«مدیریت ریسک» در بازار آتی سکه

گروه بورس کالا - طیبه شهبازی: بالاخره پس ازماه‌ها انتظار، بازار آتی سکه طلا دوباره طعم رونق را چشید و برای حدود دو هفته توانست به مدد مسیری که اونس طلا می‌پیمود، در کنار روند صعودی دلار، روزهای پر هیجانی را به معامله‌گران خود هدیه کند. هرچند این اوج‌گیری قیمت‌ها بسیاری را در پایان معاملات روزانه، راضی و خشنود بدرقه کرد، اما در این میان بسیاری به دلیل نبود مدیریت ریسک و سرمایه، متقبل ضررهای هنگفتی شدند که در پی کال مارجین‌های پی در پی برایشان ایجاد شد.

این اتفاقات در پی عبور دلار از مرز سه‌هزار تومان و گذشتن اونس طلا از مرز ۱۳۳۰ دلار به وقوع پیوست.

مدت‌ها بود که نمودارهایی که قیمت معاملات روزانه یا حجم قراردادهای معامله شده آتی سکه را نشان می‌داد، دیگر تقریبا خطی صاف یا در نهایت رو به نزول بود که به دلیل تداوم این مساله، انتظاری هم برای صعود ناگهانی قیمت‌ها در چشم‌انداز پیش روی بازیگران آتی وجود نداشت؛ اما در همان زمان هم برخی کارگزاران این بازار هشدار می‌دادند که از آنجا که چنین روالی طبیعی نیست، معامله‌گران باید با احتیاط عمل کنند، چراکه چنین بازاری در کنار نوع تحرکات بازارهای ارز، سکه نقدی و اونس طلا، پتانسیل جهش‌های ناگهانی را دارد که در نتیجه آن کسانی که بدون آگاهی کامل و گذراندن دوره‌های تخصصی وارد این بازار می‌شوند، ریسک بالایی را متحمل شده‌اند.

به‌طور مثال روز سه‌شنبه هفته گذشته، به دلیل کال مارجین شدن فروشندگان، فروش در حجم زیاد در سررسیدهای دور مخصوصا شهریور - به دلیل زیاد شدن اختلاف سررسیدها - و خرید با حجم بالا در سررسید نزدیک (اسفند)، قیمت سکه اسفند بیش از اندازه افزایش یافت که البته در ادامه معاملات این روند اصلاح شد؛ اما همین صعود قیمت‌ها فشار بیشتری را بر فروشندگان وارد می‌آورد و از سویی به افزودن بر وجه تضمین مورد نیاز این بازار از سوی بورس کالای ایران هم دامن می‌زد. به همین خاطر به دلیل افزایش قیمت تسویه روزانه قراردادهای فعال، طی سه مرحله از دو هفته گذشته تاکنون بر میزان این وجه افزوده شده که در آخرین مرحله قرار است با آغاز معاملات روز دوشنبه همین هفته، ۱۰۰ هزار تومان دیگر بر این مبلغ افزوده شود یعنی وجه تضمین اولیه از این تاریخ، دو میلیون و ۱۰۰ هزار تومان خواهد بود.

اهرم بازار آتی در حال حاضر پنج است که اهرم جذابی به نظر می‌رسد، اما هرچه اهرم بالاتر باشد، نیاز به مدیریت ریسک و سرمایه، با شدت بیشتری احساس می‌شود. اگر معامله‌گر برای مدت طولانی به شکل فول مارجین در موقعیتی باقی بماند، به محض اینکه بازار خلاف جهت وی حرکت کند، کال مارجین را در پی خواهد داشت. البته سود سالانه آربیتراژ در حال حاضر برای سررسیدهای دور آتی چندان جذاب نیست چراکه معمولا زمانی که این سود به ۳۶ درصد برسد، آربیتراژورها وارد بازار می‌شوند، اما با توجه به روال فعلی بازارها، هر حرکتی بدون آگاهی کامل از مکانیزم بازار آتی، ریسک به حساب می‌آید.

طی هفته گذشته تعداد قراردادهای باز و

همین طور تعداد قراردادهای معامله شده سررسید شهریور در هر روز معاملاتی به تنهایی با سایر سررسیدها برابری می‌کرد. به عبارت دیگر هم سفته‌بازان و هم نوسان‌گیران در سررسید شهریور فعال بودند تا حجم و ارزش معاملات این سررسید بیش از سایر سکه‌ها شود. به دلیل سیگنال‌های افزایشی از بهای اونس در آغاز دادوستدهای روز دوشنبه هفته گذشته، معامله‌گران آتی از روز یکشنبه به پیشواز این صعود احتمالی رفتند و باز هم بر قیمت‌ها افزودند. به این ترتیب دورترین سررسید آتی (که حالا اختلاف آن با بهای سکه اسفند بسیار زیاد شده بود - در پایان معاملات این روز، در سقف افزایش قیمت خود از بازار خداحافظی کرد. در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه هفته گذشته، بیشترین افزایش قیمت‌ها در بازار آتی سکه رقم خورد.

