داود رزاقی* مریم جمشیدیان** فاطمه پوستی*** در قانون برنامه پنج ساله چهارم توسعه (مصوب11 /06/1383، مجلس شورای اسلامی) به بانک مرکزی اجازه داده شد برای اجرای سیاست‎های پولی از ابزار اوراق مشارکت و سایر ابزارهای مشابه در قالب عقود اسلامی استفاده کند (بند ح، ماده 10، فصل اول: بسترسازی برای رشد اقتصادی، بخش اول: رشد اقتصاد ملی دانایی محور در تعامل با اقتصاد جهانی). در این قانون تقویت زیرساخت‌های بازار از قبیل ایجاد و گسترش بازارهای تخصصی، ایجاد بازارهای اوراق بهادار خارج از بورس، طراحی و را‎ه‎اندازی شبکه ملی دادوستد الکترونیک اوراق و تدوین چارچوب تنظیمی و نظارتی و سازوکار اجرایی آن نیز مورد توجه قرار گرفت (بندهای الف و ب، ماده 15، فصل اول: بسترسازی برای رشد اقتصادی، بخش اول: رشد اقتصاد ملی دانایی‎ محور در تعامل با اقتصاد جهانی).
برای بیان شرایط و ضوابط پذیرش اوراق مشارکت در بورس، دستورالعمل پذیرش اوراق مشارکت شرکت‌های پذیرفته‎شده در بورس اوراق بهادار تهران بر اساس آیین‎نامه اجرایی ماده ۱۷ قانون تنظیم بخشی از مقررات تسهیل نوسازی صنایع کشور و اصلاح ماده (۱۱۳) قانون برنامه سوم توسعه در تاریخ ۲۰/۱۰/۱۳۸۳ توسط شورای عالی بورس تصویب شد. این دستورالعمل بعدها با دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار (مصوب ۰۱/۱۰/۱۳۸۶) جایگزین شد.
در ماده ۷ آیین‎نامه اجرایی انتشار اوراق مشارکت شرکت‌های پذیرفته‎شده در بورس به طور صریح بیان شده است که عرضه اولیه و دادوستد ثانویه اوراق مشارکت فقط از طریق بورس امکان‌پذیر است. بر همین اساس دستورالعمل عرضه اولیه و دادوستد دست دوم اوراق مشارکت در بورس اوراق بهادار تهران برای اجرایی کردن این ماده و با هدف تدوین‌ سازوکار عرضه اولیه و دادوستد دست دوم اوراق مشارکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار، در تاریخ ۱۲/۰۶/۱۳۸۴ به تصویب هیات‌مدیره سازمان رسید. این دستورالعمل پس از تصویب دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار (مصوب ۱۳/۰۹/۱۳۸۹) منسوخ شد.
با تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۰۱/۰۹/۱۳۸۴ تعدادی از زیرساخت‎های قانونی/حقوقی و سازمانی/نهادی موجود، اصلاح و بسیاری از زیرساخت‎های لازم برای ارتقای فعالیت بازار ایجاد شدند. تشکیل شورای عالی بورس و اوراق بهادار، سازمان بورس و اوراق بهادار(سبا) (۱۴/۱۲/۱۳۸۴)، شرکت بورس اوراق بهادار تهران (۱۵/۰۹/۱۳۸۵)، شرکت بورس کالای ایران (۰۱/۰۷/۱۳۸۶)، نهادهای مالی فعال در بازار اعم از «کارگزاران»، «کارگزاران/معامله‎گران»، «بازارگردانان»، «مشاوران سرمایه‎گذاری»، «صندوق‎های سرمایه‎گذاری»، «شرکت‎های سرمایه‏گذاری»، «شرکت‎های پردازش اطلاعات مالی»، «شرکت‌های تامین سرمایه» و «صندوق‎های بازنشستگی»، تبیین ضوابط بازار اولیه (فصل سوم: بازار اولیه، مواد ۲۹-۲۰) و بازار ثانویه (فصل چهارم: بازارثانویه، مواد ۳۹-۳۰)، تعیین کیفیت اطلاع‎رسانی در بازارهای اولیه و ثانویه (فصل پنجم: اطلاع‎رسانی در بازارهای اولیه و ثانویه، مواد۴۵-۴۰)، تعیین انواع جرایم و مجازات‎ها (فصل ششم: جرایم و مجازات‌ها، مواد ۵۲-۴۶) و تصویب مقررات متفرقه (فصل هفتم: مقررات متفرقه، مواد ۶۰-۵۳) از جمله اقداماتی هستند که به موجب این قانون انجام شدند.
چندی بعد به موجب ماده ۲۲ قانون بازار اوراق بهادار و به منظور توضیح جزئیات فرآیند دریافت مجوز عرضه عمومی اوراق بهادار، دستورالعمل ثبت و عرضه عمومی اوراق بهادار توسط شورای عالی بورس در تاریخ ۲۵/۱۰/۱۳۸۵ تصویب شد. به علاوه آیین‎نامه معاملات در شرکت بورس اوراق بهادار تهران (مصوب ۱۳۸۵، شورای عالی بورس)، دستورالعمل اجرایی سفارش‌های الکترونیک اوراق بهادار پذیرفته‎شده در بورس اوراق بهادار (مصوب ۱۴ آذر ۱۳۸۴، هیات‌مدیره سازمان)، دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار (مصوب ۰۱/۱۰/۱۳۸۶، هیات‌مدیره سازمان) و دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار (مصوب ۱۳/۰۹/۱۳۸۹، هیات‌مدیره سازمان) از جمله قوانین دیگری هستند که در راستای تقویت زیرساخت‎های بازار درسال ۱۳۸۵ به تصویب رسیدند.
از آنجا که یکی از وظایف شورای عالی بورس صدور، تعلیق و لغو مجوز فعالیت بازارهای خارج از بورس است (بند۵، ماده ۴، قانون بازار اوراق بهادار) در ۱۲شهریورماه ۱۳۸۶، دستورالعمل فعالیت بازارهای خارج از بورس توسط این شورا تصویب شد. با تصویب این قانون، حدود یک‌سال بعد (۲۲/۰۸/۱۳۸۷) شرکت فرابورس ایران با اخذ مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار به خانواده بازار سرمایه پیوست.
*معاونت عملیات و بازار تامین سرمایه امین
**مشاور حقوقی تامین سرمایه امین
***کارشناس مالی و روابط بین‌الملل تامین سرمایه امین