دنیای اقتصاد- رفیعه هراتی: دولت اوباما در ماه‌های پایانی کار خود اقدامات جدیدی را بررسی می‌کند که توافق تاریخی هسته‌ای ایران را مستحکم خواهد کرد. این در شرایطی است که افراد انتخاب‌ شده از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آتی، برای پست‌های کلیدی، از مسیر پر فراز و نشیب این توافق حکایت دارد.

به گزارش وال‌استریت‌ژورنال، اقداماتی که برای مستحکم کردن این توافق در دست بررسی قرار دارد شامل ارائه مجوز به کسب و کارهای بیشتر آمریکایی برای ورود به بازار ایران و همچنین لغو برخی تحریم‌های آمریکا می‌شود. به گفته مقامات ارشد آمریکایی، تلاش برای مستحکم کردن این توافق پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در جریان بوده است و هدف از آن ضربه زدن به ترامپ که مخالف این توافق است، نیست. این مقامات همچنین تایید کردند بعید است این طرح‌ها، برچیدن این توافق را دشوارتر کند.

دو فرد منتخب ترامپ برای تیم امنیت ملی، یعنی انتخاب ژنرال مایکل فلین به‌عنوان مشاور امنیت ملی و مایک پومپئو به‌عنوان رئیس سازمان سیا، مواضع تندی نسبت به ایران دارند و مخالفت خود را با توافق هسته‌ای اعلام کرده‌اند. مقامات تیم انتقال قدرت ترامپ درباره برنامه‌‌شان درمورد این توافق یا تلاش‌های دولت فعلی برای مستحکم کردن آن، به پرسش‌ها پاسخ نداده‌اند. ترامپ در کارزار انتخاباتی خود گفته بود تحریم‌های ایران باید افزایش یابد ولی در سخنانی متناقض تصریح کرده بود که شرکت‌های آمریکایی نباید از مزیت ورود به بازار ایران محروم شوند. او در سپتامبر ۲۰۱۵ گفته بود: «بر اساس این توافق همه کشورها با ایران تجارت خواهند کرد، پول‌های فراوان و بسیاری چیزهای دیگر نصیب آنها خواهد شد و ما هیچ چیزی به دست نخواهیم آورد.»

مقامات دولت اوباما می‌گویند اگر دولت آتی مصمم به خروج از توافق هسته‌ای باشد، از دیدگاه سیاسی کار چندانی نمی‌توان انجام داد. درصورتی که آمریکا مقصر شکست توافق هسته‌ای شناخته شود، با پیامدهای ناگواری مواجه خواهد شد و مقامات دولت اوباما قصد دارند این مساله را به خوبی برای تیم ترامپ روشن کنند. یک مقام ارشد دولت اوباما در این باره می‌گوید: «ما امیدواریم وقتی آنها تحلیل کنند که پاره کردن توافق هسته‌ای چه مفهومی خواهد داشت، این کار را نخواهند کرد. اما کسی نمی‌داند که آنها واقعا چه کار خواهند کرد.» یکی دیگر از مقامات ارشد آمریکایی می‌گوید: «پاره کردن این توافق بسیار دشوار است، زیرا متحدان و شرکای آمریکا در امضای آن، ازجمله روسیه و چین، به آن متعهد هستند.» این مقام آمریکایی همچنین می‌گوید: «مهم‌ترین کاری که ما می‌توانیم انجام دهیم این است که نشان دهیم این توافق موثر است.»

مقامات دولت اوباما می‌گویند هنوز گفت‌وگو درباره توافق هسته‌ای ایران را با مقاماتی که ترامپ برای کابینه درنظر گرفته است، آغاز نکرده‌اند و مطمئن نیستند این افراد همان‌هایی باشند که باید متقاعدشان کنند. آنها قصد دارند به تیم ترامپ خاطرنشان کنند که اگر توافق شکست بخورد و آمریکا مقصر این شکست شناخته شود، ایران برنامه هسته‌ای خود را از سر خواهد گرفت. اگر این اتفاق رخ دهد، آمریکا حمایت اروپا، چین و روسیه را از دست خواهد داد و توانایی واشنگتن در به کار بردن تحریم‌ها برای مهار ایران محدود خواهد شد. مقامات دولت اوباما معتقدند ترامپ علنا از این توافق خارج نخواهد شد. نگرانی آنها این است که تلاش دولت آتی برای مذاکره مجدد درباره مفاد این توافق و افزایش تحریم‌ها علیه فعالیت‌های غیرمرتبط با برنامه هسته‌ای ایران، این توافق را به شکست بکشاند. پومپئو، گزینه ترامپ برای تصدی ریاست سازمان سیا، یکی از سرسخت‌ترین مخالفان توافق هسته‌ای است که تلاش می‌کند این توافق را لغو کند. او مدعی است مفاد این توافق برای بازداشتن ایران از توسعه سلاح‌های هسته‌ای کافی نیست و آمریکا با آزاد کردن میلیاردها دلار از درآمدهای نفتی ایران به این کشور اجازه داده است عملیات نظامی در عراق و سوریه انجام دهد. او به قانون‌گذاران آمریکایی پیشنهاد کرده است تحریم‌های جدیدی علیه ایران وضع و اقداماتی را اتخاذ کنند که توانایی کاخ سفید در اجرای توافق را محدود کند. ژنرال فلین که به‌عنوان مشاور امنیت ملی ترامپ انتخاب شده است نیز در نوشته‌ها و مصاحبه‌های خود مدعی شده ایران منبع اصلی تروریسم بین‌المللی است. او همچنین در اظهاراتی بی‌اساس مدعی شده است که ایران با القاعده ارتباط دارد.

الیزابت رونبرگ، یکی از مقامات سابق وزارت خزانه‌داری آمریکا می‌گوید: «این توافق تحت فشارهای بسیاری به پیش می‌رود و بیشترین خطر از آمریکا ناشی می‌شود.» او معتقد است بزرگ‌ترین برگ برنده اوباما علیه مخالفان این توافق، کنگره است، زیرا بسیاری از قانون‌گذاران کنگره در مورد برچیدن علنی این توافق محتاط هستند. اما بسیاری از قانون‌گذاران قصد دارند به دلیل برنامه‌های موشکی ایران، تحریم‌ها علیه این کشور را افزایش دهند. کاخ سفید تهدید کرده است که این طرح‌های کنگره را وتو می‌کند. اما معلوم نیست ترامپ نیز چنین کاری انجام دهد و درباره سودمندی تحریم‌های جدید سخنان متناقضی را بیان کرده است. آرون دیوید میلر، کارشناس خاورمیانه در اتاق فکر ویلسون سنتر می‌گوید که هرگونه اقدام عمده از سوی دولت اوباما به منظور مانع شدن از اجرای سیاست‌های ترامپ درمورد توافق هسته‌ای ایران، مثل تکان دادن یک «پرچم قرمز» جلوی دولت آتی است و می‌تواند بین اوباما و ترامپ تنش ایجاد کند. مارک دوبوویتز، مدیر اجرایی بنیاد دفاع از دموکراسی که از مخالفان اصلی توافق هسته‌ای است، می‌گوید هرگونه اقدام یکجانبه در دولت اوباما تنها موجب افزایش فشار سیاسی بر دولت ترامپ می‌شود تا به سرعت این توافق را لغو کند. این در شرایطی است که دولت اوباما به پایبندی ایران به توافق هسته‌ای اعتراف کرده است و جان کری، وزیر خارجه آمریکا، بر این باور است که ایران می‌تواند برای ایجاد ثبات در خاورمیانه به‌عنوان یک شریک برای آمریکا درنظر گرفته شود.