دنیای اقتصاد: بانک مرکزی جدیدترین آمار خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر‌بانکی را منتشر کرد. بررسی اجزای این آمارها نشان می‌دهد اگرچه همچنان شبه پول درصد بالایی (۸۷ درصد) از نقدینگی را تشکیل می‌دهد؛ اما «پول» از خرداد تا تیرماه سال جاری رشد ۲ درصدی داشته است. این در حالی است که حجم پول در سه ماه نخست سال جاری حدود منفی ۲/ ۰ درصد کاهش یافته بود. علاوه براین درصد تغییر «پول» در یک سال منتهی به تیرماه سال جاری ۲۴ درصد گزارش شده، درحالی که در مدت مشابه سال قبل، ۷ درصد کاهش را ثبت کرده بود. این آمارها نشان می‌دهد روند افزایشی سهم پول از نقدینگی که به دنبال برخی از سیاست‌ها در زمینه تحریک اقتصادی و تنظیم نرخ سود، از زمستان سال گذشته آغاز شده و تا بهار نیز ادامه داشت، در تیرماه نیز همچنان پابرجا بوده و به افزایش این جزء از نقدینگی منجر می‌شود. با توجه به سرعت گردش بالاتر پول، انتظار می‌رود با افزایش آن اثرات تورمی نقدینگی موجود نیز به شکل پررنگ‌تری در اقتصاد ظاهر شود.

رشد 2 درصدی حجم پول در تیرماه

بانک مرکزی آمار خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر‌بانکی را منتشر کرد. این گزارش اقلام دارایی‌ها و بدهی‌ها را برحسب «بانک‌های تجاری»، «بانک‌های تخصصی» و «بانک‌های غیر‌دولتی و موسسات اعتباری غیربانکی» نیز منتشر می‌کند. آخرین آمارهای بانک مرکزی حاکی از این است که میزان نقدینگی در یک ماه اخیر با افزایش ۳ هزار میلیارد تومانی به حدود ۱۰۸۲ هزار میلیارد تومان رسیده که رشد ۱/ ۲ درصدی را ثبت کرده است. همچنین، آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که در یک سال منتهی به تیر ماه، رشد پول ۲/ ۲۴ درصد بوده و در چهار ماهه نخست سال جاری نیز این شاخص به میزان تقریبا ۲ درصد رشد کرده است. نکته جالب این است که رشد پول در تیرماه به میزان ۲/ ۲ درصد بوده است که کاهش ۲/ ۰درصدی این شاخص در فصل بهار را جبران کرده است. این روند در حالی است که در چهار ماه نخست سال گذشته رقم کل پول در شبکه بانکی کشور ۷ درصد کاهش یافته بود. از سوی دیگر میزان شبه پول نیز در یک ساله منتهی به تیرماه سال جاری با رشد ۹/ ۳۰ درصدی همراه بوده و به ۹۲۴ هزار میلیارد تومان رسیده است. در ادبیات اقتصادی، مقدار نقدینگی به‌عنوان حاصل جمع «پول» و «شبه‌پول» تعریف می‌شود که در این تعریف، «پول» از دو بخش «اسکناس و مسکوک» و «سپرده‌های دیداری» (جاری) تشکیل می‌شود و «شبه‌پول» نیز، معادل با «سپرده‌های غیردیداری» (مدت‌دار) بانک‌ها است که از نقدشوندگی نسبتا پایین‌تری برخوردار است.

افزایش ماهانه 2 درصدی دارایی خارجی بانک‌ها

علاوه بر این، آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد میزان دارایی‌های خارجی بانک‌ها (شبکه بانکی منهای بانک مرکزی) در اولین ماه تابستان سال جاری ۲۳۳ هزار میلیارد تومان بوده است؛ بنابراین رشد این دارایی بانک‌ها نسبت به مدت مشابه سال قبل معادل ۳/ ۳ درصد بوده است. همچنین رشد چهار ماهه دارایی‌های خارجی معادل یک درصد بوده است. علاوه براین، میزان دارایی‌های خارجی بانک‌ها در تیرماه به نسبت خرداد ماه با افزایش حدود ۵ هزار میلیارد تومانی رشد حدود ۲ درصدی را ثبت کرده است. بر اساس آمارهای بانک مرکزی میزان اسکناس و مسکوک بانک‌ها به حدود ۸/ ۱۰ هزار میلیارد تومان رسیده که این روند از آخرین ماه سال گذشته تا پایان تیرماه سال جاری ۵/ ۲۷ درصد افزایش یافته است. رشد حجم اسکناس در بازه زمانی یک ساله منتهی به تیرماه سال گذشته (۱۳۹۴) به میزان ۲/ ۲۲ درصد گزارش شده بود که آمارهای جدید از افزایش این رشد خبر می‌دهد. با توجه به این موضوع و این نکته که «اسکناس»‌ یکی از دو جزء اصلی «پول» به شمار می‌رود، می‌توان این آمار را نیز نشانه‌ای مبنی بر حرکت نقدینگی از سمت شبه پول به سمت پول محسوب کرد.

