دیپلماسی منطقه‌ای ایران وارد بستر جدیدی می‌شود
مسکو آماده میانجیگری میان تهران - ریاض
کامران کرمی با فعال شدن دیپلماسی منطقه‌ای ایران با محوریت دولت‌های عربی خلیج‌فارس و سفر چندجانبه محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران به کشورهای کویت، عمان، قطر و امارات به نظر می‌رسد در گام دوم، سفر به عربستان سعودی در دستور کار دستگاه سیاست خارجی ایران قرار دارد. سفری با اهمیت که به گفته ظریف با آمادگی مقامات ریاض، می‌تواند، دیپلماسی عربی ایران را در بستر جدیدی وارد نماید و در این رهگذر بتوان به گفت‌و‌گو و حل و فصل پیرو موضوعات و مسائل دو جانبه و چندجانبه که می‌تواند بر سطح و دامنه موضوعات منطقه‌ای هم تاثیرگذار باشد، پرداخت. آنچه در این میان مهم است حسن نیت طرفین در شکل دادن به فضای تفاهم است، موضوعی که رییس سابق سازمان اطلاعات عربستان به آن اشاره کرده و از ایران خواسته است تا در قبال کشورهای عربی حسن نیت نشان دهد. به گزارش «ایسنا» به نقل از روزنامه المستقبل چاپ بیروت، امیر ترکی الفیصل سخنگوی غیر‌رسمی خاندان آل سعود و از مقامات متنفذ این کشور با طرح این سوال که چگونه عربستان می‌تواند به حرف محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران اعتماد کند، در حالی که مرد ایران در لبنان یعنی سید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان، عربستان را مسوول انفجارهای اخیر در بیروت می‌داند.
در این چارچوب برخی تحلیلگران بر این باورند که مذاکرات ایران و عربستان باید در آینده‌ای نزدیک انجام شود، چون تاخیر در طرح مسائل فیمابین جایز نیست و حل و فصل آن می‌تواند راه را برای برگزاری کنفرانس ژنو درباره سوریه باز کند. برگزاری کنفرانس «ژنو ۲» برای حل بحران سوریه که قرار است ۲۲ دسامبر برگزار شود، مشروط به از سرگیری مذاکرات میان کشورهای حوزه خلیج فارس و جمهوری اسلامی ایران و برداشته شدن برخی گام‌ها است وگرنه این مساله با تاخیر مجددی مواجه خواهد شد.
به گزارش «ایسنا» و به نقل از پایگاه النشره، انتظار می‌رود روسیه میانجی اصلی این مذاکرات باشد. اطلاعات حاصله بیانگر آن است که برای مذاکرات ایران و عربستان گام‌هایی برداشته شده است، چون ارتباط میان تهران- ریاض هنوز قطع نشده است، به ویژه بعد از دعوت پادشاهی عربستان از حسن روحانی، برای سفر به حج و ادای مناسک حج و دیدار با او. همچنین گفته می‌شود که ایران و عربستان در زمان توافق ایران و ۱+۵، به تبادل زائر پرداخته‌اند.
تحلیلگران و کارشناسان منطقه‌ای سفر اخیر امیر بندربن‌سلطان، رییس دستگاه اطلاعاتی عربستان به مسکو و نشست طولانی‌اش با ولادیمیر پوتین را دلیل میانجیگری مسکو در مذاکرات ایران و عربستان می‌دانند و تاکید می‌کنند که کشورهای عربی خواهان این میانجیگیری هستند، چرا که مسکو بهتر از آمریکایی‌ها می‌تواند در این مرحله تضمین‌هایی را به ریاض و بقیه کشورهای عربی درخصوص مذاکره با ایران ارائه کند.
همچنین به گزارش خبرگزاری فارس و به نقل از القدس العربی، منابع آگاه دیپلماتیک در خلیج‌فارس خبر داده‌اند که شاهزاده بندر در دیدار با ولادیمیر پوتین از او خواسته تا مسکو به ریاض برای ساخت نیروگاه هسته‌ای کمک کند. القدس‌العربی تاکید کرد که عربستان سعودی دریافته که اکنون حق تمام کشورهای منطقه است که از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای بهره‌مند شوند.
