گروه بورس - مسعود‌رضا طاهری: رشد ۱۳۹ واحدی شاخص کل در اولین روز کاری این هفته بازار بورس اوراق بهادار تهران، همچنان ذهنیت رونق و چشم‌انداز بهبود سرمایه‌گذاری را تقویت کرده است. عوامل محرک بهبود بازار سهام با تغییرات جالبی روبه‌رو است، به نحوی که اگر تا‌کنون عوامل مختلف عموما کارکردی روانی بر بازار داشته اند، با گذر زمان و تغییر شرایط اقتصادی و البته جهت‌گیری دولت برای کنترل تورم از طریق جلوگیری از هر گونه افزایش قیمت کالاهای تولیدی و مصرفی، اخیرا تغییر رویکرد دولت برای برون‌رفت از رکود موجب شده تا محرک‌های ایجاد‌شده مستقیما پویایی صنایع را هدف قرار دهد که در نتیجه رویکردها و چشم‌انداز سودآوری بازار سهام به نوعی بدیهی‌تر قابل پیش‌بینی است.

این روند مورد وثوق بازار سرمایه و البته سهامداران نیز هست. در عین حال فارغ از این شرایط هنوز درصدی مهم از تصمیم‌گیری‌ها در این بازار به اتفاقات منطقه‌ای و سیاست خارجی گره خورده است. در بازار روز گذشته معامله ۴۵۵ میلیون سهم به ارزش ۱۳۰۴ میلیارد ریال در بیش از ۶۲ هزار دفعه، موجب شد تا شاخص کل با ۱۳۹ واحد افزایش دیگر تا ۷۳ هز‌ار و ۵۵۵ واحد بالا برود.

تعدیل و ریزش‌های اخیر شاخص که ورود آن به کانال ۷۰ هزار واحد را در پی داشت از منظر برخی از کارشناسان امید به تطابق بیشتر بازار بر متغیرهای اقتصادی را افزایش داده است. طی ۷ ماه تا یکسال اخیر عمده محرک‌ها و تصمیمات موجود در بازار سرمایه به تقویت ناپایدار فضای عمومی بازار مربوط بوده است. حتی برخی قوانین موقتی نیز همچون محدویت حجم فروش تا سقف ۵۰ هزار سهم برای حقوقی‌ها نیز به نوعی بر کنترل طرف عرضه متمرکز بوده است. امیدواری به فضای مذاکرات هسته‌ای، سخنان خوش‌بینانه مسوولان و اعلام برنامه‌های حمایتی دولت که عمدتا شفاهی بیان می‌شود و افت سفته‌بازی از بازارهای ارز و سکه را می‌توان از جمله برخی محرک‌هایی دانست که بازار به مرور واکنش‌های خود را نسبت به آنها از دست داده است.

البته در این میان مقوله نرخ بهره بانکی را برخی کارشناسان از جمله محرک‌های منفی بر بازار سهام می‌دانستند که در‌نهایت می‌تواند نقدینگی سرمایه‌گذاران پرریسک را از بازار سهام دور کرده و راهی بانک‌ها کند، اما این اتفاق نیفتاد.

به‌تازگی با افت نرخ تورم نقطه به نقطه به محدوده ۱۵ درصد، شاهد تغییر رویکرد صنایع با تحریک طرف عرضه از طریق مجوزهای افزایش قیمت تولیدات صنایع عمدتا بورسی و بزرگ کشور هستیم که انتظار می‌رود این اتفاق به طرق مختلف بدنه صنایع بورسی را تقویت کرده و انتظارات معقول‌تر بر اساس ارزندگی سهام شکل بگیرد.

مجوزهای افزایش قیمت سیمان، محصولات لبنی، خودرو و تعیین قیمت عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا بر اساس نرخ ارز آزاد از جمله رخدادهایی است که امکان افزایش عرضه با فروش‌های بیشتر و قیمت‌های بالاتر را به صنایع بخشیده است. اینکه واکنش مصرف‌کننده و صنایع پایین دستی به این قیمت‌ها چه باشد، نیاز به زمان بیشتری دارد تا عرضه با قیمت‌های جدید در تقابل با تقاضا، تعادل قیمتی جدیدی را در بازار به وجود آورد. امید می‌رود که این روند در نهایت شاخص‌های بازار سهام را به انطباق بهتری با واقعیت‌های اقتصادی برساند. آنچه مسلم است اینکه گذر زمان هیجان‌های موجود را به حداقل خواهد رساند.

