سیاه و سپید مس در بازار‌های جهانی
مهدی آزادواری
باقر سوری
مس یکی از مفیدترین فلزات روی زمین است که مولد جریان برق، انعطاف پذیر و بسیار محکم است که به راحتی قابل پوسیدن نیست.

برای گرم کردن، تهویه مطبوع، لوله کشی، بام، آداپتور، کامپیوتر، اتومبیل، تلفن همراه، سیم‌کشی، مدارالکتریکی، ترانسفورماتورها، موتورها و واحد‌های روشنایی استفاده می‌شود. به طور خلاصه، مس در هر صنعت عمده‌ای از جهان استفاده می‌شود: حمل‌و‌نقل، مهندسی، ماشین‌آلات و تجهیزات، برق،ساختمان، خودرو و کامپیوتر.
قیمت جهانی مس هم منعکس کننده و هم راهنمای امید و ترس در بهبود و فاجعه اقتصادی است. مس به عنوان یکی از فلزات پر کاربرد و مهم دنیا دارای مصارف زیادی در فعالیت‌های ساختمانی، الکترونیکی، محصولات فلزی و... است و به طور عمده در ساختمان و اتومبیل استفاده می‌شود. تقریبا ۵۰ پوند معادل ۲۳ کیلوگرم مس، در تولید یک اتومبیل و ۴۰۰ پوند یا ۱۸۱ کیلوگرم مس در ساختن یک خانه استفاده می‌شود. این فلز همچنین در بیشترابزارآلات الکتریکی، کشتی‌سازی، لوله‌کشی، سقف‌سازی و محصولات مصرفی خانوارها به خصوص به صورت آلیاژ با برنج و برنز استفاده می‌شود که بیشترین حجم تقاضای مس مربوط به محصولات الکترونیکی بوده است. بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده مس تصفیه شده در جهان عبارتند از: شیلی، اندونزی، ژاپن، روسیه، پرو، استرالیا و ایالات متحده و بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان مس را نیز می‌توان کشورهای چین، هند، آمریکا، ژاپن، آلمان و ایتالیا برشمرد.
از آنجا که مس برای فعالیت‌های صنعتی مهم است، بازارهای سهام، قیمت‌های جهانی را می‌نگرند. قیمت‌های بالاتر به معنای تقاضای بالاتر که در واقع به معنی رشد فعالیت‌های اقتصادی در آینده است. بنابراین بی‌دلیل نیست که مس به عنوان شاخصی پیشرو در فعالیت‌های صنعتی نه فقط در ایالات متحده (که نصف مصرف مس این کشور در ساخت‌و‌ساز است)، بلکه در تمام دنیا است. مس در واقع مهم‌ترین فلز پایه غیرآهنی است.
براساس اطلاعات بازار فلزات لندن، آسیا با تولید حدود 43 درصد مس جهان، عمده‌ترین تولیدکننده این فلز است و پس از آن آمریکا با 32 درصد در رتبه دوم قرار گرفته است. اروپا، آفریقا و اقیانوسیه به ترتیب با 19، 4 و 2 درصد، جایگاه‌های بعدی را در تولید مس به خود اختصاص داده‌اند.
میزان تولید مس در نقاط مختلف جهان
معدن (Escondida) در شیلی بزرگ‌ترین معدن مس جهان است. حساسیت بازار مس به وضعیت شیلی مانند حساسیت نفت به وضعیت خاورمیانه است. شیلی حدود 5/8 درصد مس جهان را تامین می‌کند که گزارش‌ها از شیلی (صاحب معدن) حاکی است که کارگران به اعتصاب خود در طول ماه اوت (آگوست) در صورت عدم موافقت با خواسته آنها مبنی بر افزایش حقوق ادامه خواهند داد. اگر کارگران به اعتصاب چندین ماهه خود ادامه دهند در کوتاه‌مدت قطعا عرضه ذخایر مس در بازارها کاهش خواهد یافت و از آنجایی که جایگزین مناسبی برای مس در بازار وجود ندارد، هرگونه اختلال فرعی یا اصلی در زنجیره عرضه مس باعث خواهد شد که قیمت این فلز افزایش یابد.
