احتمال فروپاشی کابینه نتانیاهو

اولتیماتوم گانتس شکاف‌ها را در کابینه اسرائیل عمیق‌تر کرد و به فشار فزاینده علیه نتانیاهو در بحبوحه انتقادات داخلی و بین‌المللی از سیاست‌های او در غزه افزود. طرح گانتس خواستار آزادی اسرای اسرائیلی در غزه، غیرنظامی کردن این منطقه و تشکیل یک ائتلاف بین‌المللی با «عناصر آمریکایی، اروپایی، عرب و فلسطینی» برای نظارت بر امور غیرنظامی این منطقه است. گانتس با تکرار موضع نتانیاهو گفت نه حماس و نه محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، نمی‌توانند پس از جنگ غزه را اداره کنند. غیرنظامی کردن غزه مستلزم از بین بردن کامل شاخه نظامی حماس است که ارتش اسرائیل پس از ۲۲۵روز نبرد نتوانسته به آن دست یابد. این موضع همچنین با درخواست‌های مکرر نتانیاهو برای «پیروزی کامل» مطابقت دارد. با این حال، گانتس با ادبیاتی لطیف به نخست‌وزیر و متحدان راست افراطی‌اش حمله کرد. او گفت: «اگر راه متعصبان را انتخاب کنید و تمام ملت را به گرداب بکشانید، ما مجبور به ترک کابینه خواهیم شد.»

به گزارش الجزیره، به نظر می‌رسد مذاکرات برای دستیابی به توافق آتش‌بس بین اسرائیل و حماس به بن‌بست خورده و کابینه نتانیاهو درخواست فلسطینیان برای پایان دادن به جنگ با غزه را رد کرده است. درخواست گانتس یکی از قوی‌ترین جلوه‌های تنش فزاینده در کابینه جنگ است. در یکی دیگر از اختلافات عمومی نادر، یوآو گالانت، وزیر جنگ نیز روز پنج‌شنبه گفته بود که اسرائیل نباید پس از پایان جنگ در اداره غزه دخالت کند.

 جمجوم، خبرنگار الجزیره می‌نویسد: «آنچه در چند روز گذشته بیشتر و بیشتر شاهد آن هستیم این است که در میان اعضای کابینه جنگ درباره طرح پیش‌رو برای غزه اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد.» وی افزود: «و این بازتاب نگرانی‌های دولت آمریکاست که بارها گفته نتانیاهو باید تلاش کند تا طرحی برای سناریوی غزه پس از جنگ بیابد.» هفته گذشته آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده اسرائیل را به‌دلیل نداشتن برنامه مورد سرزنش قرار داد. او گفت: «اول، شما باید یک برنامه روشن و معتبر برای محافظت از غیرنظامیان داشته باشید که ما ندیده‌ایم. دوم، ما همچنین باید ببینیم که پس از پایان این درگیری در غزه چه اتفاقی می‌افتد و ما هنوز آن را ندیده‌ایم.» نتانیاهو علاوه بر مخالفت در کابینه خود، با تظاهرات فزاینده‌ای در شهرهای سراسر اسرائیل نیز مواجه است.

روز شنبه، ده‌ها هزار معترض در تل‌آویو تجمع کردند و خواستار استعفای نتانیاهو شدند و دلیل آن را ناکامی وی در بازگرداندن اسرا و مدیریت جنگ از سوی وی عنوان کردند. یائیر لاپید، رهبر مخالفان رژیم صهیونیستی نیز در تظاهرات روز شنبه شرکت کرد و متعهد شد برای سقوط کابینه نتانیاهو و بازگرداندن اسرای اسرائیلی تلاش کند. لاپید – که خود نخست‌وزیر سابق بود– در پستی در شبکه‌های اجتماعی، کابینه فعلی را «بدترین دولت تاریخ اسرائیل» خواند.

اعضای خانواده اسرا هم در تل آویو جمع شدند و از گانتس و گادی آیزنکوت، رئیس سابق ستاد ارتش و یکی از اعضای فعلی کابینه جنگی نتانیاهو، خواستند تا جایگزینی برای نتانیاهو بیابند. روزنامه هاآرتص هم در گزارشی نوشت: «از آنجا که شما شجاعت انجام کار درست را ندارید چقدر خون دیگر ریخته خواهد شد؟ این وظیفه شماست که حقیقت را افشا کنید، این وظیفه اخلاقی شماست که سریعا نتانیاهو را از قدرت برکنار کنید؛ زیرا او گروگان‌ها را به حال خود رها می‌کند تا بمیرند.»

