این دو پژوهشگر ارشد روابط بین‌الملل در ادامه تاکید می‌کنند: استدلال دولت بایدن این است که احیای برجام بهترین راه برای کنترل برنامه هسته‌ای ایران است. اما در صورت شکست مذاکرات، به نظر می‌رسد دولت بایدن رویکرد فعلی اسرائیل برای مهار ایران را می‌پسندد. با این حال وضعیت کنونی منطقه خاورمیانه یادآور وضعیت دهه ۱۹۷۰ است. زمانی که ریچارد نیکسون رئیس‌جمهور ایالات متحده، امنیت خاورمیانه را به پهلوی دوم واگذار کرد. بایدن نیز در عمل، به همین سیاق می‌خواهد وظیفه امنیت خاورمیانه را به اسرائیل واگذار کند. این اقدام بایدن مخاطره‌آمیز است: برخلاف ۵۰ سال پیش [دهه ۱۹۷۰ ] ژاندارم تعیین شده توسط ایالات متحده برای منطقه تلاشی جهت خنثی‌سازی درگیری و تنش در منطقه نمی‌کند، بلکه خود یک بازیگر منطقه است که اتفاقا آشکارا به دنبال تنش‌زایی و تشدید درگیری‌هاست.

به این ترتیب، واشنگتن باید استراتژی متفاوتی اتخاذ کند. استراتژی‌ای که با ترکیب امنیت منطقه‌ای تقویت شده با تشویق روابط دیپلماتیک قوی‌تر بین ایران و دولت‌های عربی از تنش و درگیری جلوگیری کند. این ایده یکی از معدود راهکارهایی است که می‌تواند به کاهش تنش‌های فزاینده در خاورمیانه کمک کند. اما واشنگتن،مصر و اردن را تشویق می‌کند تا روابط امنیتی خود با اسرائیل را عمق ببخشند، همچنین از تمام تلاش‌هایی که برای وارد کردن عربستان سعودی به پیمان ابراهیم جهت تحکیم محور عربی برای مهار ایران صورت می‌گیرد، حمایت می‌کند. احتمالا این موضوع در سفر بایدن به خاورمیانه و صحبت کردن با همتایان سعودی خود، در دستور کار قرار خواهد گرفت.

نصر و فانتاپی ادامه می‌دهند: در حالی که اسرائیل در حال اقدامات تهاجمی است، ایران به دنبال خریدن زمان است. تهران با اجتناب ازرویارویی مستقیم با اسرائیل، می‌تواند برنامه هسته‌ای، موشکی و پهپادی خود را تقویت کند و توانمندی‌های نظامی خود را در عراق، لبنان ، سوریه و یمن گسترش دهد. مقامات ایرانی همچنین معتقد هستند که اگر اسرائیل، تهران را به یک درگیری و تنش بزرگ‌تر بکشاند، یحتمل دولت بایدن مجبور به مداخله نظامی خواهد شد. به علاوه، تشدید خصومت‌ها این احتمال را افزایش می‌دهد که کشورهای عربی سرنوشت خود را با سرنوشت اسرائیل گره بزنند. تهران همچنین متحدان عراقی خود را تحت فشار قرار داد تا قانونی را تصویب کنند که به موجب آن هرگونه عادی‌سازی روابط با اسرائیل ممنوع شناخته شود. این قانون قصد دارد عراق را از حوزه نفوذ رو به گسترش اسرائیل دور نگه دارد و همچنین بر دولت نیمه خودمختار منطقه کردستان فشار آورد تا همکاری خود را با اسرائیل کاهش دهد.

این دو پژوهشگر با اشاره به اینکه در بحبوحه این همه آشفتگی، دولتمردان بایدن با هماهنگی مقامات اتحادیه اروپا در دوحه مشغول مذاکره برای احیای برجام هستند؛تاکید کردند: از جهات بسیاری این تلاش برای احیای برجام، اقدامی جهت جلوگیری و کنترل خسارت و آسیب است. تصمیم رئیس‌جمهور ترامپ برای خروج از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸، مدت زمان لازم جهت عبور تهران از نقطه گریز را کاهش داد. طبق توافق اولیه، ایران یک سال تا دستیابی به مواد شکافت‌پذیر کافی فاصله داشت. اما اکنون در صورت تحقق هر گونه توافق جدیدی، این بازه زمانی به شش ماه کاهش خواهد یافت.  

نصر و فانتاپی در بخش دیگری از این مقاله یادآوری کردند: در هفته‌های آینده وظیفه ایالات متحده مهم خواهد بود تا اجازه ندهد سایه جنگ بین ایران و اسرائیل ازکنترل خارج شود. تشدید حملات اسرائیل و نیروهای نیابتی ایران می‌تواند به یک رویارویی تمام عیار منجر شود و آتش جنگ و تنش را از شام تا شبه جزیره عربستان شعله‌ور سازد. این رویداد می‌تواند بحران‌های سیاسی در عراق و لبنان را طولانی کند، آتش‌بس شکننده بین حوثی‌های تحت حمایت ایران و نیروهای تحت رهبری عربستان سعودی در یمن را از مسیر خارج کند و حتی درگیری در سوریه را دوباره شعله‌ور سازد. همچنین این وقایع ایالات متحده را درست در زمانی که می‌خواهد بر روسیه و چین تمرکز کند، مجبور می‌سازد از این هدف عقب‌نشینی کرده تا بتواند تمرکز خود را متوجه منطقه خاورمیانه کند.