اتفاقات و تصمیمات هفته‌های اخیر و تلاش دولت برای حمایت از بازار سرمایه در کنار تثبیت این بازار به‌عنوان دومین انتخاب سرمایه‌گذاری در کشور، مسیر جذب نقدینگی را هموارتر خواهد کرد. حمایت از سهام به شکل ایجاد برگه‌های اوراق تبعی که به‌نوعی حمایت بیمه‌ای از سهام است، از‌جمله مواردی است که رونق محسوسی به بازار بخشیده است. همچنین خبر تعیین قیمت‌های جدید خوراک و مصرف سوخت پتروشیمی‌ها نیز خود اتفاقی است که در کنار تعیین قیمت محصولات پتروشیمی با نرخ ارز آزاد، اقبال بیشتری را به این صنعت در بازار سهام پدید آورده است.

خبرهای رفع محدودیت فروش و صادرات سیمان، رونق لیزینگ‌ها در فروش اقساطی خودرو و امید به امکان خیز مسکن در آینده‌ای نزدیک نیز از دیگر پتانسیل‌هایی است که بازار سهام را با خوش‌بینی‌های تازه‌ای روبه‌رو خواهد کرد؛ البته در این روزها نرخ سهام به کف قیمتی خود رسیده است. این مورد نیز شرایط مناسبی برای خرید سهم به وجود آورده است.

اگر باز هم از گره مذاکرات هسته‌ای، بازگشایشی برای سوییفت بانک‌ها فراهم شود، گروه واسطه‌گری‌های مالی را نیز باید به پتانسیل‌های بازار سرمایه افزود. خودرویی‌ها نیز همچنان در این روزها در جمع بیشترین سهام مورد وثوق سهامداران قرار گرفته‌اند که حضور آنها در جمع بیشترین ارزش و حجم معاملات بیانگر این مدعا است.

جاذبه‌های سرمایه‌گذاری در بخش ساخت‌و‌ساز و مسکن نیز پتانسیل مهمی است که در صورت بهبود قدرت خرید متقاضیان از‌طریق لیزینگ مسکن و افزایش سقف وام توسط بانک مسکن و سایر بانک‌ها، می‌توان به این صنعت امید بست.

جذابیت خرید سهام

هاشم بوذرجمهر از کارشناسان بازار سرمایه در گفت و گو با «دنیای اقتصاد» چند اتفاق مهم را در تغییر روند بازار موثر دانست و گفت: عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا با نرخ ارز آزاد، حمایت دولت و مجلس از بازار سرمایه و همچنین خوش‌بینی نسبت به نشست ۱+۵ در وین منجر به آغاز رشد شاخص بورس و ایجاد امیدواری در بازار شده است.

وی ادامه داد: از سوی دیگر کاهش شدید قیمت سهام بیشتر شرکت‌ها در شرایط کنونی، باعث ایجاد جذابیت در بازار شده که این مساله نیز خود به نوعی باعث افزایش اشتیاق در خرید سهام شده است.

بوذرجمهر در ادامه اظهاراتش، نوسان را جزئی از ذات بورس دانست و گفت: با توجه به طبیعت نوسانی بودن بازار سرمایه، نمی‌توان روند ثابتی را از آن انتظار داشت، اما اخبار مثبت از نشست ۱+۵ مهم‌ترین عاملی خواهد بود که می‌تواند به حفظ روند مثبت بورس منجر ‌شود و تا حدودی کاهش شاخص را جبران ‌کند.

بنا به عقیده این کارشناس بازار سرمایه، قانون هدفمندی یارانه‌ها نیز موجب برخی ابهامات در دیگر صنایع بورسی شده که این مساله نیز باید برطرف شود تا رشد شاخص و تمامی صنایع بورسی تداوم داشته باشد.

وی در ادامه خاطر نشان کرد: البته نباید بازدهی‌های رویایی سال‌های گذشته را از بازار امسال انتظار داشت و در واقع از این پس سرمایه‌گذاران در بورس باید با تحلیل و دقت بیشتر به سرمایه‌گذاری در صنایع بنیادی که EPS واقعی و همچنین P/E معقول و پایینی دارند، بپردازند.

