خبرنگار استانی «دنیای‌اقتصاد» از سهم صنایع های‌تک گزارش می‌دهد
حلقه مفقوده توسعه اصفهان
صنایعی که با چهار ویژگی به‌‌‌کارگیری فناوری پیشرفته، مدیریت و رهبری تحول‌‌‌گرا، سرمایه انسانی دانشی و نوآوری تولید معرفی می‌‌‌شوند و البته چند سالی هم هست که این نوع از بنگاه‌‌‌های اقتصادی موردتوجه قرار گرفته و حتی این نگاه به وجود آمده که آینده صنایع متعلق به این شرکت‌هاست.
آینده صنعت، متعلق به هایتکها است
بر اساس پیش‌بینی مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۳۰ حدود ۹۰درصد رشد اقتصادی مبتنی بر فناوری که ۸۵درصد از آن مربوط به صنایع های‌تک خواهد بود.
واقعیت آن است که توجه به صنایع فناوری‌محور از زمانی که دنیا با بحران کرونا مواجه شد، بیش از گذشته افزایش یافت. تا جایی که سهام این شرکت‌ها با چنان رشد و جهشی مواجه شدند که در گذشته کمتر سابقه داشت.
نکته قابل‌‌‌تامل آنکه رتبه نخست صادرات محصولات های‌تک را در سال‌های اخیر، چین و آلمان به خود اختصاص داده که در صادرات، پیشروتر از آمریکا شده‌‌‌اند.حال‌‌‌آنکه ایران طبق آمار و گزارش‌‌‌های موجود در این حوزه با عملکرد چندان مطلوبی روبه‌رو نبوده است.
کشوری که بنا به گفته مسوولان با عددی در حدود ۳۰۰ شرکت فعال در زمینه های‌تک مطرح است، اما سهم ناچیزی در صادرات دارند.حتی برخی سهم دانش‌‌‌بنیان‌‌‌ها و صنایع‌های‌تک را حدود یک‌درصد از صادرات ایران برآورد کرده‌‌‌اند که رقمی ناچیز است.اما پرسش آن است برای کدام‌‌‌یک از صنایع عنوان های‌تک استفاده می‌شود؟
طبق تعاریف ارائه‌‌‌شده های‌تک به صنایعی گفته می‌شود که نقش «علم» از «تجربه» بیشتر است و البته سرعت تحول بالایی دارد.
ویژگی‌‌‌های این‌‌‌گونه صنایع عبارت است از: افراد و نیروهای با تحصیلات بالا، بیشتر شدن نرم تغییر فناوری مورداستفاده در تولید محصول نسبت به دیگر کالاهای تولیدی، سلاح رقابتی، نوآوری فناوری و صرف مخارج زیادی برای تحقیق و توسعه که بر این مبنا می‌توان صنایع بسیاری را در دامنه صنایع های‌تک دانست. به‌‌‌طوری که درمجموع، عبارت صنایع دانش‌‌‌بنیان برای آنها قابل‌‌‌تعمیم است.
همان‌طور که اشاره شد عمده این صنایع طی سال‌های پساکرونا به دلیل رشد تقاضای ناشی از هوشمند شدن روندها، جهش خودکارسازی و افزایش نقش هوش مصنوعی و سایر فناوری‌‌‌های نسل ۴ انقلاب صنعتی، در جهان رشد قابل‌‌‌توجهی را تجربه کردند.
در کشور ما نیز با توجه به چالش‌‌‌ها و مشکلات صنایع تغییراتی در رویکرد مسوولان و فعالان صنعت ایجاد شده است که برنامه‌‌‌های خود را به سمت هایتکها سوق دهند.
در این میان صنایع های‌تک در برخی استان‌‌‌ها مانند اصفهان با وجود سهم یک‌‌‌دهمی از حوزه دانش‌‌‌پایه و دانش‌‌‌بنیان کشور، شرایط بهتری را تجربه می‌کند.
به‌‌‌گونه‌‌‌ای که نقش کسب‌و‌کارهای دانش‌‌‌بنیان در اقتصاد اصفهان حدود سه‌درصد و این آمار نسبت به متوسط کشور رقم بالایی را نشان می‌دهد.
حال با توجه به اینکه استان، درگیر با مصائب صنایع شده است و از طرفی هم از شرایط و ویژگی‌‌‌های لازم برای استفاده از صنایع های‌تک برخوردار است، تاکید بر تعریف برنامه‌‌‌ها پیرامون این نوع از صنایع و همچنین گردشگری می‌شود.
موضوعی که استاندار اصفهان با اشاره به آن تصریح می‌کند: تجارت الکترونیک و حوزه فضای مجازی می‌تواند شرایط مطلوبی را برای این بخش فراهم آورد.
به گفته این مسوول یک نسل وارد میدان شده است که بر تمام موضوعات فضای مجازی اشراف کامل دارند. اگر همین رویکرد و تجربه را در دوران کرونا مرور کنیم شاهد خواهیم بود که در زمینه‌‌‌های آموزش، تعلیم و تربیت و معرفی محصولات تا چه حد اثرگذار بوده است.به نظر می‌رسد باید اعتراف کرد که به‌‌‌غیراز این مهم، چیز دیگری برای آینده نباید متصور بود.ظاهرا استان اصفهان به دلیل وجود بنگاه‌‌‌های اقتصادی و ظرفیت‌‌‌های متعدد هنری و گردشگری و نیروی انسانی به‌‌‌جز اینکه رویکرد خود را بر اساس اقتصاد دیجیتال و تجارت الکترونیک تغییر بدهد هیچ چاره‌‌‌ای ندارد.
