گروه تاریخ‌اقتصاد- آنچه می‌خوانید بخشی از گزارش سردنیس رایت، وزیر مختار انگلیس در ایران طی سال‌های 1963 تا 1971 است که دنیای کسب‌وکار در دوران قاجار را به نمایش می‌گذارد:
برخورد سایر بازرگانان اروپایی با ایران در زمان قاجاریه روی‌هم‌رفته موفقیت‌آمیز نبود. شیل در ۱۸۵۳ خاطرنشان کرد: «بازرگانان انگلیسی در ایران به صداقت معاملاتشان یا اعتدال در سودجویی شان معروف نبوده‌اند.»
ده سال پیش از آن آبوت و بونهام، کنسول‌های انگلیس در تبریز گزارش دادند که ایرانیان به خانه خرابی خودشان بر اثر ورود کالاهای ارزان و ماشینی اروپا اعتراض می‌کنند. همچنین ایرانیان می‌گفتند بازرگانان خارجی تنها ۵ درصد حقوق گمرکی برای وارداتشان می‌پردازند، حال آنکه خودشان مجبورند در هر شهری حق راهداری و عوارض دم دروازه بدهند و به این ترتیب بازرگانان خارجی به آسانی رقیبان ایرانی خود را از میدان به در می‌کنند. شیل این کار را چنان غیرعادلانه می‌دید که نامه‌ای به صدراعظم نوشت و خواستار پایان دادن به وضعی شد که باعث زحمت طاقت‌فرسای بازرگانان ایرانی می‌شد و قدرت رقابت با بازرگانان خارجی را از آنان می‌گرفت.»
منبع: انگلیسیان در ایران، سردنیس رایت
ترجمه: غلام‌حسین صدری افشار