رکوردهای ثبت شده معاملات در سال گذشته نوید می‌دهد
آغاز ماموریت صادراتی برای بورس انرژی
رشد ۹۲ درصدی ارزش معاملات فیزیکی بورس انرژی
سال ۹۶ سال رکوردشکنی ارزش معاملات بورس انرژی بود تا جایی که در این بازه زمانی ۴ هزار و ۵۷۹ میلیارد تومان در بازار فیزیکی ارزش معاملات به ثبت رسید که بیشترین رقم در تاریخ این بازار است. این موفقیت در شرایطی رقم خورد که ارزش معاملات به نسبت سال قبل از آن ۲۱/ ۹۲ درصد رشد کرد که این سیگنال مهم به معنی ثبت بیشترین رشد ارزش معاملات در بین تمامی بازارهای رسمی در کشور و زیرمجموعه بازار سرمایه محسوب می‌شود. این وضعیت کلی نشان می‌دهد که از یکسو شتاب رشد ارزش معاملات مجددا افزایش یافته و از سوی دیگر ارزش معاملات به سطحی رسیده است که بتوان با اعتماد بیشتری به این بازار توجه نشان داد. البته این رشد ارزش معاملات در شرایطی به ثبت رسید که در ماه‌ها و هفته‌های پایانی سال ۹۶ با یک عقب‌نشینی نسبی عرضه‌ها از سوی برخی از عرضه‌کنندگان رو‌به‌رو بودیم که در برخی از گزارش‌های پیشین به آن اشاره شد ولی در نهایت رشد ۹۲ درصدی ارزش معاملات مطلبی نیست که بتوان به سادگی از کنار آن عبور کرد. در صورت حمایت بیشتر طرف عرضه، به احتمال قوی رشد ارزش معاملات در بازار فیزیکی به بیش از ۱۰۰ درصد برای سال گذشته می‌رسید ولی در هر حال در سال گذشته بزرگ‌ترین ارزش معاملاتی در بازار فیزیکی در تاریخ فعالیت بورس انرژی ثبت شد. این شرایط معاملاتی نشان می‌دهد که بورس انرژی در نهایت توانسته است از تهدیدات پیشین فاصله گرفته و از بسیاری از دشواری‌ها عبور کند که شاید تنوع در عرضه‌ها، کاهش وابستگی به عرضه‌کنندگان بزرگ، کاهش حجم عرضه همگام با تنوع کالاها و عرضه‌کنندگان و همچنین جذب خریداران بیشتر در این خصوص بسیار مهم تلقی می‌شود. این موارد موجب شده تا این بازار مالی پس از کسب موفقیت‌های کافی به دوران بلوغ خود وارد شده اگرچه هنوز هم می‌توان به تداوم رشد ارزش معاملات امیدوار بود. این وضعیت به معنی آن است که این بازار دو گام مهم را پیش‌رو دارد یعنی در گام اول به سادگی خواهد توانست تا حجم و ارزش معاملات پیشین خود را حفظ کرده و سپس بتواند تداوم رشد و رونق خود را حفظ کند. این موارد نیز به معنی آن خواهد بود که هنوز این بازار می‌تواند به تجمیع و تقویت توانمندی‌های خود امیدوار بوده و همچنین رشد ارزش معاملات را از بسترهایی جدید تعقیب کند. به‌عنوان مثال هنوز هم بسیاری از فرآورده‌های نفتی و پتروشیمیایی و حامل‌های انرژی گوناگون و متنوعی وجود دارند که از پتانسیل عرضه در بورس انرژی برخوردار بوده و می‌توانند اهرم‌های جدیدی برای رونق این بازار محسوب شوند. به‌عنوان مثال با آغاز به کار فازهای دیگر پالایشگاه ستاره خلیج فارس انتظار برای افزایش حجم عرضه‌ها در بازار فرآورده‌های نفتی بورس انرژی وجود دارد مخصوصا در شرایطی که با ورود عرضه‌های این پالایشگاه، فضا برای خودنمایی عرضه سایر واحدهای تولیدی مخصوصا در رینگ صادراتی مهیا شده و می‌تواند سیگنالی مهم برای رونق بورس انرژی محسوب شود. این در حالی است که پالایشگاه ستاره خلیج فارس از بستر بورس انرژی در چارچوب اوراق سلف استاندارد موازی تامین مالی شده و با توجه به پایه و اساس انتشار این اوراق بر مبنای کالای واقعی، عرضه تولیدات این واحد در بورس انرژی مورد نیاز خواهد بود.
