هزینه تحریم‌‌‌ها در صادرات فرآورده‌‌‌های نفتی باز هم کاهش یافت
سلاح استراتژیک نفتی ایران در قامت جهانی
بورس انرژی روزهای پیچیده و جذابی را سپری می‌کند؛ اگرچه یکی از اتفاقات خوب و کم‌‌‌سابقه برای این بازار رسمی در روزهای اخیر رقم خورده است. نسبت معامله عرضه‌‌‌ها در ماه جاری به ۴۳درصد رسیده است که اتفاقی کم‌‌‌سابقه و حتی تاریخی برای این بازار محسوب می‌شود و حتی در مقایسه با سایر بورسهای حامل‌‌‌های انرژی در جهان نیز رقم خاص و معنا‌‌‌داری به شمار می‌رود. رشد معامله عرضه‌‌‌ها در شرایطی رخ داده که حجم عرضه در این بازار در ماه‌‌‌های اخیر کاهش نسبی داشته؛ اگرچه آمارها حکایت از آن دارد که حجم عرضه نیز بار دیگر در مسیر رشد قرار گرفته است. نکته مهم این است که حجم عرضه‌‌‌های بزرگ صادراتی از سوی شرکت‌ها در بورس انرژی تغییر چندانی نداشته؛ ولی به بخش دولتی برای عدم‌عرضه‌‌‌های جذاب و گسترده به این بازار انتقادات بسیاری وارد است.
در شرایطی که شاهد افت نسبی عرضه‌‌‌ها هستیم، توجه به موفقیت‌‌‌های بورس‌انرژی مهم‌ترین مطلبی است که باید به آن پرداخته شود. به‌عنوان یک نمونه مشخص، معامله عرضه‌‌‌های کل در بازار فیزیکی بورس‌انرژی در آذرماه ۸۸/ ۲۴درصد بود؛ یعنی از هر تن عرضه، نزدیک به یک‌‌‌چهارم آن در بورس انرژی دادوستد شده است. این رقم در دی‌‌‌ماه به ۸۴/ ۳۰درصد رسید که رقم مطلوبی به شمار می‌رود؛ ولی هنوز کمتر از متوسط سال‌جاری بود، آن‌‌‌هم در شرایطی که معامله عرضه‌‌‌ها در آبان‌‌‌ماه ۲۵/ ۴۰درصد بود و داده جذابی محسوب می‌شد. نکته مهم آن‌‌‌که متوسط معامله عرضه‌‌‌ها در سال‌جاری ۵۹/ ۳۵درصد بود که این عدد جذاب‌‌‌ترین میزان درصد معامله عرضه‌‌‌ها در سال‌های اخیر بوده است. این مطلب حکایت از آن داشت که هر کالایی که سه‌بار در بورس انرژی عرضه شود، از احتمال معامله بالای ۹۰درصد و حتی نزدیک به ۹۵درصد برخوردار است که نکته بسیار مهمی برای کشور تحت تحریم است. حال در شرایطی که این رقم در سال‌جاری در بالاترین میزان تاریخی خود قرار دارد، طی بهمن‌‌‌ماه سال‌جاری به ۹۸/ ۴۲درصد رسیده که رکورد جذابی به شمار می‌رود که باید این موفقیت را برجسته ساخت.
شاید در نگاه اول این ارقام چندان مهم به نظر نرسند؛ ولی کسانی که تحریم‌‌‌ها را علیه ما وضع کرده و آنها را رصد می‌کنند، خوب می‌‌‌دانند که در بورس انرژی چه اتفاق بزرگی رخ داده است. اگر رقم ۴۳درصد اخیر به ۴۵درصد برسد، به این معنی است که تحریم‌‌‌های نفتی به کمک دو ابزار مصرف داخلی و توان بازاریابی جهانی، از نفس افتاده است. به عبارت ساده‌‌‌تر، هر کالایی که به بورس انرژی وارد شود، با دو بار عرضه، با احتمال ۹۰درصد به فروش خواهد رسید و با توجه به ویژگی‌‌‌های فنی سازوکارهای تسویه وجوه در بورس‌انرژی، حتی بازگشت ارز حاصل از صادرات قطعی است.