«آرون باکسرمن»، «افرات لیونی» و «کایلا گو» نیز در گزارش ۱۸مه در نیویورک‌تایمز نوشتند، بنی‌گانتس روز شنبه اولتیماتومی را به بنیامین نتانیاهو ارائه کرد و گفت اگر کابینه به زودی برنامه‌ای برای آینده جنگ غزه ارائه نکند، آن را ترک خواهد کرد؛ درحالی‌که خروج گانتس «دولت اضطراری» در زمان جنگ را سرنگون نمی‌کند، اما این اقدام ائتلاف شکننده‌ای را که به کابینه راست افراطی نتانیاهو مشروعیت بین‌المللی داده است، بیشتر تحت فشار قرار می‌دهد و باعث می‌شود که نخست وزیر بیشتر به شرکای تندروی خود متکی شود. گانتس که رهبری «حزب وحدت» را بر عهده دارد، گفت که به نتانیاهو تا ۸ ژوئن -سه هفته- فرصت می‌دهد تا طرحی را تهیه کند که هدف آن آزادی گروگان‌هایی باشد که شبه‌نظامیان حماس در ۷اکتبر به غزه برده‌اند. همچنین رسیدگی به حکمرانی آینده این سرزمین، بازگرداندن آواره‌های اسرائیلی به خانه‌های خود و پیشبرد عادی‌سازی با عربستان سعودی (و غیره) از دیگر محورهای طرح گانتس است.

در پاسخ به اولتیماتوم گانتس، نتانیاهو این رئیس سابق ستاد ارتش و رقیب سیاسی دیرینه را متهم کرد که با اجازه عملی دادن به حماس برای باقی ماندن در قدرت، خواستار «شکست اسرائیل» شده است. او افزود که گانتس «به جای حماس، تصمیم می‌گیرد برای نخست‌وزیر اولتیماتوم تعیین کند.»

ناامیدی داخلی نیز به‌دلیل شکست نتانیاهو در آزادی گروگان‌های باقی‌مانده در غزه در حال افزایش است. نیروهای اسرائیلی روز شنبه جسد یک مرد اسرائیلی را که از ۷اکتبر در غزه نگهداری می‌شد، پیدا کردند. این جسد چهارمین جسد در دو روز گذشته بود که نگرانی‌ها را درباره سرنوشت تقریبا ۱۲۸اسیر که هنوز در غزه هستند، افزایش داد. حتی زمانی که سیاستمداران اسرائیلی در حال مبارزه با چگونگی پایان دادن به جنگ بودند، تاثیرات استراتژی کنونی در غزه آشکار شد. ارتش اسرائیل اعلام کرد که نیروهای زمینی‌اش روز شنبه در حومه شرقی شهر رفح پیشروی کردند. حماس بامداد شنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که رزمندگانش به سوی نیروهای اسرائیلی در شرق رفح و همچنین نزدیک گذرگاه مرزی رفح شلیک کرده‌اند.

به گفته مقامات بهداشتی غزه، درحالی‌که جنگ وارد هشتمین ماه خود می‌شود و بیش از ۳۴هزار نفر در غزه جان خود را از دست داده‌اند، اما ارتش اسرائیل هنوز پیشرفت کندی در دستیابی به اهداف اعلام‌شده خود برای برچیدن حماس و آزادی گروگان‌ها داشته است. مذاکرات بر سر آتش‌بس که منجر به آزادی تعدادی از گروگان‌ها می‌شود، با اختلاف اسرائیل و حماس بر سر شرایط آتش‌بس متوقف شده است. نیروهای اسرائیلی همچنین مجبور شده‌اند برای مبارزه با طغیان مجدد حماس به بخش‌هایی از شمال غزه بازگردند و نیروهای اسرائیلی و حزب‌الله، همچنان به بمباران یکدیگر در اطراف مرز ادامه می‌دهند و ده‌ها هزار اسرائیلی را آواره کرده‌اند.گانتس پس از ۷اکتبر در قالب یک اقدام اضطراری در زمان جنگ به کابینه پیوست.

نتیجه همانا یک ائتلاف شکننده بوده است که در آن گانتس و متحدانش هر از گاهی با متحدان راست افراطی نتانیاهو و گهگاه خود او تبادل آتش می‌کنند. تا حدودی، هم انتقادات گالانت و هم گانتس منعکس‌کننده انتقادات مقامات ایالات متحده بود. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا هفته گذشته گفت که اسرائیل باید یک «طرح مشخص و ملموس» برای حکومت پس از جنگ در غزه ارائه کند. ایالات متحده به دنبال قدرت بخشیدن به تشکیلات خودگردان فلسطین برای اداره غزه است. نتانیاهو و متحدانش این ایده را رد کرده‌ و می‌گویند که فلسطینی‌های غیروابسته به حماس یا تشکیلات خودگردان، اداره این منطقه را بر عهده بگیرند.

دولت بایدن همچنین خواستار ایجاد یک کشور فلسطینی -که غزه بخشی جدایی‌ناپذیر آن خواهد بود- شده است؛ پیشنهادی که پس از حمله ۷اکتبر، محبوبیت خود را در اسرائیل از دست داده است. روز شنبه، گانتس با تکرار لفاظی‌های نتانیاهو در مخالفت با حاکمیت فلسطین، قول داد که «به هیچ طرف، چه دوست و چه دشمن، اجازه ندهد کشور فلسطین را بر ما تحمیل کند.» گانتس گفت تا زمانی که راه‌حلی دائمی پیدا نشود، غزه باید بطور موقت توسط یک اداره مدنی «آمریکایی-اروپایی-عربی-فلسطینی» با نظارت امنیتی اسرائیل اداره شود. گانتس درباره عدم نقش آفرینی تشکیلات خودگردان در آینده غزه به نتانیاهو پیوست.