مهدی فتح‌اله *

امروزه دانایی و توانایی، پایدارترین مزیت رقابتی در دنیای مبتنی بر شبکه است؛ بنابراین بنگاه‎هایی می‎توانند در این رقابت پیروز باشند که آمادگی‎های لازم را برای خلق و حفظ مزیت‎های رقابتی خود آن هم به صورت مستمر فراهم آورند. درک و شناخت از نیاز مشتریان، تمرکز بر نوآوری و خلاقیت در کسب‌و‌کار، دستیابی به دانش و فناوری‎های روز تولیدی و تجاری ارتقای دانش و مهارت‎های علمی کارکنان، در کنار مهارت‎های مدیریتی مدیران بنگاه‎ها، توانایی یادگیری زودتر و سریع‌تر از رقبا، همه و همه از ویژگی‎های بلوغ تولیدی و تجاری است. در این راستا ضروری است هم متولیان بنگاه‎های تولیدی و تجاری و هم مسوولان، زمینه‎های دستیابی هرچه سریع‌تر به بلوغ تولیدی و تجاری را در کشور فراهم آورند؛ چرا که در غیر این صورت، فرصت‎های بی‎شماری از دست رفته و روند توسعه و تعالی کشور به تاخیر خواهد افتاد. از طرفی دیگر ارتقای سطح توانمندی بنگاه‎های تجاری، راهبرد موثری است که زمینه‎های برقراری و حفظ ارتباطات و تعاملات حرفه‎ای بین‎المللی را فراهم ساخته و صادرات محصولات تولیدی کشور را تضمین خواهد کرد.

انتظار می‎رود تحقق این هدف ملی با شکل‎گیری وزارتخانه صنعت معدن و تجارت تسهیل شده و منجر به دانایی و توانایی روزافزون بنگاه‎های تولیدی و تجاری گردد. این دانایی و توانایی شیوه‎ای است که براساس آن:

۱ـ بنگاه‎های تولیدی و تجاری باید بتوانند محصولات خود را به سایر کشورها صادر کرده و این رابطه را حفظ نمایند.

۲ـ بنگاه‎‎ها باید مزیت‎های رقابتی پایداری را برای خود فراهم سازند.

با توجه به ویژگی‎های یادشده، برنامه‎ریزی برای فعالیت‎های تولیدی و تجاری به مراتب پیچیده‎تر از گذشته شده است. به‌خصوص اینکه صنایع کشور ما نیز در سال‌های گذشته با حمایت یارانه‎های دولتی مشغول به کار بوده و در نتیجه راه و رسم رقابت و جنگیدن را در عرصه جهانی فرا نگرفته‎اند؛ بنابراین ضرورت ایجاب می‎کند تا یک بازنگری دقیق همراه با تحولی گسترده و همه‎جانبه در دانایی و توانایی بنگاه‎‎های تولیدی و تجاری و هم متولیان دولتی و خصوصی تاثیرگذار صورت گیرد تا:

ـ با توسعه زیرساختارها، عدالت صنعتی و تجاری در کشور گسترش یابد.

ـ فضای کسب‌و‌کار بهبود یافته و رقابت‎پذیری تقویت شود.

ـ مدیریت موثر جریان اطلاعات تولیدی و تجاری در کشور مورد توجه قرار گیرد.

ـ سیاست‎های برون‌گرا حاکم بر فعالیت‎های تولیدی و تجاری شود.

ـ انجام اصلاحات ساختاری ارکان بازار از جمله شبکه‎های تامین، تولید و توزیع، تسریع گردد.

ـ تشکل‎های بخش خصوصی تقویت شده و به‌صورت حرفه‎ای و توانمند عمل نمایند.

ـ شبکه‎های کسب‌و‌کار توانمند در کشور شکل گیرد.

ـ نوآوری صنعتی و تجاری و تولید صادرات محور محصولات و خدمات با ارزش افزوده بالا در کانون توجه باشد.

ـ واردات و صادرات، هوشمندانه مدیریت شود.

ـ بهره‎وری و کیفیت مستمرا ارتقا یابد.

ـ دانش و فناوری‎های نوین شناسایی شده و به‌کار گرفته شوند.

ـ نام و نشان تجاری محصولات ایرانی تقویت شود.

و بسیاری از مولفه‎های دیگر، جملگی از مشخصه‎های تولید و تجارت تکامل یافته‎اند؛ بنابراین ضروری است متولیان تولید و تجارت کشور نیز شرایطی را فراهم سازند تا فرآیند توسعه و بلوغ صنعتی و تجاری روزبه‎روز در کشور ارتقا یابد.

* رییس موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی