گردشگری برای حفاظت
راهی نو برای حفاظت از زیستگاههای طبیعی
درحالیکه تنوعزیستی در سراسر دنیا با تهدید جدی مواجه و شمار گونههای در معرض خطر انقراض رو به افزایش است، بسیاری از کارشناسان محیطزیست عامل اصلی انقراض گونهها را از بین رفتن زیستگاه آنها میدانند. سالها است که دولتها برای حفاظت از عرصههای طبیعی، دست یاری به سوی بخش خصوصی و جامعه محلی دراز کردهاند. بخشهای غیردولتی با هدف کسب درآمد وارد عرصه شراکت با دولت شدهاند و دولتها در این میان تنها یک دغدغه دارند؛ برداشت پایدار از منابع طبیعی. توسعه پایدار گردشگری به عنوان یکی از استراتژیهای پایدار برای حفاظت از محیطزیست در عین بهرهبرداری از آن، همواره مورد توجه بوده است.
درحالیکه تنوعزیستی در سراسر دنیا با تهدید جدی مواجه و شمار گونههای در معرض خطر انقراض رو به افزایش است، بسیاری از کارشناسان محیطزیست عامل اصلی انقراض گونهها را از بین رفتن زیستگاه آنها میدانند. سالها است که دولتها برای حفاظت از عرصههای طبیعی، دست یاری به سوی بخش خصوصی و جامعه محلی دراز کردهاند. بخشهای غیردولتی با هدف کسب درآمد وارد عرصه شراکت با دولت شدهاند و دولتها در این میان تنها یک دغدغه دارند؛ برداشت پایدار از منابع طبیعی. توسعه پایدار گردشگری به عنوان یکی از استراتژیهای پایدار برای حفاظت از محیطزیست در عین بهرهبرداری از آن، همواره مورد توجه بوده است. گردشگری برای حفاظت، نتیجه سالها تجربه دولت و بخشهای غیردولتی در عرصه حفاظت و توسعه پایدار گردشگری در زیستگاههای طبیعی است.
شاید کمک اصلی گردشگری به حفاظت از محیطزیست ایجاد درآمد کافی برای انجام فعالیتهای حفاظتی باشد. گردشگری باید بتواند بخش اعظم درآمدهای ایجاد شده از محل ورودیههای پرداختی گردشگران یا دیگر خدمات خریداری شده توسط آنها را به سیستم مدیریت زیستگاهها بازگرداند. این موضوع بهویژه زمانی که وظیفه مدیریت گردشگری در یک منطقه طبیعی بر عهده بخش خصوصی یا جامعه محلی است با چالشهای بیشتری همراه است. دستاندرکاران عرصه گردشگری در سطح کلان کشور باید به فکر ایجاد مکانیزمی برای جمعآوری بخشی از این درآمدها و سرمایهگذاری مجدد آنها باشند. دریافت مالیات یکی از این راهها است. اگرچه اغلب دولتها برای تشویق جامعه محلی به سرمایهگذاری و راهاندازی کسب و کارهای گردشگری، آنها را بهویژه در سالهای اولیه از پرداخت مالیات معاف میکنند، اما مالیات دریافتی از بخش خصوصی همواره یکی از درآمدهای اصلی دولت برای حفاظت از زیستگاههای طبیعی بوده است. در آفریقای جنوبی مالیات دریافتی از محل توسعه گردشگری حیاتوحش، بودجه کافی را برای حفاظت از ۴۰ درصد از پارکهای ملی و مناطق حفاظتشده دولتی تامین میکند.
از سوی دیگر گردشگری قادر است آگاهی ۲ گروه از بازیگران اصلی این صنعت را در رابطه با محیطزیست و مشکلات آن بالا ببرد و آنان را به حفاظت از طبیعت تشویق کند؛ نخست جامعه محلی و افراد بومی هستند که بهطور مستقیم از محل گردشگری منتفع خواهند شد. افراد بومی بهدلیل دشواریهای زندگی و تنگناهای اقتصادی گاهی به دشمن شماره یک محیطزیست تبدیل میشوند. گردشگری قادر است راهی پایدار و در عین حال سودآور برای برداشت از منابع طبیعی پیش پای این افراد بگذارد و در عوض بهدلیل ایجاد انگیزههای اقتصادی آنها را به نگهبانان شماره یک منابع طبیعی تبدیل کند. گروه دوم نیز گردشگران هستند. گردشگری برای حفاظت درصدد است فاصله میان گردشگران و طبیعت را کم کند و آنان را از نزدیک با مشکلاتی که محیطزیست با آنها دست به گریبان است آشنا کند. لمس برخی از این مشکلات از نزدیک، این افراد را به گردشگرانی مسوول با رفتاری محیطزیست دوستانه بدل خواهد کرد و چه بسا حمایت مادی و معنوی آنها را برای حفاظت از محیطزیست برانگیزد. گردشگری برای حفاظت مفهومی تازه در عرصه مدیریت گردشگری طبیعتمحور است؛ نگاهی نو که گردشگری را در شرایط کنونی راهی برای حفاظت از طبیعت میداند.
مهدیس مدنی / کارشناس ارشد برنامهریزی توریسم
ارسال نظر