عوامل تاثیرگذار بر قیمت مس طی ماه‌های گذشته
در ماه‌ها و هفته‌های گذشته مس به شدت تحت فشار بوده است. در هفته‌ای که گذشت وضعیت بازارهای مالی و مواد خام بحرانی بود. شاخص‌های مالی در آسیا و قیمت فلزات اساسی کاهش یافت و قیمت مس در حدود 10 درصد افول کرده است.
ضعف اقتصادی در ایالات متحده و ترس بیش از یک ورشکستگی بالقوه در برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا چشم‌انداز تقاضای این فلز را ضعیف و با مشکل مواجه کرده است. چین بزرگترین مصرف‌کننده مس در جهان محسوب می‌شود و تغییر میزان تقاضای مس این کشور تاثیر بسزایی در تعیین قیمت این فلز اساسی در دنیا دارد.در چین، تولید صنعتی در ماه سپتامبر برای سومین ماه پی در پی کاهش یافته است زیرا تولیدکنندگان این کشور با مشاهده وضعیت وخیم اقتصادهای توسعه یافته اروپایی و آمریکا که متقاضیان کالاهای چینی هستند، از تولید خود کاسته‌اند. البته تردیدی وجود ندارد که رشد اقتصاد چین کاهشی غیرکنترل شده نخواهد داشت زیرا بانک مرکزی این کشور به شکلی تدریجی سیاست‌های انقباضی را اجرا کرده و فعلا این سیاست‌ها را متوقف کرده است. نرخ تورم در چین در ماه‌های آینده روند نزولی خواهد داشت و نیازی به افزودن بر نرخ‌های بهره وجود نخواهد داشت از سوی دیگر پیامدهای سیاست‌های انقباضی دولت چین طی ماه‌های اخیر به تدریج نمایان می‌شوند. اعلام خبر کاهش تولید صنعتی چین در ماه سپتامبر برای سومین ماه به کاهش شدید قیمت فلزات اساسی منجر شده است. به سبب وابستگی چین به صادرات و ضعف بازارهای اروپا و آمریکا، پیش‌بینی شده میزان صادرات چین طی ماه‌های آینده کاهش یابد. این امر سرعت رشد تقاضا برای مواد خام را کاهش می‌دهد.
به علاوه، به دلیل اهمیت چین به عنوان یک واردکننده و مصرف‌کننده، بازارهای سهام جهانی به نشانه‌های فعالیت اقتصادی چین، حساس هستند.در همین حال تقاضای داخلی در چین، درصد رشد اقتصادی را تضمین خواهد کرد. در اجلاس سالانه صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی، روسای این دو نهاد نسبت به خطراتی که متوجه اقتصاد جهان است هشدار داده‌اند و از مقامات اروپایی و آمریکایی خواستند در جهت حل مشکلات کنونی قاطعانه‌تر عمل کنند. طی روزهای اخیر باز هم یورو کاهش یافت و به پایینترین حد خود در یک دهه اخیر در برابر ین رسید و سهام‌های آسیا و آینده ایالات متحده و اروپا کاهش یافته است و در میان سیاست‌گذاران نگرانی‌هایی را برای تلاش مهار بحران بدهی بوجود آورده که همین چند وضعیت کافیست تا اوضاع مس را برای طولانی‌ترین مدت در وضعیت نابسامانی قرار دهد و از سال 2008 به بعد بیشترین کاهش را داشته باشد و حتی نقش رهبری داشته باشد، و نفت و طلا را برای چندمین روز متوالی کاهش دهد.