کاهش رشد مطالبات دولتی بانک‌ها

علاوه بر این، بنا به این گزارش، در تیرماه سال جاری میزان بدهی بخش دولتی به بانک‌ها معادل ۱۳۴ هزار میلیارد تومان بوده است. میزان بدهی بخش دولتی به بانک‌ها در اسفند ماه سال قبل ۱۲۲هزار میلیارد تومان گزارش شده بود که رشد چهار ماهه آن معادل ۲/ ۱۰درصد خواهد بود که به نسبت همین مدت در سال قبل ۸/ ۲۳واحد درصد رشد داشته است. امری که نشان می‌دهد دولت در چهار ماه ابتدایی سال جاری در مقایسه با سال گذشته، کمتر به استقراض از شبکه بانکی روی آورده است. بدهی بخش دولتی، از دو جزء بدهی دولت و بدهی شرکت‌ها و موسسات دولتی تشکیل می‌شود. بر اساس آخرین گزارش منتشر شده، بدهی «دولت» به بانک‌ها حدود ۹۷ درصد از بدهی «بخش دولتی» به بانک‌ها را تشکیل می‌دهد. در چهار ماه اول سال جاری، بدهی دولت‌ به بانک‌ها با ۶/ ۹ درصد رشد به مبلغ ۱۳۱ هزار میلیارد تومان رسیده است. از سوی دیگر، بدهی شرکت‌ها و موسسات دولتی به بانک‌ها که سهم ۳ درصدی مورد مذکور را تشکیل می‌دهد، در مدت مشابه با رشد ۵/ ۳۸ درصدی رو‌به‌رو بوده است.

رشد هماهنگ سپرده‌ها با نقدینگی

در بخش بدهی‌ها، یکی از مهم‌ترین اجزای بانک‌ها و موسسات اعتباری سپرده‌های بخش غیر‌دولتی است. میزان سپرده‌ها در پایان تیرماه ۱۰۵۰هزار میلیارد تومان بوده است. نکته قابل‌توجه این است که رشد این جزء بدهی طی یک‌سال معادل ۹/ ۳۰ درصد بوده است، رقمی که همانند رشد نقدینگی در یک‌سال گذشته بوده است. این سپرده‌ها شامل سپرده‌های دیداری، سرمایه‌گذاری مدت‌دار، قرض‌الحسنه و سایر موارد است که در بین این اجزا سرمایه‌گذاری مدت‌دار و سپرده‌های دیداری با رشد حدودا ۳۱ درصدی در تیرماه سال جاری بیشترین تغییر را به نام خود ثبت کرده‌اند. روند صعودی سرمایه‌گذاری مدت‌دار با توجه به ارزش بیشتر سرمایه‌گذاری در بانک‌ها طی یک سال گذشته قابل‌توجیه بوده، هرچند که برخی از کارشناسان معتقدند که با کاهش نرخ سود بانکی، امکان دارد رشد سپرده‌های مدت‌دار نیز کاهش یابد. همچنین در چهار ماه نخست سال‌جاری رشد سرمایه‌گذاری مدت‌دار معادل ۴/ ۷ درصد بوده که این رقم نسبت به مدت مشابه سال ۱/ ۱ واحد درصد کاهش داشته است.

افزایش اسکناس و مسکوک

اجزای دارایی‌های شبکه بانکی را از زاویه‌ای دیگر و برحسب نوع دارایی نیز می‌توان دسته‌بندی کرد. بر اساس گزارش جدید، تا پایان تیرماه از کل دارایی‌های شبکه بانکی، حدود ۶۷ درصد آن از نوع «دارایی‌های خارجی» (۳۳۴ هزار میلیارد تومان)، کمی بیش از یک درصد آن از نوع «اسکناس و مسکوک» (۶ هزار میلیارد تومان)،) حدود ۱۲ درصد آن از نوع «بدهی بخش دولتی» (۶۲ هزار میلیارد تومان)، حدود ۱۸ درصد آن از نوع «بدهی بانک‌ها» (۹۰ هزار میلیارد تومان) و حدود ۶/ ۱ درصد آن از نوع «سایر دارایی‌ها» است که با اضافه شدن یک جز آماری به نام «اقلام زیر خط»، این مقادیر معادل با مجموع دارایی‌های سیستم بانکی می‌شوند. در میان اقلام دارایی‌های ترازنامه تیرماه بانک مرکزی بیشترین درصد تغییر به نسبت تیرماه سال قبل با ۴/ ۵۰ درصد رشد به اسکناس و مسکوک تعلق یافته که نسبت به مدت مشابه یک سال قبل از خود افزایشی حدود ۵۰ واحد درصدی داشته است. همچنین بررسی تغییرات اجزای دارایی‌های شبکه بانکی نشان می‌دهد در ۴ ماه نخست سال جاری، بیشترین رشد را در بین این اجزا به ترتیب «اسکناس و مسکوک» (با رشد ۸۶درصدی) و «بدهی بخش دولتی» (با رشد ۳/ ۴۱ درصدی) داشته است.

مطابق این گزارش، بدهی بخش دولتی به شبکه بانکی از ابتدای سال تا پایان تیرماه، از حدود ۵۲ هزار میلیارد تومان به حدود ۶۲ هزار میلیارد تومان رسیده است که افزایشی حدودا ۱۰ هزار میلیارد تومانی را نشان می‌دهد. علاوه بر این، درصد تغییر بدهی‌های بخش دولتی طی یک سال حدود ۲۹ درصد گزارش شده است. دیگر تغییر قابل‌توجه در بین این اجزا، به «سپرده‌های شبکه بانکی نزد بانک مرکزی» مربوط می‌شود که در ۴ ماه ابتدای سال جاری رشد حدود ۸ درصدی داشته است. این درحالیست که اجزای این سپرده‌ها روند کاملا متضادی را طی کرده‌اند. در مدت مذکور، «سپرده‌های قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی» حدود ۹ درصد افزایش داشته است، در حالی که در همین بازه زمانی، «سپرده‌های دیداری بانک‌ها نزد بانک مرکزی» حدود ۱۰ درصد کاهش یافته است. علاوه بر این، سپرده دیداری بانک‌ها نزد بانک مرکزی در بازه یک ساله تا تیرماه سال ۹۵ با رشد ۸/ ۶۸ درصدی به حدود ۵ هزار میلیارد تومان رسیده است، این در حالی است که در بازه زمانی مشابه در سال گذشته کاهش ۲۳ درصدی داشته است.