واردکنندگان خودرو گران فروشند؟
واردات خودرو به کشور همیشه با فراز و نشیب‌های زیادی روبه‌رو بوده به‌طوری‌که در زمانی ثبت سفارش تعدادی از نمایندگان رسمی، مجاز و تعدادی دیگر، غیرمجاز اعلام می‌شد و در زمانی دیگر ثبت سفارش برای هر شخص حقیقی و حقوقی آزاد. این در شرایطی که فعالیت نمایندگان رسمی محدود شد. حال در موقعیتی قرار داریم که فعالیت هر نماینده رسمی و غیررسمی مجاز اعلام شده این در شرایطی است که برخی از منتقدان سود واردکنندگان خودرو را نشانه گرفته‌اند. طی هفته جاری اخبار زیادی در مورد سود بی‌حساب و کتاب واردکنندگان خودرو از بابت فروش وارداتی‌ها، در رسانه‌ها و به نقل از برخی نمایندگان مجلس و مجریان بازار دیده می‌شد. این در شرایطی است که در لا‌به‌لای انتقاد به واردکنندگان، برخی از مشتریان به نظر می‌رسد که به دنبال اعداد و ارقام واقعی در این زمینه هستند. به‌کارگیری جملاتی همچون درآمد هنگفت، سود 500 درصدی، درآمدهای میلیاردی و ... به‌طور حتم نمی‌تواند بازگوکننده وضعیت درآمدی واردکنندگان خودرو به کشور باشد. هر چند واضح و روشن است که واردات خودرو به کشور از جمله مشاغل پردرآمد و وسوسه‌انگیزی است که منحصر به واردکنندگان رسمی و غیررسمی نمی‌شود و بسیاری از ارگان‌های دولتی و غیردولتی و حتی خودروسازان نیز برای تامین بخشی از هزینه‌های خود به این بخش ورود پیدا کردند اما به نظر می‌رسد که منتقدان جمع‌بندی درستی از میزان سود واقعی واردات خودرو با توجه به عوارض و هزینه‌هایی که واردکنندگان باید پرداخت کنند ارائه دهند و بعد از آن جملاتی همچون به جیب زدن سودهای کلان یا کسب درآمدهای هنگفت را در میان اظهارات خود به‌کار گیرند. حال در لابه‌لای اظهارات منتقدان، برخی نمایندگان مجلس نیز به جمع سرزنش‌کنندگان واردکنندگان بابت سود دریافتی پیوستند و حتی از تهیه گزارشی در این زمینه خبر می‌دهند. به‌طوری‌که طی هفته جاری رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس با انتقاد از گرانی شدید برخی مدل‌ها و برندهای خودروهای خارجی از ورود کمیسیون متبوعش به این موضوع برای تهیه گزارش تخلفات واردکنندگان خودرو تا پایان فصل تابستان خبر داد. رضا رحمانی با انتقاد از عملکرد واردکنندگان خودرو خواستار نظارت جدی‌تر وزارت صنعت، معدن و تجارت بر عملکردها در این حوزه شد و اضافه کرده که قیمت خودروهای وارداتی در کشور مبدا به اضافه هزینه‌های واردات آنها به داخل کشور نشان می‌دهد که واردکنندگان، سودهای کلانی را روی هر دستگاه خودروی وارداتی به جیب می‌زنند؛ با بررسی برخی برندهای خودرویی این مساله اثبات شده است، بنابراین لازم است وزارت و صنعت، معدن و تجارت با جدیت بیشتری به این مساله ورود کند. اظهارت رئیس کمیسیون صنایع مجلس در حالی است که پیش از این کمیسیون اصل 90 مجلس پیگیر تخلفات واردکنندگان بوده و حتی گزارشی نیز در این زمینه به قوه قضائیه ارسال کرده است در هر صورت آنچه بعد از انحصارگرایی نمایندگان رسمی خوانده می‌شد در شرایط فعلی مورد توجه قرار گرفته سود واردکنندگان از بابت واردات خودرو است. این در شرایطی است که هر چند سود زیاد واردات خودرو قابل کتمان نیست؛ اما به نظر می‌رسد که سپر انتقادات نباید تنها به سوی واردکنندگان رسمی باشد بلکه غیررسمی‌ها، ارگان‌های غیردولتی یا بخشی از بدنه دولت نیز از این منظر باید مورد توجه قرار بگیرند. در دولت دهم واردات خودرو به پیشه برخی از ارگان‌های دولتی یا غیردولتی تبدیل شده بود و از این مسیر سودهای هنگفتی نیز جابه‌جا می‌شد؛ اما گذشته از اظهارات رسمی و غیررسمی برخی کارشناسان و نمایندگان مجلس این سوال مطرح است که فی الواقع سود واردات هر خودرو به چه میزان است؟ در این زمینه یک کارشناس صنعت خودرو با توجه به درآمد هنگفت برخی از نمایندگی‌های رسمی خودروسازان خارجی از ناحیه استفاده از پول پیش‌خریداران خودرو برای واردات این محصولات به ایران عنوان می‌کند که در حال حاضر بازدهی پول واردات یک مدل خودرو با تیراژ بالا به کشور برای شرکت واردکننده آن، حدود 500 درصد است. این به آن معنا است که شرکت واردکننده خودرو با استفاده از پول مردم، 500 درصد بهره مالی می‌برد.» این کارشناس خودرو هر چند آمار مشخصی از سخنان خود ارائه نمی‌دهد؛ اما آنچه مشخص است تعرفه موثر واردات خودرو به کشور برای خودروهای با سطح قیمتی متوسط (20 هزار دلار) به‌طور میانگین بیش از صددرصد است. بر این اساس 45درصد تعرفه گمرکی واردات خودرو است و 10درصد ارزش خودرو نیز بابت هزینه‌های شماره‌گذاری از سوی پلیس راهنمایی و رانندگی دریافت می‌شود.
بر این اساس ۹ درصد ارزش خودرو نیز مربوط به مالیات بر ارزش افزوده است و ۵/۴ درصد نیز مالیات و عوارض شماره‌گذاری برای دارایی و شهرداری است.
همچنین به‌طور میانگین حدود 16 میلیون تومان بابت هزینه‌های اسقاط خودروهای فرسوده از هر دستگاه خودروی وارداتی دریافت می‌شود که این مبلغ حدود 30 درصد ارزش گمرکی یک خودروی 20 هزار دلاری است؛ بنابراین اگر چه نمی‌توان سود واردکنندگان خودرو را نادیده گرفت اما با توجه به مقرراتی که دولت پیش پای واردکنندگان خودرو قرار داده به نظر می‌رسد که دولت نیز از بابت واردات سود قابل‌توجهی دریافت می‌کند. از سوی دیگر شاید بهتر باشد که به‌جای تهدید و سرزنش واردکنندگان دستگاه‌های ناظر بر عملکرد وارداتی‌ها را نیز بابت انتقاداتی که به واردکنندگان می‌شود مورد بازخواست قرار دهیم.