژی و انواع ماشین‌آلات استاندارد و پیشرفته و حتی جذب سرمایه‌گذاری خارجی وجود دارد. بر این اساس بدون توجه به اقدامات گسترده دیپلماتیک دولت به منظور توافق با غرب اما با در دستور کار قرار دادن دیپلماسی و استفاده از ظرفیت اتاق‌های مشترک بازرگانی ایران با کشورهای مختلف اروپایی و آسیایی امکان همکاری‌های مشترک در حوزه خرید دانش فنی و تکنولوژی، تسهیل در شرایط صادرات و واردات و جذب سرمایه‌گذاری خارجی وجود دارد. به عنوان نمونه بارز این ادعا می‌توان به همکاری‌های مشترک برخی از اتاق‌های بازرگانی در طول چند سال گذشته اشاره کرد که حتی منجر به سفر هیات‌های تجاری از آلمان، مجارستان، اسپانیا، اتریش و... به ایران شد و در حاشیه نمایشگاه ایران پلاست سال جاری هم با استفاده از همین ظرفیت زمینه برای مشارکت و سرمایه‌گذاری با طرف‌های اروپایی و آسیایی در سطح صنایع پلاستیک کشور فراهم شد.

۲- برنامه ویژه مدیریت گریدهای خاص مواد پتروشیمی: با وجود آزادسازی قیمت مواد پتروشیمی و محصولات پلیمر از تیر ماه سال جاری و بازگشت آرامش نسبی به بازارهای داخلی کماکان تامین گریدهای خاص مواد پتروشیمی و پلیمری برای برخی از شرکت‌ها و کارخانه‌های پلاستیکی کشور به یک چالش اساسی تبدیل شده است، از این‌رو برنامه پیشنهادی اینجانب ایجاد همگرایی و هماهنگی بیشتر با ایجاد اتاق فکر مشترک و استفاده از ظرفیت‌های اتاق بازرگانی تهران، انجمن‌ها و تشکل‌های صنفی صنعت پلاستیک و پلیمری، دفتر توسعه صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی، ادارات کل صنایع غیرفلزی و صنایع شیمیایی و سلولزی وزارت صنعت، انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی، شرکت هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس و بورس کالا است. از سوی دیگر با استفاده از پتانسیل کارشناسی انجمن‌ها، اتحادیه‌ها و تشکل‌های صنفی صنعت پلاستیک و ظرفیت‌سنجی و ارزیابی بازار واقعی گریدهای خاص مواد پتروشیمی و پلیمری می‌توان از فرصت راه‌اندازی این اتاق فکر به منظور هماهنگی بیشتر بین بخش بالادستی و پایین‌دستی پتروشیمی برای پاسخگویی به تقاضاهای واقعی در بازار مصرف استفاده کرد و گریدهای خاص مواد پلیمری صرفا متناسب با نیاز کارخانه‌های واقعی و فعال تولید و عرضه مستقیم شود. با همگرایی مشترک تشکل‌های صنعت پلاستیک، شرکت‌های پتروشیمی و مشارکت اتاق علاوه بر تامین نیازهای داخلی، دست سودجویان هم از خرید و احتکار گریدهای خاص محصولات پتروشیمی قطع می‌شود و حتی‌الامکان صادرات مازاد بر نیاز داخلی به بازارهای خارجی فراهم می‌شود.

۳- تجدیدنظر در فرمول قیمت‌گذاری مواد پتروشیمی: نحوه قیمت‌گذاری محصولات پتروشیمی توسط دفتر توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی به هیچ‌وجه منجر به ایجاد یک شرایط عادلانه و رقابتی بین فعالان صنایع پلاستیک ایران و کشورهای همسایه نمی‌شود؛ به طوری‌که در طول چند ماه گذشته با توجه به کاهش حدود ۳۰درصدی قیمت مواد جهانی پتروشیمی، قیمت این مواد برای عرضه در بازار داخلی متناسب با بازارهای جهانی کاهش نیافته است. با ورود اتاق بازرگانی می‌توان یک فرمول منطقی و شناورتر برای تعیین قیمت تکلیفی محصولات پتروشیمی تدوین کرد که هم منجر به افزایش فعالیت‌های دلالی و واسطه‌گری نشود و هم امکان رقابت تولیدکنندگان و صنعتگران داخلی را فراهم کند. این موضوع هم‌اکنون یک تهدید جدی برای صنایع تکمیلی پتروشیمی کشور به‌ویژه صنایع پلاستیک بوده زیرا زنگ خطر واردات انواع کالاها و محصولات نیمه‌ساخته و ساخته شده پلاستیکی با قیمت‌های کمتر را فراهم کرده است. این در حالی است که طی چند سال گذشته بازار پلاستیک و پلیمری ایران هیچ‌گاه به حیاط خلوت برندهای آسیایی به‌ویژه کالاهای پلاستیکی ساخت ترکیه، چین، هند و... تبدیل نشده بود.