آرمان سلیمی (پژوهشگر مسائل خاورمیانه)
بخش دوم

محدودیت‌های موجود برای سناریوی تجزیه

1- عدم درخواست و حمایت نیروهای داخلی درگیر در بحران سوریه برای تجزیه: این موضوع بسیار مهم است که تاکنون که حدود 7 سال از بحران سوریه می‌گذرد هیچ نیروی داخلی درگیر در بحران سوریه اعم از عرب سنی و عرب شیعه و حتی کردها به‌عنوان نیروهای مهم خواهان تجزیه کشور سوریه نبوده‌اند و این در جای خود می‌تواند عاملی بازدارنده برای تحقق سناریوی تجزیه سوریه باشد.

2- عدم درخواست و حمایت قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای تجزیه سوریه: این امر بسیار قابل‌توجه است که تاکنون هیچ قدرت منطقه‌ای و بین‌المللی خواستار تجزیه سوریه نشده و از سناریوی تجزیه سوریه حمایت نکرده است و همین مساله می‌تواند برای عدم تحقق سناریوی سوریه کافی باشد.

3- دشواری در ترسیم آینده بحران برای نیروهای درگیر در بحران سوریه: در ارتباط با این محدودیت می‌توان گفت نیروهای درگیر در بحران سوریه نمی‌توانند هیچ آینده‌ روشنی را از بحران در این کشور ترسیم کنند و همین آینده تاریک به عاملی برای عدم حمایت آنها از تجزیه کشور سوریه بدل شده است. 4- دشواری در تقسیم مناطق و منافع میان نیروهای درگیر: در این ارتباط می‌توان این مساله را مطرح کرد؛ به فرض اینکه بحران در سوریه تشدید شده و این کشور در مسیر تجزیه قرار گیرد. حال این سوال مطرح می‌شود که تقسیم منافع و مناطق میان گروه‌ها باید به چه شکلی صورت گیرد؟ چه مناطقی باید در اختیار کردها، اعراب سنی و شیعیان قرار گیرد؟ اساسا این موضوع می‌تواند یک منازعه بی‌پایان باشد که هیچ نوع توافقی در ارتباط با آن قابل‌تصور نخواهد بود. در مجموع این شرایط به‌نظر می‌رسد که سناریوی تجزیه سوریه بسیار غیر واقع‌بینانه و نامحتمل بوده و براساس معادلات عینی امکان تحقق ندارد.

سناریوی واقع‌بینانه: انتقال دموکراتیک و تدریجی قدرت در سوریه آینده

در مقابل سناریوی بدبینانه تجزیه سوریه، می‌توان سناریویی واقع‌بینانه را ترسیم کرد که اساس آن بر حرکت در مسیر تحولات در زمان حال است، به این معنی که هیچ شرط یا امکانی از پیش تعیین‌شده نیست و این تمامی بازیگران درگیر هستند که باید با پذیرش ضرورت توافق و مذاکره، راه‌حل پایان بحران را پیدا کنند. در این سناریو باید بازیگران حاضر در عرصه بحران سوریه بپذیرند که از طریق نظامی نمی‌توان به بحران در این کشور پایان داد و تنها از طریق سیاسی است که می‌توان به بحران پایان داد.