با دعوت رسمی وزیرخارجه عربستان از همتای ایرانی‌اش رخ می‌دهد
قطار سفرهای دیپلماتیک ظریف در راه جده
گروه دیپلماسی، کامران کرمی: دعوت رسمی سعودالفیصل وزیر امور خارجه عربستان سعودی از محمد جواد ظریف، همتای ایرانی خود برای حضور در نشست سالانه وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی در جده عربستان را می‌توان پایانی بر گمانه‌‌زنی ماه‌های اخیر رسانه‌های داخلی و خارجی مبنی‌بر احتمال گرم شدن روابط دو کشور و آغازی بر فصل تازه‌ای از همکاری‌های منطقه‌ای پس از فراز و فرودهای فراوان در سالیان گذشته دانست. برای اولین بار است که مقامات سعودی از یک مقام عالیرتبه ایران در دولت یازدهم برای سفر به این کشور دعوت می‌کنند. با وجود اینکه این دعوت در راستای همکاری‌های دوجانبه نیست و برای شرکت در اجلاس سازمان همکاری‌های اسلامی است، اما باز هم از اهمیت بالایی برخوردار است. تحلیلگران معتقدند اعلام دعوت عربستان سعودی از وزیر خارجه ایران، مهم‌ترین نشانه تحول در مناسبات دو کشور طی یک سال گذشته است.
ایجاد فضای تازه در روابط ایران با غرب و گفت‌و‌گوهای سازنده تهران با گروه ۱+۵ در پرونده هسته‌ای باعث شده است که عربستان در مواضع خود نسبت به ایران تجدیدنظر کند. کارشناسان معتقدند با روی کار آمدن دولت جدید در ایران و بهبود روابط ایران با کشورهای غربی و کشورهای منطقه، عربستان سعودی تلاش برای ترمیم روابط با ایران را هر چند احتیاط‌آمیز در دستور کار قرار داده است.
روابط ایران و عربستان در سه سال پایانی دولت دهم و پس از آغاز موج تحولات اعتراضی جهان عرب موسوم به بهار عربی در سال ۲۰۱۱ وارد فضایی از تنش شد. حرکت اعتراضی شیعیان در بحرین و مداخله عربستان در این کشور و از سوی دیگر دفاع ایران از نظام سیاسی سوریه و تلاش ریاض برای سرنگونی آن مهم‌ترین چالش‌های پیش آمده در روابط دو کشور در چند سال اخیر بوده است. با آغاز به کار دولت یازدهم و تاکید حسن روحانی به بهبود روابط با همسایگان به‌ویژه عربستان، نشانه‌های امیدوار‌کننده در این باره بروز پیداکرد؛ به‌طوری‌که برخی دولت‌های عربی از نشانه‌های گرم شدن روابط دو کشور استقبال کردند و حتی برخی همچون کویت و عمان از احتمال میانجیگری در روابط تهران- ریاض خبر دادند. دیدار عبدالرحمن الشهری، سفیر جدید عربستان با حسن روحانی و استقبال گرم از آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی و تاکید بر روابط ویژه دو کشور یکی دیگر از نشانه‌های مثبت برای بهبود روابط در این مقطع تفسیر شد. در همین راستا اتفاقات دیگری نیز رخ داد، سفر نواز شریف، نخست‌وزیر پاکستان به ایران یکی دیگر از این نشانه‌ها بود. نواز شریف از متحدان اصلی عربستان به حساب می‌آید و گفته می‌شود یکی از اهداف اصلی شریف در سفر به تهران ایجاد توازن در روابط ایران و عربستان بوده است.
اما شاید بتوان گفت مهم‌ترین اتفاقی که در ماه‌های اخیر در راستای بهبود روابط ایران و عربستان صورت گرفت، از جانب عربستان بود. پادشاه عربستان دو ماه پیش شاهزاده بندر بن‌سلطان را از ریاست دستگاه اطلاعاتی این کشور برکنار کرد. بندر بن‌سلطان یکی از چهره‌های تندرو حامی مخالفان حکومت سوریه است و یکی از موانع اصلی بهبود روابط ایران و عربستان به حساب می‌آمد.
