دولت‌آبادی شوالیه تازه هنر ایران

گروه فرهنگ و هنر: در ماه های اخیر تعدادی از هنرمندان ایرانی همچون داریوش مهرجویی و کامبیز درمبخش نشان شوالیه دریافت کردند و به جمع شوالیه‌های ایران یعنی شهرام ناظری، محمدرضا شجریان، رضا سیدحسینی، محمدعلی سپانلو، عباس کیارستمی و... پیوستند. در حالی که خبر می‌رسید هنرمندان دیگری هم در صف دریافت این نشان هستند قرعه به نام محمود دولت‌آبادی رسید تا شامگاه یکشنبه نشان شوالیه را از برونو فوشه سفیر فرانسه در کشور ما دریافت کند. این نشان که به امضای وزیر فرهنگ فرانسه رسیده، با سخنرانی دکتر داریوش شایگان و دکتر مریم عسگری مترجم جای خالی سلوچ به دولت‌آبادی اهدا شد. در این مراسم ابتدا سفیر فرانسه در ایران ضمن خوشامدگویی خطابه‎ای را درباره زندگی و اهمیت آثار دولت‌آبادی بیان کرد و گفت از زمانی که آثار این نویسنده در فرانسه منتشر شده جامعه روشنفکری و کتاب‎خوان فرانسه با او آشنا شده‌اند.

دکتر شایگان هم در متن سخنرانی‌اش که به زبان فرانسه نوشته بود دولت‌آبادی را یکی از بزرگ‌ترین رمان‌نویسان ایران معاصر نامید که کوشیده تا با گذر از فراز و نشیب‌های بسیار، یکی از جذاب‌ترین و بزرگ‌ترین حماسه‌های روستایی ایران مدرن یعنی کلیدر را بیافریند. محمود دولت‌آبادی قبل از برگزاری مراسم شوالیه در نشست دیگری که به‌مناسبت هفته کتاب در بنیاد شعر و ادبیات داستانی برگزار شد حضور پیدا کرد و انتقادهای صریحی را درباره وضعیت فرهنگی کشور بیان کرد.

حقوق مدنی و انسانی من زیر پا له شده است

به گزارش «ایسنا»، این نویسنده که در حضور سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سخنرانی می‌کرد به موضوعات مطرح‌شده چند وقت اخیر درباره انتشار آثارش اشاره کرد و گفت: من اهل گله نیستم. به راه عشق گام نهادیم و آمدیم و می‌رویم اما من ۳۰ سال است که در این جامعه زندگی و کار می‌کنم. من به این سرزمین تعلق دارم. من عاشق کشورم هستم. رمز اصلی این است. با این حال، در تمام مدتی که خانه‌نشین بوده‌ام در میان تمام مقامات فرهنگی تنها با سه نفر صحبت داشته‌ام. یکی از آن‌ها جواد فریدزاده اهل خراسان بود که با او گفت‌و‌گویی دوستانه داشتیم. یکی آقای درّی بود که رفتارش دوستانه نبود و سومین شخص آقای صالحی بود و هست که به اعتبار منش و عرق خراسانی بودن، یک جلسه گفت‌و‌گوی دوستانه داشته‌ایم. دولت‌آبادی افزود: الان هم گله نمی‌کنم که سال‌هاست حقوق مدنی و انسانی من زیر پا له شده است. حق کار، بازنشستگی، بیمه نشر آثار، حق پیگیری سرقت آثار من در سینما و تلویزیون زیر پا له شده است و در مسیر این زیر پا له‌شدن‌ها سه بار سه کشور مهم دنیا از من دعوت رسمی کردند تا بروم و با زن و بچه در آنجا زندگی کنم، اما از آنها تشکر کردم و نرفتم.

نویسنده «کلیدر» اظهار کرد: زمانی در این مملکت جنگ بود. من برای گرفتن مجوز انتشار آثارم به وزارت ارشاد رفتم. فردی که آنجا بود من را تهدید کرد. من به او گفتم فکر نکن با این تهدیدها من از این مملکت می‌روم و در کافه‌های پاریس می‌نشینم و به شما بد می‌گویم. ما دو خط موازی هستیم که هیچ‌گاه به هم نمی‌رسیم. زمان مشخص خواهد کرد که چه کسی وقتی موشک‌باران صدام به تهران برسد در این شهر می‌ماند. گذشت و موشک‌باران صدام به تهران رسید و من در زمان موشک‌باران با زن و سه بچه‌ام در تهران ماندم اما نمی‌دانم آن فرد ماند یا رفت.