دولت بایدن برای اجتناب از این پیامدها باید برای دولت اسرائیل خطوط قرمزی ترسیم کرده و برمحدودیت حملات تحریک‌آمیز اسرائیل پافشاری کند. ایالات متحده همچنین باید یک استراتژی برای ثبات خاورمیانه ترسیم کند که صرفا مبتنی بر مهار و رویارویی با ایران یا تضمین کاهش کوتاه‌مدت قیمت نفت نباشد. بلکه باید چارچوبی بادوام برای جلوگیری از تنش و درگیری ایجاد کند. موثرترین راه برای تحقق این هدف، دستیابی به یک توافق هسته‌ای جدید با ایران است. قطعا توافقی وجود نخواهد داشت که هم اسرائیل را راضی سازد و هم فعالیت‌های سپاه و نیروهای نیابتی آن را در منطقه متوقف کند. اما با این حال، توافق جدید برنامه هسته‌ای ایران را به گونه‌ای متوقف خواهد کرد که اقدامات بی‌درنگ و فوری اسرائیل را غیرضروری سازد.  همچنین این توافق جدید، احتمال اقدامات تلافی جویانه ایران در منطقه -از جمله علیه نفتکش‌ها و تاسیسات نفتی- را که می‌تواند بازارهای انرژی جهان را متلاطم سازد، کاهش می‌دهد.

پیشرفت در مذاکرات و دستیابی به توافق جدید می‌تواند روابط ایران با همسایگان خلیج فارس را نیز متحول کند. تهران در تلاش بوده است تا روابط خود را با کویت، عمان و قطر تقویت کند. ایران همچنین مشتاق بهبود روابط با ریاض و ابوظبی است. پس از پنج دور مذاکره میان ایران و عربستان سعودی، اکنون آتش‌بس در یمن وارد سومین ماه خود شده است. توافق هسته‌ای باعث ایجاد انگیزه جهت گسترش این گونه اقدامات اولیه خواهد شد. حتی بدون دستیابی به یک توافق هسته ای، تعامل فی‌نفسه - و هرچه بیشتر- ایران با اعراب می‌تواند به عنوان یک عامل محدودکننده برای فعالیت‌های منطقه‌ای تهاجمی‌تر ایران عمل کند. اما این امکان تنها در صورتی وجود خواهد داشت که یک مسیر واقعی برای بهبود روابط ایران با اعراب وجود داشته باشد. هرچند دولت‌های عربی خلیج فارس خواهان جنگ ایران و اسرائیل نیستند. آنها بیم دارند که در یک رویارویی نظامی بین ایران و اسرائیل، آنها قربانی جانبی باشند. این دولت‌ها همچنین خواهان پایان درگیری‌های منطقه‌ای به‌خصوص در یمن هستند. تحقق این هدف مستلزم تداوم مذاکرات ایران و عربستان -فارغ از سرنوشت توافق هسته‌ای- است.

این دو نویسنده در پایان این مقاله تصریح کردند: فشار فزاینده جهت شکل‌گیری روابط دیپلماتیک قوی‌تر بین ایران و همسایگان عرب آن، فرصتی برای تغییر جهت‌دهی امنیت منطقه‌ای پیش‌روی واشنگتن قرار می‌دهد. واشنگتن از طریق همکاری با دولت‌های عربی- نه فقط اعضای پیمان ابراهیم، بلکه با تمام کشورهای ذی‌نفع در امنیت خلیج فارس و دریای سرخ- می‌تواند حمایت گسترده‌ای برای کنترل تنش و درگیری بین ایران و اسرائیل ایجاد کند. این همکاری و حمایت باید ضرورت مهار ایران را با تشویق دیپلماسی منطقه‌ای جهت اثرگذاری بر رفتار ایران همراه کند. اسرائیل اعراب را برای پیوستن به اتحاد امنیتی ضدایرانی تشویق می‌کند. ایران دلایل زیادی برای منصرف ساختن اعراب از این اقدام دارد. کشورهای عربی می‌توانند از این اهرم برای تشویق ایران و اسرائیل به‌منظور دست کشیدن از اقدامات تحریک‌آمیز و مخاطره‌آمیز و همچنین کنترل سایه جنگ استفاده کنند. بایدن باید از سفر خود به منطقه خاورمیانه جهت تشویق دولت‌های عرب برای انجام این وظیفه خطیر استفاده کند.

اخبار مرتبط