رکوردشکنی اسفندماه
اسفندماه خوش‌یمن‌ترین زمان در تاریخ فعالیت بازار فیزیکی بورس انرژی بود تا جایی که داده‌های مهمی در این بازار تغییر کرد، گویی سرنوشت این بازار از این دوره زمانی تغییری جدی را به ثبت رسانده است. در اسفندماه سال گذشته شاهد بودیم که ارزش معاملات بازار فیزیکی به نزدیکی ۸۳۰ میلیارد تومان رسید که به معنی شکسته شدن رکورد تاریخی ارزش معاملات این بازار است. اهمیت این رقم معاملاتی از آن‌جا برجسته‌تر خواهد شد که متوسط ارزش معاملات ماهانه در سال گذشته نزدیک به ۳۸۲ میلیارد تومان بوده یعنی در اسفندماه بیش از ۲ برابر متوسط ارزش معاملات به ثبت رسید. این وضعیت کلی به صراحت از جهش مجدد ارزش معاملات خبر می‌دهد. ارزش معاملات اسفندماه همچنین به نسبت مدت مشابه ماه قبل از آن از رشدی ۱۴۰ درصدی برخوردار بوده و به نسبت مدت مشابه سال قبل نیز رشد ۲۸۰ درصدی را تجربه کرده است. این در حالی است که حجم معاملات در اسفندماه رقمی نزدیک به ۳۹۴ هزار تن بوده که به نسبت ماه قبل از آن از رشد ۱۳۴ درصدی و به نسبت سال قبل رشد ۱۶۶ درصدی را نشان می‌دهد. البته برجسته‌تر بودن رشد ارزش معاملات به این دلیل است که از یک سو قیمت‌ها در طول یک سال اخیر افزایش داشته و از سوی دیگر معاملات برق فیزیکی نیز در رشد ارزش معاملات تاثیرگذار بوده ولی در حجم معاملات تاثیری نداشته است.
اهمیت رکورد ۸۳۰ میلیارد تومانی بازار فیزیکی بورس انرژی از آن جهت نیز مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت که بیشترین رکورد معاملاتی در این بازار در آذرماه سال ۹۶ با ثبت ۵۵۰ میلیارد تومان تجربه شد ولی رکورد اسفندماه چیزی بیشتر از انتظارات بوده است. در گزارش‌های پیشین به این موارد اشاره کردیم ولی روزهای پایانی اسفندماه انرژی جدیدی به بازار فیزیکی بورس انرژی تزریق شد. ورود عرضه‌های جدید از سمت عرضه‌کنندگان اصلی در بدنه دولت در کنار از سر گرفته شدن عرضه فرآورده‌های نفتی به عراق مواردی بود که در نهایت به تقویت حجم معاملات منجر شد. این در حالی بود که رشد عرضه‌ها را باید مهم‌ترین دلیل رشد حجم و ارزش معاملات به شمار آورد که باز هم نشان‌دهنده آن است که تمامی بسترهای رشد بورس انرژی و سایر بورس‌های کالایی مشابه از مسیر عرضه‌ها عبور می‌کند. از سوی دیگر وجود تقاضا در بستر بازارهای کالایی خود دلیل مهمی برای رشد عرضه‌ها محسوب خواهد شد و عرضه‌کنندگان اصلی را به حضور بیشتر در این بازار ترغیب خواهد کرد. با توجه به موفقیت‌های نسبی و البته ممتد بازار فیزیکی بورس انرژی درخصوص جذب عرضه و تقاضا و رشد معاملات از هم‌اکنون می‌توان باز هم به تداوم رشد حجم و ارزش معاملات برای سال پیش رو خوشبین بود.