دولت‌آبادی سپس گفت: در همان زمان که در ایران جنگ بود، دبیر کانون نویسندگان سوئد به من گفت چرا می‌خواهی به ایران بروی؟ آنجا جنگ است! من هم به شوخی جوابش را دادم و برگشتم.

چرا جلوی یک کتاب جعلی را نمی‌گیرید

این نویسنده سپس با اشاره به گفته‌های چند روز قبل خود که گفته بود می‌خواهم برای بار آخر به وزارت ارشاد بروم و با مسوولان صحبت کنم، اظهار کرد: دلیل این‌که گفته بودم می‌خواهم با یکی از مقامات صحبت کنم، این بود که به آنها بگویم چرا جلوی یک کتاب جعلی را نمی‌توانید بگیرید و نمی‌گیرید. کتاب و اسم من را جعل کرده‌اند. اسم ناشر معلوم است. ضابط ارشاد در محل کار این ناشر، کتاب را ضبط کرده است ولی چرا این کتاب جعلی در شهرستان‌ها به اسم من به فروش می‌رسد و کسی نیست که جلوی آن را بگیرد؟ پس ارشاد چه قیمومیتی دارد؟ کار وزارت ارشاد این نیست که بگوید کتاب من اشکال ساختاری دارد. البته این اشکال ساختاری نیست؛ شاهکاری ساختاری است. اگر این‌طور نبود، منتقد غربی آن را همتای گرونیکای پیکاسو نمی‌دانست.

دولت‌آبادی سپس گفت: آثار پیکاسو همه شاهکارند، اما در میان آن‌ها گرونیکا از همه متمایز است. حالا آن آقا می‌گوید این کتاب اشکال ساختاری دارد، نه جانم! در خراسان قالیچه‌ای بافته می‌شود که دو طرف آن روست، یعنی پشت و روی آن یکی است. اگر آن منتقد غربی این قالیچه را دیده بود دیگر نمی‌گفت این اثر همتای گرونیکای پیکاسوست، بلکه می‌گفت این اثر مثل آن فرش دستباف خراسانی است. نه، آقای نوش‌آبادی (سخنگوی وزارت ارشاد)! این اشکال ساختاری نیست.

دولت‌آبادی در ادامه اظهار کرد: این روزها از مشهد به من خبر داده‌اند که این کتاب (زوال کلنل) در افغانستان چاپ شده و به مشهد آمده است و دیگری می‌گوید این کتاب به شیراز رسیده است. الان هم می‌گویم این کتاب اعتبار ملی ماست. آثار ادبی اعتبار ملی ماست. من از شما انتظار دارم جلوی این نقض حقوق معنوی مرا بگیرید. این دیگر آبروی معنوی من است نه مادی. دسیسه‌ای است که می‌خواهد مرا خراب کند، اما کوه را نمی‌توان خراب کرد.

پاسخ معاون فرهنگی به سخنان شوالیه

بعد از سخنرانی دولت‌آبادی، سیدعباس صالحی - معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در بخشی از سخنانش درباره گفته‌های محمود دولت‌آبادی گفت: راجع به صحبت‌های آقای دولت‌آبادی که صحبت‌شان درباره مسائل حاشیه‌ای حوزه کتاب بود و ایشان آن را مطرح کردند، باید بگویم، وزارت ارشاد نسبت به کتابی که حداقل در داخل کشور مجوز نشر ندارد، حساس است و درباره انتشار و عرضه این آثار سریعا پیگیری می‌کند.

معاون فرهنگی وزارت ارشاد گفت: درباره این مساله که آقای دولت‌آبادی مطرح کرده‌اند، یک بار قبلا با واسطه موضوع این‌چنینی به ما منتقل شده بود که وزارت ارشاد سریعا ورود پیدا کرد و خودشان می‌دانند و ناشرشان هم در جریان قرار گرفت. یک مورد دیگر هم که گفتند کتاب‌شان در فلان جا و در جاده شیراز به فروش می‌رسد، دوستان رفتند و پیگیری کردند. در مورد اخیر هم که گفته شد کتاب در افغانستان چاپ شده و به مشهد رسیده است، حتما دنبال می‌کنیم تا آثار غیرمجاز نه تنها آثار ایشان، بلکه آثار هیچ کسی در فضای نشر ایران غیرمجاز منتشر نشده و حق این افراد تضییع نشود.