چالش‏‏‌های کنترل تجارت برای جهان

سازمان تجارت جهانی باید به تشویق اعضا برای کاهش استفاده از محدودیت‌های صادراتی ادامه دهد و به اعمال محدودیت‌های فروش هدفمند بپردازد. ازسوی دیگر سازمان تجارت جهانی باید بتواند برای محافظت از آسیب‌‌‌پذیرترین کشورها در سیستم تجاری به مناطق جدید و ناآسوده فشار بیاورد و کارهای بیشتری در این زمینه انجام دهد.

البته محدودیت‌های صادراتی چیز جدیدی نیست. اما مساله نگران‌‌‌کننده این است که ممکن است این محدودیت‌ها در حال تشدید باشند. ذکر چند مثال چالش‌های متعدد سازمان تجارت جهانی را به‌خوبی نشان می‌دهد. در واکنش به افزایش قیمت کالاها در سال‌های ۲۰۱۱-۲۰۰۷، کشورها صادرات انواع محصولات کشاورزی را محدود کردند. این امر قیمت‌های جهانی را با افزایش بیشتری مواجه کرده و به ناامنی غذایی دامن زده است. یکی از اتفاق‌‌‌های مهم در زمینه کشاورزی، راه‌اندازی سیستم اطلاعات بازار کشاورزی توسط وزیران کشاورزی گروه۲۰ بوده که به نظارت بهتر بر ذخایر جهانی مواد غذایی منجر شده است. در حالی که محدودیت‌های صادراتی در کشاورزی، با توجه به شرایط جوی و شوک‌‌‌های دیگر جهان، نگرانی همیشگی است، این سیستم اطلاعاتی عدم‌قطعیت را کاهش داده و چرخه‌‌‌های بادوام، محدودیت‌های صادراتی محصولات کشاورزی را در دوره پس از آن، با وجود موارد متعدد فشار برای انجام این کار مانند همه‌گیری و تهاجم روسیه به اوکراین تضعیف کرده است.

از لحاظ تاریخی، چین از سیاست‌‌‌های مختلفی برای محدود کردن صادرات مواد خام و سایر نهاده‌‌‌های حیاتی استفاده کرده که گاهی اوقات این امر در پاسخ به فشارهای موقت قیمتی در داخل این کشور بوده است. با هدایت عرضه به سمت بازارهای داخلی، چنین محدودیت‌هایی، یارانه ضمنی به صنایع پایین‌دستی چین داده و باعث برتری آنها نسبت به رقبای خارجی خود شده است. چین به‌رغم تعهد خود به‌عنوان بخشی از فرآیند الحاقش به سازمان تجارت جهانی در سال ۲۰۰۱ مبنی بر عدم‌اعمال محدودیت بر صادرات، این کار را انجام داده است. چین بازنده دو مناقشه اصلی سازمان تجارت جهانی شده است. همچنین در سال ۲۰۱۶ قبل از اینکه ایالات‌متحده استفاده از سیستم حل و فصل اختلافات را به کلی کنار بگذارد، با سومین مورد هم مواجه شد.

در آوریل ۲۰۲۱، هند به‌طور ناگهانی صادرات واکسن‌های کووید-۱۹ را ممنوع کرد. انگیزه هند برای انجام این کار قابل درک بود؛ چراکه هند در حال عبور از یک موج ناگهانی و غیرمنتظره شیوع ویروس در داخل خاک خود بوده است. اما مشکل این بود که تاسیسات تولیدی هندی که توسط نهادهای خارجی از جمله بنیاد بیل و ملیندا گیتس یارانه دریافت کرده بودند، قول داده بودند صدها میلیون دُز واکسن به کوواکس اهدا کنند. این صادرات متوقف شد و بودجه بین‌المللی که می‌توانست برای حمایت از تولید سریع واکسن در جاهای دیگر صرف شود، عملا از بین رفت.

روسیه در سال ۲۰۲۲ صادرات گاز طبیعی را به سلاح خود تبدیل کرد. در کنار حمله به اوکراین، روسیه از ارسال انرژی به اروپا از طریق خطوط لوله خود جلوگیری کرده و به اعمال فشار سیاسی-اقتصادی بر کشورهای وابسته به گاز خود پرداخت. با توجه به پیامدهای این حد از آسیب‌‌‌پذیری، پاسخ در جاهای دیگر این بوده است که سیاست‌‌‌هایی را برای کاهش منابع محصولات حیاتی مشابه از «کشورهای مورد توجه» وضع کند. در نهایت، ایالات‌متحده و سایر اقتصادهای صنعتی بر صادرات محصولات با فناوری پیشرفته کنترل اعمال کرده‌اند. استدلال آنها این بوده است که چنین اقداماتی برای حفاظت از امنیت ملی لازم است. بسیاری از کشورها در تلاش برای پایان دادن به جنگ، صادرات محصولات با فناوری پیشرفته به روسیه را ممنوع کرده‌اند. در مواقع دیگر، کنترل‌‌‌های صادراتی به‌صورت فعالانه در این راستا اعمال می‌‌‌شوند.