کاهش رتبه اعتباری ایتالیا و چند بانک بزرگ بلوک یورو از سوی موسسات رتبه‌سنج نیز اعتماد سرمایه‌گذاران را کاهش داده است. بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران سبب شده دولت‌ها برای فروش اوراق قرضه خود مجبور شوند و سود بالاتری پیشنهاد کنند یعنی این دولت‌ها در آینده با حجم‌های بالاتری بدهی مواجه خواهند بود.روز سه‌شنبه هفته گذشته در گزارش وزارت بازرگانی ایالات متحده قیمت مسکن نسبت به ماه جولای کاهش ۵ درصدی داشته و به مرز۵۷۱۰۰۰ دلار رسید. این در حالی است که اقتصاددانان برای ماه اوت(آگوست) قیمت ۵۹۰۰۰۰ دلار را برای خانه جدید ساخته شده در این ماه پیش‌بینی کرده بودند.به همین دلیل صنعت ساخت و ساز مسکن در ایالات متحده آمریکا باز هم با رکود مواجه شده و از آنجا که بیشترین میزان تقاضا و مصرف آمریکا در صنعت ساخت وساز این کشور است، بنابراین به تبع تقاضا برای آن نیز از سوی این کشور کاهش خواهد یافت.
صندوق بین‌المللی پول (International Monetary Fund) رشد جهانی رادر سال 2012 پیش‌بینی کرد که کمترین کاهش به چین مربوط است. در این گزارش رشد جهانی به 4 درصد کاهش یافت که در مقایسه با انتظارات قبلی از(5/4 درصد) کاهش داشت. در این گزارش رقم رشد اقتصادی چین در سال جاری 5/9 درصد یعنی تنها 1/0 درصد پایین‌تر از رقم ذکر شده در گزارش سه ماه پیش این نهاد پیش‌بینی شده است. در چنین حدی از رشد اقتصادی، تقاضای چین برای مواد خام به‌ خصوص مس همچنان بالا باقی خواهد ماند.
تحلیل تکنیکال مس
حرکت نزولی مس تا حدودی شدت گرفته و نگرانی‌های جدی را به بار آورده و قیمت مس در حال حاضر در پایین‌ترین سطح 10ماه گذشته بوده است. کاهش قیمت مس در سال اخیر به عنوان بحران بدهی در اروپا و رکود اقتصادی ایالات متحده، چشم‌انداز تقاضای این فلز صنعتی را با نگرانی روبه‌رو کرده است، از آنجا که مس به قیمت بی‌سابقه 10دلار، به تنی190 دلار در LME، طی تاریخ 15 فوریه 2011رسید، قیمت 23 درصد کاهش یافته است. مس برای تحویل در ماه دسامبر یک افت 8/5 درصد داشته و به 545/3 دلار پوند در نیویورک، در یک هفته گذشته رسیده و در حال سقوط به 525/3 دلار که پایین‌ترین قیمت را برای یک قرارداد فعال پس از 22 سپتامبر 2010 بود، است. قیمت این فلز قرمز برای تحویل سه ماهه در بورس فلز لندن (London Metal Exchange) با 465 دلار یا 6/5 درصد کاهش، به 835/7 تن متریک کاهش یافت.