تدوین قوانین باید به پایداری بازار سرمایه کمک کند

در این رابطه دکتر مهدوی عادلی، عضو هیات‌مدیره دانشگاه فردوسی مشهد نیز در گفت‌و‌گو با «سنا» در پاسخ به این پرسش که مجلس و دولت برای حمایت از بورس چه می‌توانند بکنند، گفت: اگر دولت و مجلس در تدوین قوانین به نحوی عمل کنند که خروجی آنها در‌جهت حمایت از بازار و مهم‌تر از آن پایداری بازار باشد، زمینه تقویت بورس هم فراهم خواهد شد. مسلما چون بورس برای دولت، اهمیت دارد، سعی می‌کند که مجموعه‌ای از اقدامات را انجام دهد. یکی اینکه یارانه بخش تولید را بپردازد که این یارانه باعث شود رغبت به سرمایه‌گذاری جدید در بخش صنعت افزایش پیدا کند.

این صنایع در حال حاضر با کمتر از ظرفیت اسمی خود کار می‌کنند و قطعا با تزریق نقدینگی‌های جدید در قالب یارانه خواهند توانست شرایط را به سمت تولید با ظرفیت اسمی پیش ببرند که این باعث خروج از رکود خواهد شد. مجلس هم طرح‌ها و لوایحی را بگذراند که به بازار سرمایه از یک طرف توجه داشته باشد و سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی را تشویق کند.

با این اقدامات، اقتصاد واقعی به رونق برمی‌گردد و بورس هم جان تازه‌ای خواهد گرفت. اگر فاکتورهای اقتصادی به سمت مثبت برود، حتما قیمت‌های سهام در بورس برای سرمایه‌گذار قیمت‌های جذابی می‌تواند باشد.

او در‌خصوص کارکرد ورود نقدینگی‌های جدید تولید و تاثیر آن بر بازار سهام نیز معتقد است: چاره جویی برای رکود تورمی سخت‌تر از رکود صرف یا تورم صرف است. رکود تورمی ظرافت‌های خاص خود را می‌طلبد؛ از یک طرف اگر نقدینگی جدید وارد بازار شود که پایه پولی افزایش پیدا کند، تورم هم تشدید خواهد شد. از طرف دیگر اگر سیاست‌های انقباضی در پیش گرفته شود، باعث می‌شود که رکود، دامنه‌دار شود.

بنابراین بورس به‌خصوص در اینجا خیلی می‌تواند کمک کند، کاری که بازار سرمایه می‌تواند انجام دهد این است که نقدینگی موجود در بازار را جمع‌آوری کند و در کانال‌های جدید سرمایه‌گذاری به‌کار گیرد. به عنوان مثال، انتشار اوراق صکوک یا اوراق مشارکت از‌سوی بورس دو اقدام مهم برای این امر است.

به گفته این استاد دانشگاه، لازم است شرکت‌های بورسی این اوراق را انتشار دهند و نقدینگی موجود در سطح جامعه را جمع‌آوری کنند. نرخ سود آنها را هم باید به نوعی با بانک مرکزی و دولت به توافق برسند و نرخ جذابی برای آن بگذارند تا قابلیت تبدیل به سهام را داشته باشد. به عقیده وی این مساله باعث می‌شود بدون اینکه پول جدید منتشر شود، از همین نقدینگی‌های موجود استفاده شود؛ ضمن اینکه اگر تحریم‌ها برداشته شوند، این هم می‌تواند کمک شایانی به حل مساله کند.

وی افزود: بخشی از نقدینگی‌های دلاری یا ارزی ما که در دنیا بلوکه شده، می‌تواند به‌صورت ارزی و نه ریالی وارد بشود؛ آن هم برای واردات قطعات، واردات مواد اولیه، واردات تکنولوژی و... که همه اینها منجر به این خواهد شد که شکوفایی خوبی را در بخش اقتصاد واقعی و به‌خصوص بخش مولد شاهد باشیم. وی اضافه کرد: همه اینها منجر به افزایش شاخص بورس نیز می‌شود؛ چرا‌که با سرمایه‌گذاری‌های جدید، اقتصاد از رکود تورمی خارج خواهد شد.

نگاهی به پتانسیل‌های واقعی بورس