مسامحه در استانداردها

واقعیت این است که صندوق‌های سرمایه‌گذاری و بیمه‌ها برای تصمیم‌گیری‌های خود اتکای شدیدی به دیدگاه موسسات اعتبارسنجی دارند و موارد متعدد ناکامی شرکت‌ها در انجام تعهدات مالی خود در قبال سرمایه‌گذاران، به موضوع نگران‌کننده‌ای تبدیل شده است. پرسش‌های متعددی درباره علل وضعیت کنونی مطرح است. برای مثال سرمایه‌گذاران باید بدانند آیا روش‌ها و استانداردهای مورد استفاده از سوی موسسات رتبه‌سنجی اشتباه یا پرنقص هستند یا دلایل دیگری وجود دارد.

موسسات رتبه‌سنجی توانایی متقاضی وام یا سرمایه را در حوزه بازپرداخت اصل و سود وام تعیین می‌کنند. اما در بسیاری از کشورها به ویژه اقتصادهای نوظهور نظیر هند، این باور به شکل روزافزونی پدید آمده که موسسات یاد شده در تعیین رتبه اعتباری شرکت‌ها با دقت عمل نمی‌کنند و استانداردهای‌شان به اندازه کافی سخت‌گیرانه نیست.

برای مثال در هند تعداد شرکت‌هایی که رتبه اعتباری AAA دارند در مقایسه با دیگر کشورها بیش از حد زیاد است. در هند بیش از ۷۰ شرکت دارای این رتبه اعتباری هستند در حالی که در ایالات متحده تنها دو شرکت چنین رتبه اعتباری دارند. در آلمان و انگلستان هیچ شرکتی چنین جایگاهی ندارد و در چین تنها ۱۴ شرکت دارای این رتبه اعتباری ممتاز هستند. تفاوت تعداد شرکت‌های دارای چنین جایگاه اعتباری در اقتصادهای مختلف به شکل غیر‌منطقی زیاد است و به همین دلیل سرمایه‌گذاران نمی‌توانند با اطمینان به رتبه‌های اعتباری، وارد سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه شرکت‌های یاد شده شوند.

کارشناسان معتقدند مقایسه تعداد شرکت‌های دارای رتبه اعتباری ممتاز در کشورهای مختلف درست نیست. برای مثال در هند بخش عمده شرکت‌های دارای رتبه اعتباری ممتاز نیمه دولتی هستند، در نتیجه احتمال آنکه نتوانند به تعهدات مالی خود عمل کنند بسیار کم است در حالی که در دیگر کشورها، شرکت‌های دارای رتبه اعتباری ممتاز خصوصی هستند. موضوع بعدی تفاوت استانداردهای موسسات اعتبارسنجی هر کشور با استانداردهای موسسات بین‌المللی است. در اغلب موارد استانداردهای موسسات داخلی کمتر سختگیرانه است در نتیجه اگر یک شرکت دارای رتبه اعتباری ممتاز، از سوی موسسه‌ای بین‌المللی رتبه‌سنجی شود رتبه پایین‌تری دریافت خواهد کرد.

اما درباره زمان هشدار موسسات رتبه‌سنجی درباره وضعیت شرکت‌ها انتقادها بجاست. در اکثر موارد هشدارها زمانی مطرح می‌شود که شرایط شرکت به شدت وخیم شده و سرمایه‌گذاران دچار زیان شده‌اند. به همین دلیل کارشناسان می‌گویند موسسات یاد شده باید استانداردهای خود را متحول کنند و بسیار زودتر هشدارهای لازم را به سرمایه‌گذاران بدهند. اگر این تحول رخ ندهد فایده مندی موسسات یاد شده از میان می‌رود.به‌ویژه در اقتصادهایی که نیاز بالا به منابع مالی خارجی و داخلی دارند حضور سرمایه‌گذاران به داشتن تصویری شفاف از وضعیت شرکت‌ها و صنایع کشور وابسته است. از سوی دیگر موسسات رتبه‌سنجی در اقتصادهای نوظهور برای تبدیل شدن به موسسات بین‌المللی باید استانداردهای خود را بهبود بخشند و در سطح موسسات بین‌المللی قرار گیرند. البته برخی نقایص ذاتی است. کارشناسان می‌گویند مدل‌های رتبه‌سنجی موسسه‌های مختلف یکسان نیست و هر موسسه بر جنبه‌های خاص از شرکت مورد نظر تمرکز می‌کند. اما در هر حال اگر موارد اشتباه در تعیین رتبه اعتباری زیاد شود اعتماد به عملکرد این موسسات از میان خواهد رفت.