پیش‌تر هم نشانه‌های این دعوت رسمی از سوی وزیر خارجه عربستان در ۲۳ اردیبهشت اعلام شده بود. سعودالفیصل در اظهارات خود گفته بود که ایران کشور همسایه و دارای روابط با عربستان است و ما همواره آماده تماس و گفتوگو با آنان هستیم و هر زمانی که ظریف مایل به انجام این سفر باشد، مقامات عربستان آماده استقبال از او هستند. امیر عبداللهیان در این باره گفته بود: «دعوتی کتبی هنوز دریافت نشده، اما برنامه دیدار وزرای خارجه دو کشور در دستور کار جمهوری اسلامی است.» اما دیروز حسین امیرعبداللهیان معاون عربی و آفریقایی وزارت خارجه این دعوت‌نامه را «مودت‌آمیز» خوانده بود.
به گزارش فرارو، معاون عربی آفریقایی وزارت امور خارجه ایران گفت: «دعوت‌نامه مودت‌آمیز وزیر خارجه عربستان برای شرکت وزیر امور خارجه ایران در نشست سالانه وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی در جده دریافت شده است.» امیر عبداللهیان که خود یکی از گزینه‌ها برای اعزام به عربستان بود در گفتوگو با باشگاه خبرنگاران تاکید کرده است که دعوت‌نامه برای شرکت ظریف در این نشست که اواخر خرداد ماه در جده برگزار می‌شود، دریافت شده است و ملاقات ظریف و سعودالفیصل در دستور کار مشترک دو کشور است.
سازمان همکاری اسلامی سازمان بین دولتی است که ۵۷ کشور در آن از قاره‌های مختلف عضو هستند. در سال ۱۹۷۰ نشست اولین کنفرانس اسلامی وزیران امور خارجه سازمان همکاری اسلامی در جده برگزار شد که برای ایجاد دبیرخانه دائمی در شهر جده تصمیم گرفته شد. هشتمین اجلاس سران کشورهای اسلامی در تهران و با شرکت بیشتر سران کشورهای اسلامی و مقامات عالیرتبه پنجاه و پنج کشور مسلمان در شانزدهم آذرماه ۱۳۷۶ برگزار شد که در آن مقطع ملک عبدالله پادشاه کنونی عربستان به‌عنوان ولیعهد وقت عربستان حضور داشت.
حال به‌نظر می‌رسد که این دعوت‌نامه و همچنین حضور ظریف در جده و رایزنی‌های دوجانبه در حاشیه کنفرانس می‌تواند نوید فصل تازه‌ای در روابط تهران و ریاض و آغازی بر همکاری‌های دوجانبه در سطح منطقه باشد. در همین زمینه، روزنامه الرای العام به نقل از یک مقام ایرانی نوشت که زمان دیدار میان مسوولان ایران و عربستان نزدیک شده است. این در شرایطی است که در چند ماه اخیر مذاکراتی در سطوح پایین‌تر بین مقامات تهران و ریاض در جریان بوده است. به گزارش این روزنامه کویتی این مقام مسوول نوشت که بعد از تبادل پیام‌ها بر سر نیاز به تهیه یک جدول کاری برای طرفین، زمان دیدار مسوولان دو کشور نزدیک شده است.
به گفته این مقام، ایران از عربستان خواسته است تا جدول کاری این دیدار مشخص شود که مقدمات لازم درخصوص پرونده‌های مشترک و در راس آن اوضاع یمن، عراق و سوریه نیز که طبیعتا برای دو طرف از اهمیت برخوردار است، فراهم شود. تحولات یمن، عراق و سوریه از پرونده‌های مهمی هستند که به اعتمادسازی دو طرف نیاز دارد و بعد از آن، این مسائل در اختیار کمیته‌های ویژه‌ای قرار داده خواهند شد تا مقدمات ورود به جزئیات نیز فراهم شود.
ارسال نظر