مذاکرات اخیر مقامات ایرانی و آمریکایی در وین، یک جمله معروف از وینستون چرچیل را در ذهن تداعی می‌کند: «ساختن، روندی طولانی و پرمشقت است. خراب کردن می‌تواند اقدامی بدون فکر در یک روز باشد.» این جمله چرچیل در ۵ ماه آینده در اتاق‌های تصمیم‌گیری در واشنگتن و تهران طنین‌انداز خواهد بود. ایران و گروه ۱+۵ در مذاکرات اخیر خود در وین در مورد چارچوبی برای مذاکرات آتی به منظور دستیابی به توافق نهایی هسته‌ای، به اجماع رسیدند. کارشناسان دو طرف در اوایل مارس نشستی فنی برگزار می‌کنند و در ۱۷ مارس مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ در وین برگزار خواهد شد. این روند هر ماه تکرار می‌شود و دو طرف امیدوارند تا ماه جولای به جمع‌بندی نهایی برسند.

هافینگتون پست در مقاله‌ای تحلیلی در این زمینه نوشت: «بر خلاف دور قبلی مذاکرات که به سرعت پیش رفت و به توافق هسته‌ای مقدماتی ژنو منجر شد، این دور از مذاکرات به کندی و به طور مداوم پیش می‌رود. شاید میزان توییت‌ها در مورد جزئیات مذاکرات کاهش یافته باشد، اما تجربه‌های ارزشمندی از راه پیش رو به دست آمده است.»

از آنجا که تندروها به دنبال ضربه زدن به دیپلماسی هستند، اکنون باید روشن شده باشد که دور نخست گفت‌و‌گوها در وین در مورد مدیریت انتظارها و ایجاد درک مشترک بوده است. دو طرف ۶ ماه زمان دارند تا این مذاکرات را به سرانجام برسانند. هر چند که هیچ‌کس انتظار یک معجزه ناگهانی را ندارد. اکنون سیاست‌گذاران و نخبگان توجه خود را به دیدگاهی درازمدت‌تر معطوف کرده و صبر بیشتری دارند.

۳۵ سال دشمنی با چند نشست کوتاه از میان برداشته نمی‌شود. نسلی از مقامات در آمریکا و ایران دوره کاری خود را با خصومت‌ورزی سپری کرده‌اند. در صورتی که مذاکرات به نتیجه نرسد و انتظارها را برآورده نکند؛ بازگشت به آن دوران ساده خواهد بود.

اگر هدف توافق نهایی باشد، این توافق می‌تواند تغییر مثبت در روابط ایران و آمریکا ایجاد کند. سرانجام مقامات دو طرف مزایای تعامل درازمدت با یکدیگر را درک کرده‌اند و سرمایه‌گذاری سیاسی لازم برای به موفقیت رسیدن مذاکرات را انجام داده‌اند.

در جریان مذاکرات آتی، همه طرف‌ها به‌دنبال مصالحه‌ای خواهند بود که برای هر یک از طرفین چیزی برای ارائه کردن داشته باشد؛ اما نه همه چیز. برقراری یک روند واقعی به واشنگتن و تهران امکان می‌دهد به طور مرتب، بی‌اعتمادی چنددهه‌ای دوجانبه را اصلاح کنند. برای نخستین بار، آنها یک نقشه راه برای رویارویی نهایی استراتژیک در اختیار دارند. به هر ترتیب علنی کردن جزئیات ضروری نیست.

به منظور پرداختن به موضوعاتی که مورد دغدغه است و جلوگیری از تضعیف این روند، واژه‌های اکنون، به زودی و کمی دیرتر زیاد شنیده خواهد شد. از سوی دیگر دیپلمات‌های زبده نیز همواره باید لبخند بزنند؛ زیرا این یک نوع از دیپلماسی قدیمی است که به آن عادت داریم.

اینکه طرفین تصمیم گرفته‌اند روند مذاکرات را محرمانه نگه‌دارند، عاقلانه است. مقامات مختلف ممکن است به موضوعات متفاوتی بپردازند، اما نکته مهم این است که هر دو طرف با هم تصمیم ‌بگیرند که چگونه موضوعات را با هم تلفیق کنند.

در آغاز مذاکرات هسته‌ای، خط قرمزهایی تعیین شد، اما هر دو طرف می‌دانند که این خط قرمزها در روند مذاکرات انعطاف‌پذیر خواهند بود. به بیان دیگر این خطوط قرمز باید انعطاف‌پذیر باشند؛ چراکه در غیر این صورت چیزی برای مذاکره باقی نمی‌ماند.

ایران باور ندارد که از موضع ضعف مذاکره می‌کند و آمریکا نیز چنین برآوردی از موضع خود ندارد. هر دو طرف امتیازهای زیادی را از یکدیگر مطالبه می‌کنند و در عین حال خود نمی‌خواهند امتیازهای چشمگیری ارائه کنند. این بخش دشوار روند مذاکرات است و احتمالا ۶ ماه آینده صرف این خواهد شد که آنها متوجه شوند به آن اندازه که خود گمان می‌کنند قوی و به آن اندازه که طرف مقابل گمان می‌کند، ضعیف نیستند.

اکنون دو طرف به جای تعیین ضرب‌الاجل‌ها به تبادل ایده‌های جدید می‌پردازند. زمانی که یک ایده موفق نمی‌شود، ایده دیگری را مطرح می‌کنند و این همان شیوه‌ای است که دیپلماسی در آن کار می‌کند و به همین دلیل است که دیپلماسی زمانبر است.

باید گفت این روند بسیار دشوار است و شاید تردید داشتن به نتیجه این گفت‌و‌گوها صحیح باشد، اما باید از فرصت ایجاد شده برای حل مساله هسته‌ای ایران استفاده کرد. به بیان دیگر باید باور داشت که این روند موفق می‌شود.

منبع: دیپلماسی ایرانی