ذات رشد حجم و ارزش معاملات در روزهای پایانی اسفندماه این سیگنال را به بازار و البته خریداران ارائه می‌کند که حتی در روزهای تعطیل نیز می‌توان به تحویل کالاهای مختلف امیدوار بود مخصوصا در شرایطی که نیمه اول فروردین‌ماه کشور در حالتی نیمه تعطیل به سر می‌برد و همین مطلب امیدواری‌ها را به مدیریت تحویل و ارائه کالاها در دوره‌های مختلف زمانی تقویت خواهد کرد اگرچه هنوز هم برخی از اما و اگرهای فنی در این فرآیند معاملاتی و تجاری وجود داشته و دارد. در هر حال تجارت فرآورده‌های نفتی و حامل‌های انرژی فرآیندی توقف پذیر نیست و تداوم عرضه و تحویل کالا و همچنین حمل و نقل به مقصد هم برای تولیدکننده و هم مصرف‌کننده بسیار مهم است و تعطیل‌بردار نیست.
درخصوص رشد حجم و ارزش معاملات در اسفندماه باز هم باید به نیمه تعطیل بودن فروردین‌ماه اشاره کرد زیرا موجب خواهد شد تا عرضه‌ها در اسفندماه و مخصوصا اواخر آن تجمیع شده و همین سیگنال خریدار را در نهایت به ثبت معامله ترغیب می‌کند اگرچه برخی از خریداران شاید به دلایل مختلف ملزوم به حجم خرید باشند که موجب شده تا از حجم و ارزش معاملات در اسفندماه حمایت شود. به‌عنوان نمونه در نیمه اول فروردین‌ماه ارزش معاملات بازار فیزیکی بورس انرژی به بیش از ۷۳ میلیارد تومان رسید که به صراحت نشان دهنده آن است که بخش مهمی از عرضه‌ها در اسفندماه به ثبت رسیده ولی برای روزهای باقی مانده در نیمه دوم فروردین‌ماه هنوز هم خوش‌بینی‌ها و امیدواری‌های بسیاری وجود دارد.
یک نقش مغفول برای بورس انرژی
رشد قیمت‌های جهانی محصولات پالایشگاهی همپای افزایش قیمت نفت رخدادی است که به وضوح در حال خودنمایی بوده و این شرایط به معنی آن است که به آرامی جذابیت صادرات فرآورده‌ها و محصولات مختلف از بستر بورس انرژی برجسته تر خواهد شد. این مطلب از هم‌اکنون یک نقش مهم و البته جدید را برای بورس انرژی تعریف می‌کند اگرچه این وظیفه مدت‌هاست که در بستر بورس انرژی در حال خودنمایی است ولی برای سال ۹۷ باید گفت که این نقش را باید برجسته تر از قبل مورد توجه قرار داد. به‌عنوان مثال سال گذشته بود که خبرهایی از عرضه قریب‌الوقوع نفت خام در بورس انرژی مخابره شد ولی از آن زمان تاکنون شاهد عرضه اوراق سلف استاندارد نفت خام به منظور تامین مالی بودیم. این شرایط به معنی آن است که باید با خوش‌بینی بیشتری نسبت به افزایش و تنوع عرضه‌ها در بورس انرژی اظهارنظر کرد که می‌تواند به تقویت بیشتر حجم معاملات منتهی شود. با توجه به این شرایط شاید سال ۹۷ را بتوان زمانی برای تقویت بیشتر صادرات از بستر بورس انرژی مورد توجه قرار داد که می‌تواند ادبیات این بازار مالی را به این سمت یعنی به سمت و سوی بین‌المللی شدن با پیش فرض صادرات متمایل سازد. از سوی دیگر شاهد آغاز به کار قدرتمند بورس انرژی چین موسوم به INE هستیم که می‌تواند فضای معاملاتی جدیدی را مخصوصا برای دادوستدهای بین بورسی ایجاد کند آن هم در شرایطی که نفت خام در این بازار با ارز یوآن مورد مبادله قرار گرفته و همین نکته به معنی کاهش تاثیرپذیری داد و ستد ایران و چین از برخی سخت‌گیری‌های بین‌المللی است.
از سوی دیگر اختلافات تجاری بین آمریکا و چین که به تازگی وارد ابعاد جدیدی شده نیز می‌تواند به حمایت از روابط دوجانبه ایران و چین در حوزه معاملات انرژی منجر شود اگرچه این موارد به بررسی‌های دقیق‌تری نیاز داشته که در آینده بیشتر به این موارد خواهیم پرداخت.
ارسال نظر