گروه بازار پول: بررسی‌ها نشان می‌دهد که رشد ماهانه نرخ ارز و رشد ماهانه در آخرین ماه پاییز همگام با یکدیگر افزایش یافته است. براساس گزارش‌های بانک مرکزی در ماه آذر ۹/۳ درصد به ارزش صادرات افزوده شده و رشد قیمت آزاد دلار در این ماه معادل ۴ درصد بوده است. همچنین رشد نقطه به نقطه و شاخص بهای صادرات با ثبت رقم ۱۱ درصد به بیشترین میزان طی ۱۵ ماه اخیر رسیده است. بر اساس گزارش بانک مرکزی، در تهیه شاخص صادراتی، قیمت ارزی کالاهای صادر شده به قیمت ریالی تبدیل می‌شود و بر این اساس تغییرات قیمت ارز در شاخص بهای صادراتی منعکس می‌شود.

جهش رشد ماهانه

بانک مرکزی شاخص بهای صادراتی در آذرماه را منتشر کرد. در این گزارش شاخص کالاهای صادراتی در آخرین ماه پاییز به ۹/۲۷۷ واحد رسیده است. این موضوع نشان می‌دهد که رشد ماهانه ارزش صادرات در آذرماه به ۹/۳ درصد رسیده است. این رشد در مدت هفت ماه قبل از این ماه بیشترین میزان بوده و فقط در فروردین‌ماه سال جاری رشد ماهانه شاخص بهای صادرات در حدود ۱/۰ واحد درصد بیشتر از رشد ۹/۳ درصدی آذرماه ثبت شده است. در آبان‌ماه نیز رشد ماهانه صادرات منفی ۴/۰ ثبت شده بود که نشان می‌دهد روند رشد ماهانه کالا‌های صادراتی در آذرماه نسبت به آبان‌ماه تغییر قابل‌توجهی یافته است.

رکورد ۱۵ ماهه رشد نقطه‌به‌نقطه

علاوه‌بر جهش رشد ماهانه ارزش صادرات، در بازه سالانه نیز به سطح شاخص مذکور افزوده شده است. آمار بانک مرکزی حاکی از آن است که رشد نقطه‌به‌نقطه شاخص بهای صادراتی در آذرماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل معادل ۱۱ درصد بوده است، حال آنکه این آمار برای ماه آبان ۹/۴ درصد بیان شده بود؛ بنابراین در فاصله زمانی یک ماه حدود ۶ واحد درصد به ارزش کالا و خدمات صادراتی افزوده شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که رشد ۱۱ درصدی آذرماه در ۱۵ ماه اخیر بی‌سابقه بوده و آخرین بار شهریورماه سال گذشته رشد نقطه‌به‌نقطه صادرات بیشتر از این میزان ثبت شده است.

ترمیم رشد متوسط

دیگر آمار بانک مرکزی تغییرات شاخص بهای صادراتی در بازه زمانی ۹ ماهه و هشت ماهه را نسبت به مدت مشابه سال قبل به تصویر کشیده است. براساس این آمار رشد بهای صادراتی در ۹ ماه سال جاری نسبت به مدت مشابه ۷/۰ درصد کاهش یافته، اما این آمار در ۸ ماهه نسبت به مدت مشابه معادل منفی ۲ درصد بوده است. بنابراین می‌توان دریافت که با افزایش بازه زمانی از شدت رشد منفی کاسته شده است. روندی که در تغییرات ۱۲ ماهه و متوسط شاخص بهای صادراتی نیز مشهود است. براساس آمار منتشر شده رشد شاخص بهای صادراتی در ۱۲ ماه منتهی به آبان سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل معادل منفی ۲/۵ درصد بوده است اما با بهبود شاخص صادراتی در آذرماه، تغییرات ۱۲ ماهه به منفی ۱/۴ درصد در آخرین ماه پاییز رسیده است. این روند می‌گوید که از شدت رشد منفی آمار متوسط شاخص صادراتی در ماه آذر نسبت به ماه آبان کاسته شده است.

