گروه خودرو - تولید بنزین بر اساس استاندارد یورو ۵ در حالی هفته گذشته کلید خورد، که انتظارات برای تولید خودرو با استاندارد یورو ۵ آن هم در کمترین زمان ممکن نیز بیشتر شده است. پیش از این وزارت صنایع و معادن دلیل عدم تولید خودرو مطابق با استانداردهای یورو ۵ را تولید نشدن سوخت بنزین مطابق با این استاندارد ذکر کرده بود، اما تولید زود هنگام بنزین یورو ۵ منجر به آن شده که مسوولان خواستار اجرای سریع تولید خودرو با استاندارد یورو ۵ باشند. حال این سوال مطرح است که رسیدن به استاندارد یورو ۵ باید چه الزامات و ویژگی‌هایی داشته باشد که خودروسازها در کمترین زمان ممکن بتوانند به آن دسترسی پیدا کنند؟

جهش یورویی خودروسازها

تولید خودرو منطبق با استاندارد یورو ۵ از دو سال آینده آغاز خواهد شد. خبر مذکور در حالی چندی پیش از سوی رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام شد که در حال حاضر استاندارد آلایندگی یورو ۲ برای خودروهای داخلی اجباری است و خودروسازان خود را برای رسیدن به استاندارد یورو ۴ از ابتدای سال ۹۱ آماده می‌کنند.

رسیدن به استاندارد یورو ۵ طی دو سال آینده در حالی است که از ابتدای سال جاری اجرای استاندارد یورو ۳ در دستور کار خودروسازان قرار گرفته بود، اما پایین بودن استاندارد سوخت موجب شد تا به خودروسازان این اجازه داده شود که با حذف استاندارد آلایندگی یورو ۳، از سال ۹۱ استاندارد آلایندگی یورو ۴ را روی خودروهای داخلی اجرایی کنند، اما با آغاز تولید سوخت با استاندارد یورو ۵ الزام جدیدی برای خودروسازان در نظر گرفته شده به طوریکه با حذف استاندارد یورو ۳ ظاهرا استاندارد یورو چهار نیز حذف خواهد شد تا خودروسازان با یک جهش چند پله‌ای ظرف مدت دو سال ملزم به اخذ استاندارد یورو ۵ برای خودروهای داخلی شوند.

این امر در شرایطی است که به گفته برخی از کارشناسان و خودروسازان برای رسیدن به استاندارد یورو ۵ به زمانی در حدود ۱۵ سال زمان نیاز است و اجرای این استاندارد تا دو سال آینده امکانپذیر نخواهد بود.

علاوه بر مدت زمان اعلام شده برای تولید خودروهای دارای استاندارد یورو ۵، سوخت دارای استاندارد یورو ۵ نیز باید تا پیش از سال ۹۱ در تمام جایگاه‌های کشور توزیع شود تا سوخت‌گیری این خودروها در سراسر کشور با مشکل مواجه نشود، اما مسوولان شرکت پخش و پالایش وعده عرضه این سوخت را از تیرماه سال آینده و تنها در کلان شهرهای کشور داده‌اند که این امر تردد خودروهای مذکور را در سراسر کشور با مشکل مواجه می‌کند.

از سوی دیگر اجباری نبودن معاینه فنی گازهای خروجی از اگزوز خودروهای داخلی نیز موجب شده تا استاندارد آلایندگی خودروهای درحال تردد در کشور کاهش یابد، بطوری‌که استاندارد آلایندگی برخی از خودروهای داخلی هم‌اکنون از یورو دو مصوب به کمتر از استاندارد یورو یک رسیده است.

کاهش استاندارد آلایندگی خودروهای داخلی موجب شد تا کارشناسان پیشنهاد اجباری شدن تست گاز خروجی از اگزوز خودرو و تطابق آن با جدول آلایندگی را مطرح کنند تا به این طریق شرایط برای کاهش استاندارد آلایندگی خودروها از میان برود.

خودروسازان می‌توانند؟

حذف دو استاندارد یورو سه و چهار و جهش پله‌ای برای رسیدن به استاندارد یورو ۵ در شرایطی است که خودروسازان بزرگ دنیا توانسته‌اند پله پله به استاندارهای روز دنیا دست پیدا کنند و رسیدن به این استانداردها در مدت زمانی در حدود دوسال خودروسازان داخلی را با مشکلاتی مواجه خواهد کرد.

به گفته کیوان وزیری مدیر اجرا و نظارت بر استاندارد‌های خودرو شرکت ایران خودرو، استاندارد آلایندگی خودرو براساس توان صنعتی کشور به علاوه سه سال زمان برای اجرا پیش‌بینی می‌شود که با حذف دو استاندارد یورو ۳ و ۴ و الزامی شدن استاندارد یورو ۵، خودروسازان به زمانی در حدود ۱۵ سال نیاز دارند.

