مسوولان بانکی، جزئیات تحول جدید بانکداری را تشریح کردند
پازل خدمات غیرحضوری بانکی
چگونگی غیرحضوری بودن خدمات پایه بانکی
رئیس کل بانک مرکزی اهمیت دستورالعمل یاد شده را در ارائه خدمات پایه بانکی به صورت غیرحضوری دانسته است. او دراین‌باره گفته است: باتوجه به شرایط کرونا و از آنجا که درصددیم دسترسی مردم به نظام بانکی تسهیل شود در جلسه روز جاری شرایطی تصویب شد که مردم بتوانند از خدمات پایه بانکی به صورت کاملا غیرحضوری بهرهمند شوند. او همچنین در توضیح کلیات این دستورالعمل گفته است: براین اساس روش‌های احراز هویت به شکل غیرحضوری خواهد بود و افراد برای افتتاح حساب و دریافت خدمات از شبکه بانکی و موسسات مالی و اعتباری می‌توانند بدون مراجعه فیزیکی به شبکه بانکی کشور به صورت غیرحضوری از این خدمات بهرهمند شوند. مساله مهم در این نوع خدمات احراز هویت افراد است. صالح‌آبادی درباره این مساله خاطرنشان کرد: روش‌های انجام کار در این دستورالعمل به گونه‌‌‌ای در نظر گرفته شده است که احراز هویت غیرحضوری به صورت کامل و بدون خلل انجام شود و در عین حال افراد بتوانند با روش‌هایی که در دستورالعمل دیده شد و به واسطه آن احراز هویت برای بانک محرز می‌شود، خدمات را از بانک دریافت کنند.
احراز هویت افراد به صورت غیرحضوری به زیرساخت‌‌‌های فنی نیاز دارد، از آنجا که این امر تاکنون امکان‌پذیر نبوده است بانک‌ها برای تجهیز خود باید اقدام کنند. رئیس کل بانک مرکزی در این زمینه خاطرنشان کرد: ضروری است بانک‌ها در چارچوب دستورالعملی که امروز تدوین شد، زیرساخت‌‌‌های فنی و فناورانه خود را ایجاد کنند و مجازند که نسبت به پیاده‌سازی این روش‌ها اقدام کنند. ذکر این نکته ضروری است که تا امروز شبکه بانکی مجاز به انجام این امر نبوده است. بنابراین هر بانکی در این زمینه می‌تواند برنامه زمان‌بندی خاص خود را داشته باشد و امید است که از اوایل سال آینده بانک‌ها این امر را عملیاتی کنند. بر اساس گفته‌‌‌های وی، خدمات حضوری مثل مراجعه به شعب برای افتتاح حساب مثل گذشته به مشتریان ارائه می‌شود. او دراین‌باره گفته است: از این پس در کنار ارائه خدمات به صورت حضوری به روال سابق توسط بانک‌ها، اگر شخصی تمایل نداشت که به شعبه بانک مراجعه کند می‌تواند از خدمات بانکی به صورت غیرحضوری بهرهمند شود.
نیازهای صنعت بانکداری و نسل امروز
سید عباس حسینی معاون امور بانکی وزارت اقتصاد نیز با اشاره به این مساله که صنعت بانکداری بخش وسیعی از فعالیت‌های اقتصادی را دربر‌می‌گیرد، گفته است: نیازهای نسل امروز و علاقه نسل جدید در به‌کارگیری ابزارها و شیوه‌های نوین و الکترونیک ایجاب می‌کند که بانک‌ها گام‌های بزرگ‌تری در جهت توسعه ابزارهای الکترونیک خود بردارند و در این راستا، شیوع بیماری کرونا با همه مصائب و اثرات مخرب موجب شد ارائه خدمات غیرحضوری به مشتریان آهنگ رشد بهتری پیدا کند.
بر اساس گفته‌‌‌های حسینی، مصادیق خدمات پایه قابل ارائه بر اساس مصوبه شورای عالی مقابله با پولشویی شامل افتتاح انواع حساب‌های بانکی غیر از حساب سپرده قرض‌الحسنه جاری، اعطای هرگونه ابزار پذیرش، اعطای انواع ابزارهای پرداخت، اجاره صندوق امانات، اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه و نیز اعطای تسهیلات با موضوعات غیرتجاری به اشخاص حقیقی در زمینه‌هایی نظیر ساخت، خرید یا تعمیر مسکن یا خرید کالاهای ضروری نظیر خودرو و همچین صدور ضمانت‌نامه برای اهداف غیرتجاری توسط موسسات اعتباری می‌شود. علاوه بر آن افتتاح حساب قرض‌الحسنه پس‌انداز ریالی برای اعضا و اعطای وام قرض‌الحسنه ریالی به اعضای شرکت‌های تعاونی اعتبار و اعطای تسهیلات با موضوعات غیرتجاری به اشخاص حقیقی توسط شرکت‌های واسپاری (لیزینگ) از موارد مجاز این زمینه هستند. بر اساس گفته‌‌‌های او، مواردی نیز وجود دارند که ارائه خدمات غیرحضوری درباره آنها مجاز نیست. از جمله این موارد ارائه خدمات غیرحضوری به مشتریان محجور و همچنین مشتریان زیر ۱۸ سال است که ممنوع است. علاوه بر آن ارائه غیرحضوری خدمات پایه توسط شرکت‌های صرافی و صندوق‌های قرض‌الحسنه نیز مجاز نیست.