کاهش مستمر هزینه تحریم‌‌‌ها در معاملات
در گذشته بارها به هزینه تحریم در معاملات با محوریت صادرات فرآورده‌‌‌ها همچون نفتا پرداخته بودیم. آمار معاملات روزهای اخیر مخصوصا برای معاملات نفتا به‌وضوح از کاهش هزینه تحریم‌‌‌ها حکایت دارد. همان‌‌‌گونه که در گزارش‌‌‌های پیشین به آن اشاره کردیم، هزینه تحریم‌‌‌ها در گذشته به‌قدری دردناک بود که حتی مخابره ارقام آنها نیز توجیه چندانی نداشت؛ ولی ارقام فعلی به‌قدری منطقی شده که اشاره مستقیم به آنها حتی نقطه قوت به شمار می‌رود. اغلب قیمت‌های فروش پایین‌‌‌تر از بهای رسمی به‌عنوان نرخ پایه در جهان یا در منطقه است که البته شرایط پرداخت یا کیفیت تولیدات حتی در زمان تحویل در این نرخ‌‌‌گذاری دخالت دارد. در روزهای اخیر تخفیف لحاظ‌شده در معاملات نفتا به‌عنوان یکی از کالاهای شاخص و رایج به ۸/ ۲ تا ۵۷/ ۳درصد رسیده است که برای معاملات نقدی، آن هم با نرخ ارز سنا رقمی منطقی محسوب می‌شود. این ارقام حتی در بازارهای منطقه‌‌‌ای قابل قبول است؛ گویی توانمندی بورس‌انرژی ایران در فروش محموله‌‌‌های خود تفاوت چندانی با بورسهای مشابه همچون DME (دبی) ندارد. این دستاورد از آن جهت برجسته ارزیابی می‌شود که حتی در مقایسه با ۱۷آذر (که به آن اشاره کرده بودیم) باز هم بهبود یافته است. به عنوان مثال، از ۱۷آذر تاکنون به‌رغم رشد محسوس قیمت‌های جهانی هزینه پریمیوم نفتای میانی از منفی۷۹/ ۳۷دلار به منفی ۲۸دلار، نفتای سبک از منفی۴/ ۲۵دلار به منفی۱۵/ ۲۲دلار و نفتای مخلوط از منفی ۳۳دلار به منفی۲۶دلار به ازای هر تن کاهش یافته است که اتفاق بسیار بزرگی محسوب می‌شود.
ثبت دومین رکورد روزانه معاملات امسال بورس‌انرژی
رئیس اداره عملیات بازار فرآورده‌‌‌های هیدروکربوری بورس‌انرژی ایران با بیان اینکه ارزش معاملات نفتا در سال کنونی رشد محسوسی داشته است، گفت: چهارشنبه ۲۰بهمن دومین روز باارزش بورس‌انرژی در سال کنونی بود. به گزارش روابط‌عمومی بورس انرژی ایران، محمد احمدی با اعلام این خبر اظهار کرد: در رینگ بین‌الملل بازار فیزیکی بورس انرژی ایران، در مجموع ۱۶۵هزار تن نفتا به ارزش ۱۷/ ۳هزار میلیارد تومان معادل ۱۳۰میلیون دلار دادوستد شد.
او ادامه داد: در تابلوی معاملات چهارشنبه، ۷۰هزار تن نفتای مخلوط، ۳۵هزار تن نفتای میانی و ۶۰هزار تن نفتای سبک شرکت ستاره خلیج‌فارس در رینگ صادراتی عرضه و تماما معامله شدند. رئیس اداره عملیات بازار فرآورده‌‌‌های هیدروکربوری بورس‌انرژی با بیان اینکه از میان این کالاها، نفتای سبک با رقابت فروخته شد، اعلام کرد: ارزش رقابتی این معامله در مجموع ۵۱هزار دلار بود.
به گفته احمدی نفتای شرکت ستاره خلیج‌فارس به صورت مداوم در رینگ صادراتی بورس انرژی عرضه شده و به همین دلیل با استقبال خوب خریداران در بیشتر موارد به معامله منجر می‌شود. احمدی در پایان با اشاره به اینکه ارزش معاملات نفتای شرکت ستاره خلیج‌فارس در رینگ بین‌الملل بورس‌انرژی در سال کنونی، نسبت به سال گذشته بیش از دو برابر رشد داشته است، افزود: حجم و ارزش این معاملات به ترتیب از ۵۱۰هزار تن به ارزش ۲/ ۳هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۹ به یک‌میلیون و ۳۵۰هزار تن به ارزش ۲۲هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ (تاکنون) رسیده است.
