دنیای اقتصاد - نیما صبوری: با توجه به آنکه دولت ترامپ در تلاش است روابط خود با مسکو را توسعه دهد، باید دید که رئیس‌جمهوری جدید آمریکا چه برنامه‌ای برای یکی از متحدان اصلی روسیه یعنی ایران دارد؟ آیا ترامپ، پوتین را متقاعد خواهد ساخت از رابطه با ایران دست بکشد و روابط با واشنگتن را توسعه دهد؟ رابطه ایران و روسیه از سال ۲۰۱۵ - زمانی که تحریم‌های بین‌المللی ضد ایران برداشته شد - بسیار نزدیک‌تر شده است. فروش سیستم‌های پیشرفته دفاع هوایی و مشارکت این دو کشور از طریق پشتیبانی هوایی روسیه و حضور مستشاران ایران در سوریه برای مقابله با تروریست‌ها برخی از شواهد رابطه تنگاتنگ این دو کشور در یکی دو سال اخیر هستند.

«بلومبرگ» در گزارش روز سه‌شنبه خود نوشت که مقامات رسمی دولت ترامپ در گفت‌وگو با این رسانه از برنامه‌ریزی‌های ترامپ پرده برداشتند. به گفته این مقامات، ترامپ تلاش خواهد کرد تا ولادیمیر پوتین را برای صرف‌‌نظر کردن از رابطه با ایران و توسعه هرچه بیشتر روابط با آمریکا متقاعد سازد. در واقع او قصد دارد تا از قدرت گرفتن ایران در خاورمیانه و نقشی که نیروهای ایرانی در جنگ سوریه ایفا می‌کنند،‌ ممانعت به عمل آورد. مایکل لدین، کسی که در زمان انتقال کابینه ترامپ یکی از مشاوران مایکل فلین (مشاور امنیت ملی فعلی دولت آمریکا) بود در این رابطه گفت: «این نکته بسیار مهم است محدودیت‌هایی را که باعث اشتیاق روسیه به رابطه با ایران نسبت به رابطه با آمریکا شده‌اند، شناسایی کنیم. در این راستا گفت‌وگوهایی شکل خواهد گرفت؛ گفت‌وگوهایی که اجتناب‌ناپذیر هستند.»

لیدن در تالیف کتاب «میدان جنگ» - کتابی که دیدگاه ژنرال‌های آمریکایی را در مساله امنیت ملی آمریکا ترسیم کرده است - یکی از نویسندگان همکار مایکل فلین بوده است. این دو در کتاب خود از نقش حیاتی روسیه در مبارزه با داعش و پیروزی در مقابل تروریست‌ها ادعا کرده‌اند: «وقتی گفته می‌شود که روسیه یک شریک ایده‌آل برای آمریکا در مبارزه با بنیادگرایی است، باید این موضوع را هم مدنظر قرار داد که روسیه در قلمرو شخصی خود و با همکاری ایران چندان در مبارزه با تروریست‌ها کارآیی نداشته است. این دو کشور متحد ادعا دارند که در سوریه در جنگ با داعش هستند؛ درحالی‌که در واقعیت تلاش آنها برای مقابله با تمامی مخالفان دولت سوریه است.»

این روزها بخش زیادی از تلاش‌های دیپلماتیک دولت ترامپ روی متقاعد ساختن روسیه برای کاهش نفوذ ایران در سوریه و متوقف کردن فروش سلاح به جمهوری اسلامی متمرکز شده است. اما یکی دیگر از موضوعات مهم، توافق هسته‌ای با ایران است؛ توافقی که رئیس‌جمهور سابق آمریکا با تلاش‌های فراوان توانست آن را برقرار سازد. ترامپ گفته است که دولت او از این قرار‌داد صرف‌نظر خواهد کرد. این درحالی‌است که برخی از افراد کابینه او تمایل خود را برای مذاکره مجدد و برخی دیگر حمایت خود را از توافق فعلی اعلام کرده‌اند. شاید سیاست‌ این روزهای ترامپ مشابه استراتژی‌های باراک اوباما زمانی که در سال ۲۰۰۹ کابینه را در دست گرفت باشد. اوباما زمانی که دولتش را تحویل گرفت استقرار سامانه دفاعی موشکی در جمهوری چک و لهستان را لغو کرد. همچنین او چندان به موقعیت روسیه در تضادی که با گرجستان داشت فشار وارد نکرد تا در مقابل روسیه نیز پیرامون شفاف‌سازی برنامه‌های هسته‌ای ایران در شورای امنیت سازمان ملل با آمریکا همکاری کند و به توافقی مبنی‌بر کنترل سلاح‌های هسته‌ای با آمریکا تن دهد.