در این دو روز برای ساعات طولانی، تمام چهار سررسید آتی در سقف افزایش بهای خود معامله می‌شدند یعنی با ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان افزایش قیمت.

در همین حال سکه نقدی که صعود آن در پی تحرکات مثبت اونس طلا، مسیر آتی سکه را برای صعود هموارتر می‌کرد، از ۲۲ بهمن ماه به این سو (از زمانی که حرکت صعودی اونس طلا به‌طور جدی آغاز شد) تا ششم اسفند، بیش از ۱۰ درصد معادل ۹۲ هزار تومان رشد قیمت داشته است که طبق نمودارهای پیوست تقریبا منطبق با تحرکات اونس طلا است. از این تاریخ تا روز گذشته که بهای جهانی طلا هم رو به کاهش گذاشته است، قیمت این سکه با افت کمتر از دو درصد معادل ۱۱ هزار تومان روبه‌رو شده است. اونس طلا هم از پایان دادوستدهای سه‌شنبه تا میانه معاملات روز جمعه، ۱۰ دلار کاهش داشت.

از جمله عواملی که طی دو هفته گذشته سبب افزایش بهای دلار در بازار آزاد شدند می‌توان به افزایش تقاضا برای ارز مسافرتی، صنعتی، وارداتی و شب عید، در کنار اعلام اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها از بهار ۹۳ که انتظارات افزایشی قیمت را در پی داشت اشاره کرد. به این ترتیب دلار در هفته گذشته توانست پس از پشت سر گذاشتن مرز روانی ۲۹۶۰ تومان، از سطح مقاومتی ۳۰۰۰ تومان عبور کند و تا ۳۰۲۵ تومان هم معامله شود اما این روند پایدار نبود و این ارز مهم دوباره به زیر ۳۰۰۰ تومان سقوط کرد.

طلای جهانی هم در این میان شاهد آمارهایی نه چندان مثبت از اوضاع اقتصادی آمریکا بود. به همین دلیل قیمت این فلز روز سه‌شنبه گذشته به بالای ۱۳۴۰ دلار رسید و تا ۱۳۴۵ دلار هم دادوستد شد. در چنین شرایطی اما رئیس فعلی فدرال رزرو اعلام کرد در صورت بهبود شرایط اقتصادی آمریکا اجرای محرک پولی فدرال رزرو تا پاییز امسال متوقف خواهد شد؛ به گفته یلن اما اگر تغییر زیادی در چشم‌انداز اقتصادی آمریکا ایجاد شود بی‌شک بانک مرکزی آمریکا نیز در سیاست‌های خود تجدیدنظر خواهد کرد. به این ترتیب قیمت طلا از روز چهارشنبه به این سو کاهش یافت. روز گذشته تا میانه معاملات جهانی، قیمت طلا تا ۱۲۳۶ دلار هم سقوط کرد.

به هر ترتیب مسیری که ارز و سکه در دو هفته اخیر طی کردند و در آن به بالاترین قیمت‌ها در چند ماه اخیر رسیدند، در شرایطی بود که با وجود افت شاخص بورس اوراق بهادار در یک هفته گذشته، هنوز حجم فراوانی از نقدینگی در این بازار محبوس است و وارد سفته‌بازی‌های ارز و سکه نشده است. در کنار آن، اوراق مشارکت با سود ۲۳ درصد بانک مرکزی هم توانست در این مدت، ۲۲۰۰ میلیارد تومان از نقدینگی سرگردان را جمع آوری کند.

در نهایت اما در روزهای پایانی هفته گذشته، هم دلار دوباره به زیر سه هزار تومان بازگشت و هم طلای جهانی مجددا در محدوده زیر ۱۳۴۰ دلار دادوستد شد. به عبارت دیگر مهم‌ترین عوامل جهش قیمت سکه، حالا از میدان بازی خارج شده‌اند و نزولی شدن آنها می‌تواند افت قیمت سکه را در هفته جدید در پی داشته باشد. در این بین آنچه که به معامله‌گران بازار آتی توصیه می‌شود، دوری کردن از هیجانات کاذب و در نظر گرفتن حد ضرر، در کنار کسب آمادگی لازم پیش از ورود به موقعیت‌های جدید است. تجربه روزهای گذشته به خوبی نشان داد که همان‌طور که افزایش شدید اختلاف میان سررسیدهای این بازار به رقم بالای ۱۰۰ هزار تومان چندان منطقی نیست، پافشاری بازار برای نزدیک ماندن قیمت سررسیدهای آن به هم، امری غیرمنطقی و ناپایدار است که می‌تواند نشانه‌ای از بروز جهش‌های ناگهانی در آینده باشد.