ترسناکتر از کرونا
نخستین سوال این است که مردم چه وقت شاهد کاهش نرخ تورم خواهند بود؟ ماه دسامبر، بایدن گفته بود، نرخ تورم به اوج خود رسیده و از آن پس، کاهش خواهد یافت؛ اما ماه گذشته نیز نرخ تورم بالا رفت و به بالاترین میزان در چهار دهه اخیر رسید. واقعیت این است که افزایش هزینه زندگی، اکنون بزرگ‌ترین مشکل اقتصاد آمریکاست. قیمت تمامی کالاها، از خودرو گرفته تا مواد غذایی، با بالاترین سرعت در حال افزایش است. رشد قیمت‌ها عمدتا حاصل همه‌گیری کروناست. تقاضا همزمان با بهبود وضعیت اقتصادی رشد کرده؛ اما عرضه کافی نبوده و یکی از دلایل عرضه ناکافی، اختلال در زنجیره تامین است. مشخص نیست تا چه وقت قیمت‌ها همچنان بالا خواهد رفت و این عامل مهم نگرانی رای‌دهندگان است.
دومین سوال این است که دولت، غیر از پروژه نوسازی زیرساخت‌های کشور، چه برنامههایی برای پر کردن شکاف‌های شغلی کنونی در اقتصاد دارد؟ آیا پذیرش مهاجران تسهیل خواهد شد؟ کمبود نیروی کار، یکی از عوامل مهم رشد هزینه زندگی است. برنامه نوسازی زیرساخت‌‌‌ها که در آن، هزینه نگهداری از کودکان برای والدین کمتر می‌شود، میتواند به بازگشت نیروی کار به بازار کمک کند و از کمبود نیروی کار بکاهد. وقتی هزینه پرستار بچه کم شود، والدین راحت‌‌‌تر می‌‌‌توانند وارد بازار کار شوند؛ اما درباره تصویب برنامه یادشده اطمینانی وجود ندارد و کمبود نیروی کار ادامه پیدا کرده است. اتاق بازرگانی آمریکا خواستار دوبرابر شدن تعداد مهاجران غیرقانونی به آمریکا شده و معتقد است، این اقدام، مهم‌ترین کاری است که دولت میتواند برای مبارزه با تورم انجام دهد؛ اما مشخص نیست آیا کنگره تمایلی به اصلاح قانون پذیرش مهاجران دارد یا خیر.
سومین سوال این است که دولت برای کاستن از قیمت بنزین چه برنامههایی دارد؟ بایدن چندی پیش دستور برداشت ۵۰میلیون بشکه از ذخایر استراتژیک نفت آمریکا را صادر کرد؛ اما این اقدام، تاثیر پایداری بر قیمت نفت نداشت و قیمت‌ها کمی بعد، به سطوح بالاتر از قبل افزایش پیدا کرده است. آیا این امر نشان می‌دهد که برداشت از ذخایر یادشده، راه‌حل مهار قیمت‌ها نیست؟ تاثیر فرمان برداشت از ذخایر استراتژیک نفت، بسیار اندک بود و قیمت‌ها همچنان در حال افزایش است. بر اثر رشد قیمت نفت، قیمت بنزین نیز به‌شدت بالا رفته و فشار قابل ملاحظه‌ای بر مصرف‌کنندگان وارد شده است. کاخ‌سفید اعلام کرده است که بایدن، ابزارهای دیگری برای مهار قیمت نفت در اختیار دارد؛ اما آن ابزارها چه هستند و بایدن تحت چه شرایطی از آنها استفاده خواهد کرد؟ در هفته‌‌‌های اخیر، با شدت یافتن تنش‌‌‌های ژئوپلیتیک، یکی از عوامل رشد قیمت نفت خام بوده است. حمله روسیه به اوکراین که کاخ‌سفید اعلام کرده هر لحظه ممکن است رخ دهد، میتواند قیمت نفت را به ارقامی بسیار بالاتر از حالا برساند. مشخص نیست، دولت بایدن برای جلوگیری از بروز شوک نفتی، بر اثر حمله احتمالی روسیه به اوکراین، چه برنامه‌‌‌ای دارد. این ابهام، سبب نگرانی مصرف‌کنندگان شده است.