تاثیرپذیری از افزایش ارز

شاخص بهای کالاهای صادراتی در ایران یکی از انواع شاخص‌های قیمت است که تغییرات سطح عمومی قیمت کالاهای غیرنفتی صادراتی را نشان می‌دهد. به لحاظ ماهیت، این شاخص بر مبنای بازار صادرات محاسبه می‌شود. عوامل موثر بر شاخص صادراتی را می‌توان «تقاضا و کشش بازار جهانی»، «امکانات داخلی»، «تبلیغات»، «ویژگی‌های اقتصادی بازار جهانی» و «قوانین و سیاست‌های داخلی و خارجی موثر در بازرگانی» عنوان کرد. این عوامل ارزش محصولات صادراتی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، اما علاوه‌بر موارد بالا در تهیه شاخص صادراتی، قیمت ارزی کالاهای صادر شده به قیمت ریالی تبدیل می‌شود. در نتیجه به‌طور کلی تغییرات این شاخص نمایانگر «تغییرات قیمت کالاهای صادر شده در بازار جهانی» و «نوسانات نرخ آزاد ارز» است. بنابراین می‌توان عنوان کرد که کاهش یا افزایش نرخ آزاد ارز در محاسبه شاخص صادراتی موثر است. براساس آمارها نیز می‌توان مشاهده کرد که رشد شاخص بهای صادراتی در آذرماه وابستگی بالایی به تغییرات نرخ ارز داشته است. در گزارش بانک مرکزی رشد ماهانه نرخ دلار آزاد در آذرماه معادل ۴ درصد رشد کرده و رشد ماهانه شاخص صادراتی نیز معادل ۹/۳ درصد بوده است. همچنین نرخ رشد دلار در آذرماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل معادل ۶/۱۴ درصد گزارش شده و رشد نقطه‌به‌نقطه ارزش صادرات نیز معادل ۱۱ درصد گزارش شده است؛ بنابراین افزایش بهای دلار (متناسب با سطح تورم) اگر چه در سطح عموم مردم به عنوان یک پدیده منفی تلقی می‌شود، اما نشان می‌دهد که ارزش صادرات با تغییرات نرخ ارز رابطه مستقیم دارد.

رشد ارزش محصولات پتروشیمی

گزارش شاخص بهای صادراتی از مجموع ۱۵ گروه اصلی و یک گروه اختصاصی تشکیل شده است. هر یک از گروه‌های مذکور، با توجه به ضریب اهمیت آن در محاسبه شاخص دارای وزن مشخصی هستند. «محصولات نباتی»، «محصولات معدنی»، «محصولات صنایع شیمیایی»، «مواد پلاستیک » و «فلزات معمولی» از جمله مهم‌ترین گروه‌های اصلی گزارش شاخص بهای صادراتی هستند که در حدود ۸۰ درصد از وزن کل شاخص را تشکیل می‌دهند. در بین این گروه‌ها، رشد ۳/۸ درصدی بهای محصولات معدنی در بازه ماهانه آذر، تاثیر قابل‌توجهی در رشد شاخص کل داشته است. این گروه که حدود یک سوم وزن شاخص را تشکیل می‌دهد شامل «مواد معدنی»، «سنگ فلزات» و «سوخت‌های معدنی» می‌شود. براساس گزارش بانک مرکزی ارزش «پروپان مایع شده» ۴/۲۶ درصد طی یک ماه رشد کرده است که تاثیر قابل‌توجهی در رشد گروه مواد معدنی داشته است.پروپان مایع شده ۲۵/۵ درصد (۹۰۰ میلیون دلار ) از سهم کل صادرات غیر‌نفتی را در ۹ ماه نخست سال جاری به خود اختصاص داده است؛ بنابراین رشد ارزش این کالا در آذرماه، می‌تواند علامت مثبتی برای صادرات غیر‌نفتی باشد.

گزارش بانک مرکزی علاوه‌بر تقسیم‌بندی کالاهای صادراتی در گروه‌های اصلی، یک گروه اختصاصی نیز با عنوان «محصولات پتروشیمی» معرفی کرده است. به‌طور کلی کالاهای پتروشیمی در این گروه قرار می‌گیرند که در حدود نیمی از وزن کل گروه را در اختیار دارد. براساس گزارش‌ها ارزش محصولات پتروشیمی در آذرماه نسبت به آبان، ۵/۵ درصد رشد کرده است. همچنین در بازه سالانه نیز ۱۱ درصد به بهای این گروه افزوده شده است. این روند نشان می‌دهد که صادرات کالاهای پتروشیمی پر‌منفعت‌تر از ماه‌های گذشته شده و به‌نظر می‌رسد با افت ۵۰ درصدی قیمت نفت طی ماه‌های اخیر، ضرورت چرخش از خام‌فروشی به صادرات کالا با ارزش افزوده، بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.

همگامی شاخص صادرات با نرخ ارز