این تحلیلگران معتقدند که طرف عربستانی برگه‌هایی را در اختیار طرف روسی قرار داده است که مسکو به واسطه روابط قوی که با تهران دارد می‌تواند، امتیازات زیادی برای آنها کسب کند. پیش‌تر روابط عربستان و روسیه بر سر موضوع سوریه و همچنین حمایت سعودی‌ها از گسترش سلفی‌گری در آسیای مرکزی و قفقاز به‌عنوان حیاط خلوت روسیه، تیره شده بود.
مذاکرات سری ایران و عربستان در ژنو
در این میان می‌توان به تحلیل روزنامه العرب از مذاکرات ایران و عربستان اشاره کرد که به ادعای این روزنامه، از مدت‌ها قبل در جریان بوده است. العرب چاپ لندن نوشته است که مذاکرات سری میان نمایندگان ایران و عربستان در ژنو تحت نظارت دولت سوئیس با هدف ذوب شدن یخ روابط میان دو طرف برگزار شده است. به گفته این منابع، مذاکرات دو جانبه با حمایت آمریکا و روسیه انجام گرفته است، به این اعتبار که حرکتی ضروری برای حل بحران در سوریه محسوب می‌شود و می‌تواند فضای ایجابی لازم را برای برگزاری کنفرانس ژنو فراهم کند.
به موازات این موضوع، جواد ظریف، وزیر امور خارجه پیام‌هایی را به عربستان در جهت بهبود روابط داده است، اقدامی که ناظران از آن بر تمایل جدی تهران بر بهبود روابطش با ریاض تعبیر می‌کنند. این منابع می‌گویند که ایران در حال بررسی شرایط عربستان با نگاه ایجابی است و به همین دلیل جواد ظریف تور دیپلماتیک عربی خود را در منطقه خلیج‌فارس انجام داده است. با حفظ این درایت که انجام این سفر خواست کشورهای عربی این حوزه است و آنها می‌خواهند با ایران صفحه تازه‌ای بگشایند و از در آشتی درآیند.
از سوی دیگر به ادعای روزنامه العرب، ایرانی‌ها دریافته‌اند که توافقشان با آمریکایی‌ها در صورتی که رضایت عربستان را نداشته باشد، راه به جایی نخواهد برد.
در سوی دیگر ماجرا، منابع آگاه اعلام کردند که عربستان پیام‌های مختلفی از ایران دریافت کرده و دریافته است که پافشاری دیپلماتیکی از سوی تهران برای عادی‌سازی روابط وجود دارد. به گفته این منابع، عربستان شرایطی برای عادی‌سازی روابط با ایران در نظر گرفته که در راس آنها اجتناب تهران از نفوذ در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و قطع حمایت از حکومت بشار اسد، رییس‌جمهوری سوریه است. عربستان شرایط خود را از طریق میانجیگرهای کویتی به اطلاع ایرانی‌ها رسانده و گفته است که ریاض در صورت دریافت پاسخ مثبت از ایران با این شرایط ممانعتی برای عادی‌سازی روابط با تهران ندارد.
ایران، محور گفت‌وگوهای اولاند با عبدالله
همزمان با این تحولات، رییس‌جمهوری فرانسه در سفر به عربستان، تحولات مربوط به ایران، لبنان و سوریه را مورد بررسی قرار می‌دهد. یک مقام بلندپایه فرانسوی گفت که در سفر فرانسوا اولاند به عربستان و دیدارش با عبدالله بن‌عبدالعزیز، پادشاه این کشور که روزهای ۲۹ و ۳۰ دسامبر (۸و ۹ دی ماه) انجام خواهد شد، روابط دو جانبه، مسائل منطقه‌ای و در راس آن سوریه، ایران و لبنان مورد بحث و بررسی قرار خواهند گرفت.
بنابر گزارش الحیات چاپ لندن، پاریس اهمیت زیادی برای شراکت سیاسی و روابط دوجانبه‌اش با عربستان قائل است و این روابط را در همه زمینه‌ها روابطی خوب می‌داند. موضوعی که به باور تحلیلگران در گفت‌وگوهای هسته‌ای ژنو، منجر به توافق پنهانی میان پاریس- ریاض گردید.
ارسال نظر