قسمت اول

بتن پرمصرف‌ترین مصالح ساختمانی در کشور محسوب می‌شود؛ این درحالی است که بسیاری از سازنده‌های ساختمانی به جای استفاده از بتن آماده، از بتن دست‌ساز استفاده می‌کنند و باعث افت کیفیت ساخت‌وساز می‌شوند. بتن آماده بتنی است که در کارخانه و تحت‌شرایط استاندارد تولید شود.

در حال حاضر تعداد کارخانه‌های تولید بتن در کشور رو به افزایش است. اما مدرن‌ترین کارخانه تولید بتن در اطراف تهران مراحل نهایی احداث را می‌گذراند. این کارخانه که توسط مجتمع صنعتی ایران فریمکو ساخته می‌شود، جدیدترین خط تولید هوشمند بتن را در اختیار دارد.

در این مقاله خصوصیات بتن استاندارد و تاثیر آن بر استحکام سازه توضیح داده شده است:

برای تولید بتن خوب نیازمند فراهم کردن سه عنصر اصلی هستیم که عبارتند از:

۱ - سیستم تولید مجهز

۲ - مواد و مصالح استاندارد

۳ - دانش فنی بالا

ایستگاه‌های مرکزی مدرن تولید بتن، ماشین‌آلاتی هستند که مواد اولیه شامل سیمان، انواع سنگدانه و آب را به همراه مواد افزودنی شیمیایی یا معدنی بر اساس محاسبات طرح مخلوط بتن با دقت توزین و ترکیب می‌کنند تا یک بتن کاملا همگن و یکنواخت بدست آید. برای وفاداری به طرح مخلوط بتن لازم است تا دستگاه‌های تولید بتن مجهز به سیستم‌هایی باشند که با دقت بیشتری مواد اولیه بر اساس آنچه که در طرح مخلوط بتن پیش‌بینی شده است توزین نمایند و همزمان بتوانند مواد اولیه را در مدت زمان پیش‌بینی شده به‌طور کامل مخلوط کنند تا بتوان ویژگی‌هایی که در آزمایشگاه برای آن طرح پیش‌بینی شده را در تیراژ تولید تضمین کرد. این موضوع زمانی اهمیت پیدا می‌کند که هدف از راه‌اندازی ایستگاه‌های مرکزی، تولید بتن‌های همگن و با مشخصات یکنواخت برای هر پروژه باشد؛ به نحوی که تغییر مشخصات اولین بتن ساخته شده با آخرین بتن ارسالی به پروژه تفاوتی از آنچه که در استانداردها به عنوان انحراف معیار پیش‌بینی شده است، کمتر باشد. البته نکته با اهمیت دیگر که در کشور ما به‌طور کلی فراموش شده، طرح پره‌های دیگ کامیون‌های حمل بتن است که باید بتوانند ویژگی‌های بتن را در مرحله حمل نیز حفظ نماید.

در تولید بتن‌های پر مقاومت یا بیشتر از mpa ۵۰ کوچک‌ترین تغییر در مشخصات طرح مخلوط یا مرحله حمل بتن، ما را از رسیدن به هدف دور می‌کند.

با توجه به سهم و نقش تاثیرات وزنی اجزای تشکیل دهنده بتن، ضرورت برنامه‌ریزی برای توزین دقیق عناصر تشکیل دهنده بتن اهمیت پیدا می‌کند.

البته درباره مواد افزودنی بحث‌های دیگری از قبیل زمان‌بندی چگونگی تزریق انواع افزودنی‌ها به بتن نیز حائز اهمیت است.

به همین خاطر تجهیزات و تکنولوژِی بکار رفته در دستگاه‌های تولید بتن آماده نقش اساسی در کیفیت محصول نهایی دارد.

تاسیس نخستین ایستگاه‌های تولید بتن آماده در ایران از دهه ۱۳۵۰ آغاز شد و ماشین‌آلات اولیه عمدتا دستگاه‌های وارداتی و در زمان خود دستگاه‌های مطلوبی بودند؛ اما این وضعیت نتوانست همگام با تحولات و پیشرفت‌های این صنعت در دنیا رشد کند و در طول ۴۰ سال اخیر بعضا پس‌رفت نیز داشته است. سطح تکنولوژی ماشین‌آلات اولیه که در دهه ۵۰ وارد ایران شد به مراتب بالاتر از ماشین‌آلاتی است که در سال‌های اخیر وارد این صنعت شده است؛ در حالی که در ۴۰ سال گذشته ایستگاه‌های مرکزی تولید بتن تحولات شگرفی را در ارتقای تکنولوژی تولید تجربه کرده‌اند.

مهم‌ترین عاملی که باعث ارتقای متوسط بتن‌های ساخته شده در دنیا با ایران شده است، افزایش دقت دستگاه‌های مرکزی تولید بتن، ورود انواع افزودنی‌های شیمیایی و معدنی به طرح مخلوط بتن در کنار آموزش‌های مستمر و دائمی کلیه عوامل انسانی مراحل تولید و حمل بوده است. هر چند تحولات کیفیتی سیمان نیز به موازات آن در این سال‌ها رشد قابل‌توجهی داشته است، اما دستگاه‌های فعلی تولید بتن در ایران (چه قدیمی چه سیستم‌های دیگ دوار ایرانی) که اخیرا باب شده‌اند، هیچ یک قابلیت و توانایی استفاده سیستماتیک از افزودنی‌های شیمیایی و معدنی را ندارند و ابزارهای لازم برای رعایت دقت مورد نیاز به منظور حفظ و استمرار از کیفیت محصول نهایی در آنها دیده نشده است.

گروه تحقیقات پارس‌لانه