چهارمین سوال این است که برنامه دولت آمریکا برای رفع اختلالها در زنجیرههای تامین و تضمین عرضه کافی کالا در فروشگاه‌ها چیست؟ بر مبنای بسیاری از معیارها، اختلال‌های یادشده برای مدتی نسبتا طولانی باقی خواهد ماند و این به معنای کمبود کالا و رشد نرخ تورم است. برخی تحلیلگران معتقدند، در ماههای آینده، این اختلالها رفع خواهند شد؛ اما وضعیت کنونی بسیار نگران‌‌‌کننده است و رفع کامل برخی اختلال‌های یادشده، به گذشت زمان بسیار طولانی نیاز دارد. به همین دلیل است که عده‌ای از کارشناسان معتقدند، نرخ تورم نمی‌‌‌تواند خیلی کاهش یابد. تعداد زیادی از شرکت‌ها اعلام کرده‌اند که وجود اختلال در زنجیرههای تامین، عامل بالا رفتن قیمت کالاهای آنهاست و بسیاری از فروشگاه‌ها به علل گوناگون برای پر کردن قفسه‌های خود با مشکل مواجه‌اند. وجود اختلال در زنجیرههای تامین، همه‌گیری و آب‌وهوای نامساعد، جزو این علل هستند. بانک «گلدمن‌ساکس»، در تحقیقی که گزارش آن اخیرا به چاپ رسیده آورده است، شاخص این بانک برای اختلالها در زنجیره تامین در بالاترین سطح ممکن یعنی ۱۰ از ۱۰ قرار دارد. از سوی دیگر، بانک «مریل‌لینچ» اعلام کرده است که هیچ نشانه‌ای از کاهش اختلال در بنادر کشور مشاهده نمی‌شود و در اروپای شمالی بر شدت اختلالها افزوده شده است. اگر وضعیت کنونی به‌زودی تغییر نکند، اقداماتی که برای مهار تورم و کاهش فشار بر مصرف‌کنندگان انجام خواهد شد، تاثیر کافی نخواهد داشت.
پنجمین پرسش این است که آیا دولت با برنامه بانک‌مرکزی برای بالا بردن نرخ‌های بهره موافق است؟ آیا درباره تاثیر منفی این برنامه بر بازارهای مالی و رشد اقتصاد نگرانی وجود دارد؟ جروم پاول، رئیس بانک‌مرکزی آمریکا، اخیرا بارها از رشد نرخ تورم ابراز نگرانی کرده است. بانک‌مرکزی طی ۲۲ماه اخیر، برنامه‌‌‌های فراگیر حمایتی را اجرا کرده تا از اقتصاد در برابر اثرات همه‌گیری حفاظت کند؛ اما پاول مدتی است، به برنامه بانک‌مرکزی برای کاستن از این برنامه‌‌‌ها و مهار تورم اشاره کرده است. این کار به شکل توقف خرید اوراق قرضه و بالا بردن نرخ‌های بهره انجام می‌شود؛ اما سرمایه‌گذاران درباره تاثیر توقف حمایت از اقتصاد نگرانند و این ریسک وجود دارد که اگر بانک مرکزی خیلی سریع نرخ‌ها را بالا ببرد، روند بهبود شرایط اقتصاد لطمه خواهد دید. بایدن که بارها تاکید کرده است به استقلال بانک‌مرکزی احترام می‌گذارد، احتمالا قصد ندارد مستقیما بر تصمیم‌‌‌های این نهاد تاثیر بگذارد؛ اما او باید سرمایه‌گذاران را از استحکام اقتصاد در آینده مطمئن کند.