به گزارش بلومبرگ، هنوز مشخص نیست که روسیه در ازای خواسته‌های ترامپ چه چیزی از آمریکا طلب خواهد کرد. مایکل مک‌فاول، سفیر سابق آمریکا در روسیه و کسی که نقش بسزایی در نزدیکی دولت اوباما در دور اول ریاست‌جمهوری‌اش با روسیه داشت، در این رابطه گفته است: «من نمی‌دانم که ترامپ در ازای درخواست قطع همکاری با ایران، چه چیزی را به روسیه پیشنهاد می‌دهد. آیا آمریکا تصمیم دارد سیستم‌های نظامی روسی را که آنها اکنون توانایی فروش آن به ایران را دارند، خریداری کند؟ به‌نظر من این امر اتفاق نخواهد افتاد. آیا ترامپ می‌خواهد متحدان عربی آمریکا را متقاعد سازد تا چنین کاری کنند؟ این امر هم نامحتمل به‌نظر می‌رسد. بنابراین نمی‌دانم پوتین از این معامله با آمریکا چه سودی خواهد برد.»

در اکتبر ۲۰۱۶ کرملین اعلام کرد که توافق خلاص شدن‌ از پلوتونیوم‌های با درجه تسلیحاتی خود با آمریکا را به تعلیق درآورده است. از طرفی مقامات روسی اعلام کردند که در مورد از سرگیری این توافق تجدیدنظر خواهند کرد اگر که آمریکا حضور نظامی خود در کشورهای عضو ناتو را که در همسایگی روسیه هستند کاهش دهد، تحریم‌های ضد روسیه را که مربوط به الحاق کریمه هستند لغو و زیان‌های درآمدی ناشی از آن را جبران کند. ترامپ به شخصه در مورد پیشکش‌های آمریکا برای روسیه اظهار‌نظری نکرده است؛ اما گفته است علاقه دارد تا تحریم‌های ضد روسی تحت شرایط مناسبی لغو شوند. همچنین او تمایل خود را برای دستیابی به قراردادهای کنترل تسلیحاتی با روسیه اعلام کرده است.

در هر صورت چالش ایران برای ترامپ باقی خواهد ماند. متیو مکینیز، تحلیلگر سابق سازمان اطلاعات دفاعی آمریکا در مسائل ایران در مصاحبه با بلومبرگ گفته است: «من واقعا هیچ راهی برای عدم حضور تهران در سوریه نمی‌بینم؛ اما شاید بتوان حضور و اثرگذاری ایرانی‌ها در آنجا را کمرنگ‌تر کرد. این هدفی است که می‌توان به آن دست یافت.»در نهایت می‌توان گفت که دونالد ترامپ برای متقاعد ساختن کنگره آمریکا برای همکاری با روسیه و اینکه این همکاری ارزشمند است کار سختی پیش‌رو خواهد داشت. به ویژه‌ اینکه این روزها سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا تحقیقاتی را در مورد ارتباط احتمالی ستاد تبلیغاتی دونالد ترامپ با دولت پوتین آغاز کرده‌اند. در این میان اما روس‌ها امتیازات جایگزین کردن دوستی با آمریکا به‌جای دوستی با متحد قبلی خود، ایران، را سبک‌ سنگین خواهند کرد.