مقصد محبوب چینی‌ها

توماس اردبرینک
نیویورک تایمز

وقتی لین زورو، یک کارآفرین پکنی، برای نخستین بار در مورد فرصت‌های کسب و کار در شرق ایران چیزهایی شنید، در این مورد شک داشت. اما پس از مدتی یک نقشه خرید و شروع به بررسی منطقه به‌عنوان یک بازار بزرگ، بدون توجه به مرزهای آن کرد. آقای لین 49 ساله می‌گوید: «ایران در مرکز همه چیز قرار دارد.»

برای چند صد سال، ایران مانند یک قطب تجاری به نظر می‌رسد که شرق و غرب را به هم وصل می‌کرد، کاری که چین در سال‌های آتی با گسترش پروژه «یک کمربند، یک جاده» انجام خواهد داد و تعهد کرده است که بیش از یک تریلیون دلار سرمایه‌گذاری در حوزه زیرساخت در بیش از 60 کشور اروپایی، آسیایی و آفریقایی انجام دهد که شامل پل‌ها، ریل‌ها، بنادر و انرژی می‌شود. ایران از نظر تاریخی یک پل ارتباطی استراتژیک در مرکز این طرح‌ها است.

اجزای شبکه زیرساخت در چین، باید مانند قطعات یک پازل ژئوپلیتیک سر جای خود قرار بگیرند. در شرق ایران، کارگران چینی اغلب به شدت در حال مدرنیزه کردن مسیرهای ریلی عمده این کشور هستند و آن را بهبود می‌بخشند، پل‌ها را بازسازی می‌کنند و هدف نهایی آنها وصل کردن تهران به ترکمنستان و افغانستان است.کارهای دیگری نیز در غرب ایران در حال رخ دادن است که طبق آن خدمه راه‌آهن کار می‌کنند تا پایتخت این کشور را به ترکیه و در نهایت به اروپا وصل کنند. سایر پروژه‌های ریلی نیز تهران و مشهد را به بنادر آب‌های عمیق در جنوب این کشور متصل خواهد کرد.

ایران که در طول سال‌های تحریم‌های بین‌المللی غرب به دلیل برنامه هسته‌ای، به این کشور وابسته شده بود، اکنون برای به تحقق پیوستن آرزوهای بزرگ چین، حیاتی محسوب می‌شود. مسیرهای دیگر به بازار‌های غربی که از طریق روسیه انجام می‌شود، طولانی‌تر و زمان‌برتر هستند. ضمن اینکه روسیه رقیبی بالقوه برای چین محسوب می‌شود. به رغم اینکه برخی مقامات ایرانی معتقدند انتخاب مسیر ایران در مقایسه با روسیه مزایای سیاسی دارد و چینی‌ها به کار کردن با ایرانی‌ها تمایل دارند، برخی دیگر نگران این هستند که سرمایه‌گذاری کلان مقیاس چینی‌ها و حضور فزاینده آنان در اقتصاد ایران، تهران را از قبل بیشتر وابسته به چین کند که هم اکنون نیز بزرگ‌ترین شریک تجاری این کشور محسوب می‌شود. با این حال تنها جاده‌ها و خطوط ریلی نیست که ایران از چین می‌گیرد. ایران در حال تبدیل شدن به مقصدی محبوب برای کارآفرینان چینی مانند آقای لین است.

آقای لین کارخانه‌های خود را بر سر راه چیزی قرار داده است که می‌تواند مسیر تجاری جدیدی باشد: یک خط آهن 575 مایلی (حدود 900 کیلومتر) الکتریکی که تهران و مشهد را به هم متصل می‌کند و با وام 5/ 1 میلیارد دلاری از سوی چین تامین مالی می‌شود. وقتی این خط‌آهن تکمیل شده و به شبکه گسترده‌تر متصل شود، این خط کارآفرینانی مانند آقای لین را قادر می‌سازد تا کالاهای خود را به شمال اروپا، لهستان و روسیه صادر کنند، آن هم با هزینه‌ای کمتر از حال حاضر. آقای لین انتظار افزایش 50 درصدی درآمدش را دارد و فکر می‌کند اقتصاد چین و ایران نیز گسترش خواهند یافت.

در صورت تکمیل خطوط راه‌آهن، کشش آن به 2 هزار مایل خواهد رسید و از اورومکی، مرکز منطقه غربی ژین‌جیانگ چین تا تهران امتداد خواهد داشت. اگر همه چیز مطابق برنامه پیش برود، این خط آهن قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان و ترکمنستان را نیز به هم متصل خواهد کرد. در آزمایشی در سال 2016، چین و ایران قطاری را از بندر شانگهای در شرق چین به تهران فرستادند که تنها 12 روز طول کشید. این سفر از طریق دریا 30 روز به طول می‌انجامد. وقتی خط‌آهن جدید تهران- مشهد در سال 2021 افتتاح شود، انتظار می‌رود قطارهای الکتریکی با سرعتی حدود 125 مایل در ساعت در آن بتوانند به کار گرفته شوند.