اربابان جدید مدیریت

کشورهای در حال توسعه بر سر نوآوری و هزینه‌ها در حال رقابتند این پدیده کسب‌و‌کار در سرتاسر جهان را متحول می‌سازد شادی آذری

سی‌ سال پیش مدیران صنعت خودروسازی آمریکا از اینکه فهمیدند ژاپن از آمریکا پیشی گرفته و به خودروساز اول جهان تبدیل شده است، شوکه شدند. اما وقتی آنها به ژاپن سفر کردند و فهمیدند در آنجا چه می‌گذرد حتی بیشتر هم شوکه شدند. چون دریافتند که رمز موفقیت ژاپن در دستمزد پایین نیروی کار یا یارانه‌های دولتی نیست، بلکه به نوعی از تولید مربوط است که خیلی زود نام "Lean Manufacturing" یا «تولید با کمترین منابع موجود» را به خود گرفت.

[این شکلی از تولید است که در مقایسه با تولید انبوه، کمترین مقدار از هر چیزی را به‌کار می‌گیرد: کمترین فعالیت انسانی در کارخانه، کمترین فضای تولیدی، کمترین سرمایه‌گذاری در ابزارآلات، ساعات کار مهندسی و انبارداری. این نوعی تولید ناب است که همچنین برپایه ارتقای پیوسته محصولات و فرآیندها متکی است و در این راه تمام افراد در نردبان سازمانی را در امر تولید کیفیت بکار می‌گیرد.]

وقتی دیترویت در خواب ناز بود، ژاپن خود را از یک اقتصاد با دستمزدهای پایین به یک سرچشمه ابداعات بدل ساخته بود. خیلی زود کارخانجات جهان یا توانستند روش «تولید با کمترین منابع موجود» را به‌کار بندند و یا نابود شدند. آموزگاران مدیریت همیشه طلایه‌داران ایجاد انقلاب هستند. آنچه در ژاپن روی داد، مشابه آنچه بود که یک قرن پیش با تولید انبوه در آمریکا به‌وقوع پیوست.

شاید دشوار باشد که باور کنیم مرکز ثقل اقتصاد جهان به‌سوی بازارهای نوظهور در حرکت است. تنها کافی است یک گوشی تلفن همراه بخرید. تقریبا به یقین می‌توان گفت که آن گوشی تولید چین خواهد بود.

اگر از آن گوشی تماسی با مرکز کمک به مشتریان برقرار کنید بی‌شک یک هندی پاسخ شما را خواهد داد. طی پنج سال اخیر، نرخ رشد اقتصادی چین بیش از ۱۰ درصد و نرخ رشد اقتصادی هندوستان بیش از ۸ درصد بود. اما حتی این ارقام هم تغییراتی را که در جریان است، نشان نمی‌دهد. کشورهای نوظهور، دیگر مهد نیروی کار ارزان و نیروی متفکر کم هزینه نیستند. اما در عوض به مهد نوآوری در تولید برای همه بخش‌ها از مخابرات گرفته تا خودروسازی و بهداشت‌و‌درمان تبدیل شده‌اند. این کشورها محصولات را طوری طراحی مجدد می‌کنند که هزینه‌ها را نه درحد ۱۰ درصد که تا ۹۰ درصد کاهش می‌دهد. آنها کل فرآیند کسب‌و‌کار را نیز طراحی مجدد می‌کنند تا کارها را بهتر و سریعتر از رقبای غربی‌شان انجام دهند. باید وضعیت قدیم را فراموش کرد، دنیای کسب‌و‌کار در حال وارونه شدن است.

جهان ثروتمند پیشتازی خود را در ارایه ایده‌هایی که صنایع را دگرگون می‌سازند، از دست می‌دهد. علت این امر تا حدودی این است که شرکت‌های جهان ثروتمند بیشتر تحقیقات و توسعه خود را در بازارهای نوظهور به انجام می‌رسانند. پانصد شرکتی که به عنوان شرکت‌های برتر جهان در نشریه فورچون معرفی شده‌اند، هم‌اکنون از ۹۸ مورد تسهیلات تحقیق و توسعه در چین و ۶۳ مورد در هندوستان برخوردارند.

شرکت آی‌بی‌ام بیشتر از آمریکا در کشورهای درحال توسعه نیرو جذب می‌کند. اما یک دلیل دیگر هم برای این موضوع وجود دارد و آن این است که شرکت‌ها و مصرف‌کنندگان بازارهای نوظهور هم در حال ترقی‌اند. به عنوان مثال، هوآوی که یک غول مخابراتی چینی است، بیشترین حق ثبت ابداعات را در سال ۲۰۰۸ در میان رقبا به خود اختصاص داد. جوانان ۲۰ و چند ساله چینی بیش از هم‌سن‌های آمریکایی خود وقت صرف اینترنت می‌کنند. جالب‌تر آنکه توانایی دنیای نوظهور در تولید کالاهای معتبر با هزینه‌های کمتر در حال افزایش است.

این ابداعات فزاینده تنها حاصل نیروی کار ارزان این کشورها نیست بلکه حاصل طراحی مجدد کالاها و فرآیندها با هدف حذف هزینه‌های غیرضروری است. در هندوستان شرکت تاتا از طریق تلفیق چندین روش تولید مقرون به‌صرفه موفق به تولید ارزان‌ترین خودروی جهان با نام نانو شد. همه این‌ها برای میلیاردها نفر ساکنان کشورهای حوزه بریک و سایر کشورهای در حال توسعه خبرهای خوبی هستند.

اکنون مصرف‌کنندگان بیشتری به کالاها و خدماتی که زمانی مختص خواص جامعه بود، دسترسی خواهند داشت. بر اساس نظرسنجی‌ها بیش از ۹۰ درصد هندی‌ها و چینی‌ها اعلام کرده‌اند که به آینده خوش‌بین هستند.

اما چه برسر جهان ثروتمندی که آهسته رشد می‌کند، خواهد آمد؟ بسیاری از سرسخت‌ترین هواداران جهانی‌سازی بر این باورند که اگر چه مشاغل تولیدی غرب بخاطر پیشرفت جهان نوظهور در حال کاهشند، اما جهان ثروتمند همچنان حرف اول را در نوآوری خواهد زد و مشاغل فکری همچنان در دست جهان ثروتمند خواهد ماند. بنابراین اگرچه این تغییر برای غرب دردناک خواهد بود، اما کالاها و خدمات ارزانتر برای مصرف‌کنندگان غربی یک موهبت خواهد بود بخصوص آنکه پیش‌بینی می‌شود

آن‌ها در سال‌های پیش‌رو با رشد ضعیف دستمزدها مواجه شوند.

به علاوه ماهیت نوآوری چنان است که خود را تقویت می‌کند یعنی نوآوری در جهان نوظهور موجب رونق در جهان غنی خواهد شد و نه موجب تضعیف آن. خودروسازان غربی مهارت‌های «تولید با کمترین منابع موجود» را از همتایان ژاپنی خود آموختند درست همانطوری‌که پیش از این ژاپنی‌ها مهارت‌های تولید انبوه را از آمریکایی‌ها آموخته بودند. این تحول بزرگ نیز ماند تحولات پیشین همه ما را ثروتمندتر خواهد ساخت.