استاد اقتصاد کلان دانشگاه علامه طباطبایی ضمن انتقاد از پیچیدگی قانون بانکداری اسلامی، حرکت بانک‌ها به سمت عقود مشارکتی را منطقی دانست و گفت: بانک‌ها بنگاه خیریه نیستند و وظیفه آنها کسب پول است. مهدی تقوی در گفت‌وگو با خبرگزاری «مهر» درباره حرکت بانک‌ها به سمت عقود مشارکتی و تعیین حدود برای این نرخ توسط بانک مرکزی گفت: از نظر اقتصادی وظیفه بانک‌ها کسب پول است، بانک‌ها بنگاه خیریه نیستند و با دیدگاه ایجاد اشتغال تاسیس می‌شوند.

این کارشناس ارشد در مسائل پولی و بانکی تصریح کرد: بانک‌ها از سویی سپرده‌های مردم را جذب می‌کنند و از سویی دیگر به عده‌ای از افراد تسهیلات می‌پردازند که با این اقدام هم هزینه‌ها را پوشش می‌دهند و هم سودی کسب می‌کنند؛ اما در ایران سیستم بانکداری اسلامی‌ که عقود مشارکتی و سایر عقود را در خود جای داده، کارها پیچیده تر شده است.

وی ادامه داد: در کشورهای پیشرفته بانک‌ها به سپرده‌های مردم بهره می‌پردازند؛ اما زمانی که وام پرداخت می‌شود، معمولا بهره‌ای که دریافت می‌کنند ۵/۱ درصد بیش از نرخی است که به پس‌اندازکنندگان پرداخت می‌شود، در این شرایط، بانک‌ها نمی‌توانند به هر میزان که می‌خواهند سود بپردازند یا سود دریافت کنند.

تقوی دلیل این امر را رقابتی بودن این بازار دانست و با بیان اینکه مردم در این کشورها به سمت بانک‌هایی می‌روند که سود ۵/۱ درصدی را بیش از نرخ سود سپرده‌ها دریافت می‌کنند، عنوان کرد: در ایران بانک‌ها به سپرده‌ها نرخ سود کمتر از نرخ تورم که توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود و بسیار اشتباه است، می‌پردازند. از سوی دیگر، بانک‌ها بسیار بیشتر از ۱ یا ۵/۱ درصد مذکور سود تسهیلات ( سود دریافتی ۵/۱ درصد بیش از نرخ پرداختی به پس‌اندازکنندگان) دریافت می‌کنند.

وی بیان کرد: اشکال این است که بانک‌ها به سمت برخی از عقودی که به آنها علاقمند نیستند، همچون نرخ عقود مبادله‌ای حرکت نمی‌کنند و به سمت عقود مشارکتی که سود بیشتری برای آنها به همراه دارد، تمایل می‌یابند.

استاد اقتصاد کلان دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به هزینه‌های اولیه و سرمایه‌گذاری‌های بالای بانک‌ها، پیچیده بودن قانون بانکداری اسلامی‌که هیچ راه فراری نیز ندارد، اظهار داشت: با توجه به این مسائل مشخص است که بانک‌ها به سمت عقود مشارکتی که سود بیشتری را نسبت به عقود مبادله‌ای که سود کمتری را دارد، حرکت می‌کنند.

وی با انتقاد نسبت به پیچیدگی‌های قانون بانکداری بدون ربا گفت: قبل از این سیستم مساله‌ای وجود نداشت، یک نرخ پس‌انداز و یک نرخ وام وجود داشت (عقود مختلف همچون مبادله‌ای وجود نداشت)، سیستم هم‌اکنون پیچیده تر شده است. این کارشناس مسائل پولی و بانکی با حمایت از سیاست اعلام شده توسط بانک مرکزی مبنی بر اینکه بخشی از منابع بانک‌ها در محل مشخص شده توسط بانک مرکزی و بخشی از منابع در محل‌های مورد نظر بانک‌ها استفاده شود، گفت: وقتی نرخ تورم بالا است، معلوم است که نرخ‌های سود هم بالا خواهد بود، آنچه در اقتصاد مهم است نرخ بهره واقعی است، یعنی نرخ بهره منهای تورم. تقوی اضافه کرد: اگر نرخ تورم ۲۰ درصد است و بانک‌ها نرخ سود ۲۵ درصدی می‌گیرند، به این معنا است که ۵ درصد سود دریافت می‌کنند، در عین حال باید حقوق کارمندان خود را با توجه به افزایش نرخ تورم افزایش دهند.

به گفته وی، نظام بانکداری اسلامی‌ کارها را پیچیده کرده، این در حالی است که آمارها نیز واقعی نیست، بنابراین با یک مجموعه عجیب از مشکلات مواجه هستیم. هدف بانک‌ها کسب سود برای صاحبان سهام است، در عین حال باید سود بپردازند و هزینه‌های آنها نیز به خاطر تورم بالا می‌رود؛ اما از سوی دیگر اقداماتی از سوی برخی از مسوولان برای حمایت از بانک‌ها نظیر کاهش یکباره نرخ‌ها صورت می‌گیرد.