روز هشتم: چقدر یک فیلمساز می‌تواند مستعد باشد؟!

علیرضا مجمع

اگر این یادداشت تا حدی پراکنده است، به دلیل نمایش شاهکار اصغر فرهادی، جدایی نادر از سیمین است که هنوز درگیر آن هستم. به فیلم فرهادی می‌رسم، اما نکته‌ای را قبلش بگویم. با مهدی مسعود شاهی دبیر جشنواره به گفت‌وگو نشستم در یک برنامه رادیویی. از معضلات و بی‌برنامگی‌ها حرف زدیم و او هم جواب داد. فقط یک نکته با نمک گفت که اینجا همان را می‌گویم و بقیه‌اش را خودتان حدس بزنید. وقتی به او گفتم: «امروز برنامه بنا بود از ساعت یک شروع شود، اما وقتی به برج آمدیم دیدیم برنامه تغییر کرده و یک ساعت به تعویق افتاده. خب شما که از ماه‌ها قبل می‌دانستید ۲۲ بهمن جمعه است، این را زودتر اعلام می‌کردید خب.» گفت: «شما خیلی ایده‌آل‌گرا هستید. این چیزها که دست ما نیست!»

فیلم روز: حکایت «جدایی نادر از سیمین»

بالاخره رسید فیلمی که از ابتدای جشنواره منتظرش بودیم و انتظارمان را برآورده کرد. جدایی نادر از سیمین فیلم پنجم اصغر فرهادی همانی بود که باید باشد. فرهادی فیلم به فیلم اوج گرفته است و این یکی مثل درباره الی با ارتباط منطقی شماتیکی که با آن فیلم دارد ادامه درست مسیر فرهادی در سه فیلم آخرش است. جدایی... ورای اینکه اثری از اصغر فرهادی است، بلوغ سایر عواملش را هم می‌شود در آن دید. پیمان معادی به نقش نادر، شهاب حسینی که واقعا متفاوت از سایر نقش‌هایی است که تا به حال داشته است و لیلا حاتمی و دختر اصغر فرهادی، سارینا که به نقش دختر نادر و سیمین درخشیده است. در مطلب دیگری درباره اصغر فرهادی در همین صفحه هنگام اکران فیلم درباره الی نوشتم این لحظه‌های زندگی عادی که در بسیاری از فیلم‌ها -مثل یک حبه قند در همین جشنواره- اصلا با عنصر نمایشی همراه نیست، اما در فیلم‌های فرهادی به شکل بی‌نظیری با اتفاق‌هایی که در فیلمنامه وجود دارد به لحظه‌های جذابی بدل می‌شود و باعث می‌شود ما باور کنیم زندگی در جریان است. فرهادی زندگی را با گرامر سینما در می‌آمیزد و «فیلم» خلق می‌کند. هنوز البته فیلم رهایم نکرده است، برای همین حرف‌هایم کلی است. به محض اینکه توانستم دلیل این حیرت را با جزئیات بگویم این کار را خواهم کرد.

سوال روز: چقدر یک فیلمساز می‌تواند مستعد باشد؟!

واقعا چقدر یک فیلمساز می‌تواند مستعد باشد؟! این سوالی است که جوابش را باید در سیر عملکرد اصغر فرهادی در سینمای ایران دید. به فرهادی بیش از سایر فیلمساز‌ها توجه نشده و آموزش خاصی به او داده نشده، پس چیز دیگری وجود دارد که او را از سایر هم نسلانش جدا می‌سازد. به دنبال جواب این سوال باشید.

چهره نادیده روز: ابراهیم حاتمی‌کیا

به هر حال این هم از تقدیرهای روزگار است که فیلمساز استخوان خرد کرده ما زیر سایه فیلم اصغر فرهادی ماند و دیده نشد، با همه تلاشی که کرده بود. فیلمش را قضاوت نمی‌کنم، چون جای بحث زیاد دارد.