به گفته مدیر اجرا و نظارت بر استانداردهای خودرو شرکت ایران خودرو، معیارهای کشورهای آسیایی، آسیای شرقی، اروپایی و آمریکایی برای تعیین استاندارد آلایندگی کاملا متفاوت است.

وی در پاسخ به این پرسش که برای تعیین استاندارد آلایندگی چه معیارهایی مد نظر قرار می‌گیرد، اظهار داشت: برای تعیین استاندارد سطح آلایندگی، سطح تکنولوژی سخت افزاری و نرم‌افزاری شرکت‌های خودروساز و کیفیت سوخت مد نظر قرار می‌گیرد.

به گفته وزیری برای رسیدن به استاندارد یورو ۵ باید سطح تکنولوژی و سوخت در سراسر کشور برابر با یورو ۵ باشد که این امر شامل جایگاه‌های سوخت‌گیری نیز می‌شود؛ چرا که نازل‌های سوخت‌گیری موجود در کشور برای سوخت با استاندارد یورو ۵ تهیه نشده اند و استفاده از این جایگاه‌ها پرتی سوخت را به همراه دارد.

استانداردهایی که کاهش می‌یابد

به گفته یکی از مسوولان شرکت‌های خودروساز هم‌اکنون استاندارد آلایندگی بیش از ۶۰ درصد از خودروهای در حال تردد به دلیل عدم تست گاز خروجی کاهش یافته است، به همین دلیل باید در کنار اجباری کردن استانداردهای آلایندگی معاینه فنی این خودروها نیز اجباری شود تا سطح استانداردهای آلایندگی کاهش پیدا نکند.

به گفته این مقام مسوول، استانداردهای موجود در کشور در حال حاضر یورو دو است، اما اجباری نبودن تست موجب شده تا یکی از قطعات مصرفی (کاتالیست) پس از طی پیمایش ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تعویض نشود به همین دلیل استاندارد آلایندگی در خودروهای کارکرده کاهش یافته است.

از سوی دیگر و به گفته کارشناسان در حال حاضر تنها خودروهای دود زا در مراکز معاینه فنی مردودی اعلام می‌شوند در حالی که با بررسی گازهای خروجی، بیش از ۶۰ درصد از خودروهای مراجعه‌کننده موفق به اخذ معاینه فنی نخواهند شد.

کارشناسان معتقدند که نامشخص بودن تاثیر این قطعه بر آلودگی هوا موجب شده تا نه تنها مالکان، بلکه مسوولان نیز تمایلی برای اجباری کردن تعویض این قطعه نداشته باشند این در حالی است که نصب یا تعویض این قطعه تاثیر بسیاری بر روند ارتقا یا کاهش استاندارد آلایندگی خودروها دارد.

استاندارد آلایندگی چیست؟

براساس تعریفی که برای استاندارد آلایندگی تدوین شده است. استانداردهای آلایندگی به میزان بیشینه‌ (فراوانی) مجاز برای انتشار گازهای آلاینده‌ خودرو اطلاق می‌شود.

استاندارد آلایندگی خودرو براساس میزان گازهای خروجی از اگزوز خودرو تعیین می‌شود. در واقع گازهای خروجی از اگزور خودرو بر اساس انتشار اکسیدهای نیتروژن (NOx)، هیدروکربن‌ها (THC)، هیدروکربن‌های بدون متان (NMHC)، مونوکسید کربن (CO) و ذرات معلق (PM) بررسی شده و پس از تطبیق نتیجه آزمایش، خودرو در یکی از پنج گروه استاندارد یورو یک تا پنج گنجانده می‌شود.

استانداردهای سوخت مصوب در دنیا عبارتند از یورو ۱، یورو ۲، یورو ۳، یورو ۴ و یورو ۵ برای خودروهای سبک و برای خودروهای سنگین نیز به جای عدد از شماره‌های رومی مانند یورو I، یورو II و غیره استفاده می‌شود.

به گفته کارشناسان، به منظور ارتقای آلایندگی، قطعاتی روی اگزوز خودرو نصب می‌شود که این قطعات میزان خروجی خودرو را تغییر می‌دهد و کاهش آلایندگی خودرو را نیز به همراه دارد و علاوه بر نصب برخی از قطعات سیکل رانندگی، گازهای خروجی نیز به منظور تعیین سطح آلایندگی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

تغییر موتور کاربراتوری به انژکتوری اولین اقدامی است که برای ارتقای استاندارد آلایندگی خودرو صورت می‌گیرد و پس از آن سیستم تنظیم سنسور تغییر می‌کند تا به این طریق خودرو برای اخذ استاندارد یورو دو آماده شود. برای استاندارد یورو ۳ و ۴ نیز سطح آلایندگی خودرو کاهش یافته و سخت گیرانه‌تر می‌شود، اما در استاندارد یورو ۵ سطح آلایندگی باید به صفر برسد که برای رسیدن به این استاندارد علاوه بر کاهش آلایندگی فن‌آوری و تکنولوژی خودرو نیز باید ارتقا پیدا کند.