اجرای طرح شمولیت مالی از ابتدای سال آینده
همچنین روز دوشنبه مدیرکل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی بانک مرکزی در یک برنامه تلویزیونی در مورد طرح شمولیت مالی بانک مرکزی گفت: این طرح در واقع تامین مالی خرد خانوارها در شبکه بانکی است که به‌صورت غیرحضوری، چهار مرحله افتتاح حساب، اعتبارسنجی، تامین وثایق و امضای الکترونیکی را پوشش داده و از ابتدای سال آینده نیز عملیاتی می‌شود. حمیدرضا غنیآبادی با اشاره به آمادگی اجرای مراحل یادشده در طرح شمولیت مالی از جمله تصویب افتتاح حساب غیرحضوری در شورای عالی مبارزه با پولشویی به ریاست وزیر اقتصاد گفت: مقررات مرتبط با امضای الکترونیکی نیز در هیات عامل بانک مرکزی تصویب شده و از سال آینده ان‌شاءالله محقق می‌شود. او به تشریح برنامه‌های آتی بانک مرکزی در خصوص شمولیت مالی پرداخت و گفت: شمول مالی در ادبیات نظری موضوع به معنای دسترسی آسان، سریع و مقرون به صرفه همه آحاد جامعه به خدمات بانکی است و بنابراین یکی از شاخصهای توسعه مالی در هر کشوری محسوب می‌شود. به عبارت دیگر این مفهوم در معنای میزان فراگیری خدمات مالی در اقصی نقاط یک کشور است. غنیآبادی ادامه داد: مطالعات و پژوهش‌‌‌ها نیز حاکی از آن است که هرچه شمول و فراگیری خدمات مالی بیشتر باشد، به رشد اقتصادی و توسعه مالی آن کشور منتج می‌شود. به همین دلیل همواره یکی از اهداف و مقاصد سیاستگذاران و به طور ویژه سیاستگذار پولی بحث توسعه شمولیت مالی است و البته خوشبختانه از این نظر شرایط خوبی داریم. مقام مسوول بانک مرکزی ضمن برشمردن شاخصهای شمول مالی تصریح کرد: برای مثال گستردگی شعبه در سطح کشور، دستگاه‌های خودپرداز، پایانه‌‌‌های فروشگاهی برای خرید و... شاخص‌‌‌هایی هستند که ارزیابی‌‌‌کننده شمول مالی در یک کشور محسوب می‌شود. همچنین امکان افتتاح حساب یکی از مهم‌ترین شاخصهای کلیدی درارزیابی شمول مالی است که هم‌اکنون در این خصوص پوشش حساب‌های بانکی بالای ۱۵ و ۱۸ سال و به طور کلی بزرگسال در سطح قابل‌قبولی است. غنیآبادی با بیان اینکه موضوع اصلی ارتقای این تراز در شبکه بانکی به‌ویژه در ارائه اعتبارات، کارت بانکی و تسهیلات است گفت: استفاده از ابزارهای فناورانه که بر اساس آن فرد به صورت غیرحضوری بتواند از خدمات بانکی بهرهمند شود مستلزم پیش‌نیازهایی است. او افزود: یکی از این پیش‌نیازها، احراز هویت الکترونیکی است، یعنی بانک باید اطمینان حاصل کند که دریافت‌کننده خدمات مالی همان کسی است که در واقع احراز هویت شده است. در این زمینه یک‌سری موانع و چالش‌هایی وجود داشت، چراکه نباید زیرساخت‌‌‌های پرداخت ملی کشور محل سوءاستفاده قرار گیرد. بر این اساس و تا پیش از این ارائه خدمات غیرحضوری ممنوع و منوط به تصویب دستورالعملی در شورای عالی مبارزه با پولشویی شده بود که خوشبختانه روز یکشنبه این دستورالعمل تصویب شد. مدیرکل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی با بیان اینکه با تصویب این دستورالعمل، زمینه استفاده آحاد جامعه از خدمات بانکی غیرحضوری فراهم شده است، تاکید کرد: نکته قابل‌توجه در تدریجی بودن اجرای این طرح است چراکه اجرای کامل این طرح نیازمند فراهم شدن زیرساخت‌‌‌های لازم در این زمینه توسط بانک‌هاست و بسیاری از بانک‌ها در این زمینه مقدمات و زیرساخت‌‌‌ها را فراهم کرده‌‌‌اند و امیدواریم بانک‌ها از اوایل سال آینده این امر را عملیاتی کنند. غنیآبادی اجرای این طرح را گام مهمی در شمولیت مالی خواند و گفت: با اجرایی شدن این طرح جغرافیا و محدودیت مکانی برای مشتریان بانک‌ها حذف خواهد شد. این مقام مسوول بانکی با اشاره به برخی انتقادات و گلایه‌‌‌مندی‌‌‌های مشتریان در برخی مناطق کشور در زمینه دسترسی به خدمات بانکی در حوزه دریافت، پرداخت و تسهیلات گفت: با تمهیدات اندیشیده شده و اجرایی شدن دستورالعمل جدید، محدودیت‌های جغرافیایی و سایر نواقص در دریافت خدمات بانکی برای تمام هموطنان حذف و برطرف می‌‌‌شوند.