با توجه به گواه‌های موجود در تحلیل تکنیکال روند کلی مس صعودی به نظر می‌رسد و احتمالا در این بین نوساناتی نیز خواهد داشت. در هفته گذشته همان‌گونه که پیش‌بینی ‌نیز می‌شد، این فلز اساسی روندی کاملا نزولی داشت و برای هفته آینده به نظر می‌رسد که با نشست سران اتحادیه اروپا و هشدارهای مقامات آمریکایی به سران این اتحادیه در خصوص برطرف کردن وضعیت بدهی‌های کشورهای بدهکار این اتحادیه و تضمین‌های دولت یونان در این قبال و همچنین کاهش نرخ تورم در آسیا، روند نا مشخصی(البته با روندی کاملا کاهشی در حال تغییر باشد) می‌تواند به خود بگیرد. بنابراین در صورتی که مس بخواهد روندی کاهشی داشته باشد، با شکسته شدن سطح حمایت قیمتی۷۹۰۰ دلار، احتمالا تا قیمت ۷۰۰۰ دلار یا حتی پایین‌تر و به ۶۲۰۰ دلار نیز نزول خواهد داشت و در غیر این صورت چنانچه مس بخواهد با روندی صعودی همراه شود، در صورت عبور از نزدیک‌ترین مقاومت قیمتی خود که همان۷۹۰۰ دلار است، احتمالا تا سطح مقاومتی مهم و تاریخی ۹۶۰۰ دلار نیز صعود کند و به بالاتر از ۱۰۰۰۰ دلار نیز برسد. قیمت نقدی جهانی مس در هفته منتهی به ۲۵ اوت ۲۰۱۱ به رقم ۷۲۸۰ دلار در هر پوند رسید که در مقایسه با هفته گذشته کاهش یافته است. با توجه به نمودار انتظار کاهش کوتاه مدت مس تا سطوح پایین‌تر می‌رود، ولی در بلند مدت هدف نهایی این فلز بالای سطح ۱۰۵۰۰ دلار برای هر تن است.
البته باید در نظر داشت آنچه که بر روند قیمتی یک کالا موثر است میزان عرضه و تقاضای آن در بازار است. مس نیز از جمله کالاهایی است که قیمت آن در بازار و برحسب میزان عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. فلز مس به دلیل کاربرد بسیار زیاد مصرفی در صنایع مختلف و تقاضا برای آن، همچنین گرانبها بودن،عدم اکتشافات جدید،کمبود عرضه در مقابل تقاضا و نبود جایگزین مناسب، قطعا روند صعودی در آینده خواهد داشت. اختلافات کار، بی‌ثباتی سیاسی، بلایای طبیعی و حوادث بزرگ، همه می‌توانند از عمده دلایل کوتاه مدت تاثیرگذار روی قیمت این فلز قرمز باشد.
تغییر در ساختار تولید بزرگ‌ترین تولیدکننده مس جهان (شیلی)، اعتصاب در شرکت‌های بزرگ تولید‌کننده مس، بلایای طبیعی در معادن مهم، تقاضای بزرگ‌ترین مصرف‌کننده‌های مس جهان (چین، هند، آمریکا‌) یا تغییر در ارزش دلار می‌تواند باعث افزایش یا کاهش قیمت جهانی مس شود.
پیش‌بینی می‌شود درآینده با بهبود رشد اقتصادی بسیاری از کشورهای آسیایی از قبیل چین و هند که بیشترین رشد اقتصادی درآسیا را دارا هستند و کشور‌های اروپایی از قبیل فرانسه و آمریکا که همگی از مصرف‌کنندگان فلزات اساسی هستند و بهبود وضعیت اقتصادی این کشورها و ازطرفی ثابت ماندن عرضه از سوی تولیدکنندگان مس در دنیا، می‌توان انتظار افزایش بیش ازپیش قیمت این فلز اساسی را داشت. همچنین به دلیل فعالیت‌های بازسازی در ژاپن و پروژه‌های بزرگ جاری زیرساختی در کشور‌های در حال توسعه ای همچون هند و چین و کاهش عرضه از معادن شیلی در بازار کاهش قیمت را جبران خواهد نمود، جهانی در بلند مدت است. تقاضا تا سال 2012 از عرضه جلوتر خواهد بود.
به هرحال همیشه بازارهای جهانی با وضعیت اقتصادی در تعامل بوده و به طریقی بر هم تاثیر گذاشته و روند این فرازونشیب‌ها را باعث شده‌اند. آنچه که در بورس فلزات لندن بر نوسان قیمت‌ها موثر است، میزان عرضه و تقاضا است و مادامی‌‌که بعضی عوامل بر این توازن تاثیر گذارد، باعث نوسان قیمت‌ها خواهد شد.