صنایع های‌تک جایگزین آلاینده‌‌‌ها و آب‌برها شود
مدت‌‌‌هاست که بحث ورود به صنایع های‌تک و سرمایه‌گذاری بر روی آنها به یکی از مسائل ویژه و پراهمیت در میان کارشناسان اقتصادی و سیاستمداران تبدیل شده و در همین راستا همایش‌‌‌ها و نشست‌‌‌ها و سخنرانی‌‌‌های استانی و کشوری بسیاری داشته‌‌‌ایم.
موضوع قابل‌‌‌تامل آنکه بر اساس آمار موجود و تحقیقات میدانی، به‌‌‌کرات با خبر تعطیلی یکی از واحدهای صنعتی استان مواجه می‌‌‌شویم. صنایعی که گاه سابقه‌‌‌ای حتی نزدیک به یک قرن دارند. ولی در گیرودار این شرایط، دچار ورشکستگی شده‌‌‌اند. آن‌‌‌هم در استانی که نام قطب صنعت کشور را یدک می‌‌‌کشد و بزرگ‌ترین صنایع در آن مستقر شده‌‌‌اند.
مشکلاتی چون تحریم‌‌‌ها، فشارهای مالیاتی، گران بودن تسهیلات بانکی، بالا بودن نرخ سود سپرده‌‌‌ها، گران شدن ارز و نبود توان بنگاه‌‌‌ها برای سوددهی نسبت به‌‌‌نظام بانکی باعث آن شده‌‌‌اند که صنایع این دیار، امروز با بحران دست‌‌‌وپنجه نرم کنند. ضمن آنکه کم‌‌‌آبی، کمبود نقدینگی، آلودگی هوا و مشکلات صادراتی، از دیگر موانعی هستند که صنعت اصفهان، در این سال‌ها با آنها درگیر شده است. در این میان، خشکسالی‌‌‌های اخیر از مهم‌ترین مشکلاتی است که اقتصاد اصفهان را در سال‌های اخیر تحت‌تاثیر قرار داده است، به‌‌‌نحوی‌‌‌که کم‌‌‌آبی سبب بروز مشکلات زیادی برای صنایع مستقر در شهرستان‌‌‌های استان به‌‌‌ویژه مناطق خشک شده و خسارات مالی بسیاری به بار آورده است.
از طرفی هم همین صنایع که با ده‌‌‌ها چالش و مشکل روبه‌رو هستند تا بتوانند فعالیت خود را ادامه دهند معضلی بهنام آلاینده‌‌‌ها را به همراه می‌‌‌آوردند که به‌‌‌شدت آسیب‌‌‌زاست.
براین اساس گفته می‌شود به‌‌‌منظور رفع این مسائل و چالش‌‌‌ها باید به سمت تولید مبتنی بر دانش بومی و فناوری‌‌‌های جدید حرکت کرد مضاف بر آنکه از ایجاد صنایع جدید، ممانعت به عمل آید.
محمدرضا برکتین، عضو اتاق بازرگانی اصفهان با اشاره به لزوم وجود صنایع در هر استان به «دنیای‌اقتصاد» می‌‌‌گوید: صنایع باعث اشتغال و ارزش افزوده می‌‌‌شوند؛ اما در شرایط فعلی که خشکسالی در حال فراگیر شدن است در مناطقی مانند اصفهان که بیش از دیگر نقاط گرفتار این بحران شده است نباید اقدام به توسعه یا ایجاد صنایع آب‌بر کرد.
وی می‌‌‌افزاید: آنچه قابل‌‌‌توجه است آنکه تعدادی از صنایع چون نیروگاه‌‌‌ها، صنایع کاغذسازی و پتروشیمی که نیازمند آب فراوان هستند در گذشته که مشکل کم‌‌‌آبی وجود نداشت تشکیل شده‌‌‌اند و در حال حاضر با وجود بی‌‌‌آبی نمی‌توان از فعالیت آنها ممانعت کرد ولی با راه‌‌‌حل‌‌‌هایی می‌توان آب مصرفی آنها را کاهش داد.
این فعال اقتصادی تصریح می‌کند: اما اقدامی که اکنون می‌توان انجام داد در قدم نخست صنایع باید به تکنولوژی‌‌‌های به‌‌‌روزتری که نیازمند مصرف آب کمتری هستند مجهز شوند و مورد دیگر آنکه از ایجاد صنایع جدید آب‌بر و همچنین آلاینده جلوگیری و صنایع با فناوری بالا جایگزین شود. بهنام میرصادقی، فعال و کارشناس صنایع نیز در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» بیان می‌کند: باوجود تحریم‌‌‌ها و مشکلات ناشی از صنایع توسعه استان اصفهان فقط از معبر صنایعی مانند های‌تک و البته گردشگری امکان‌‌‌پذیر است.
وی تصریح می‌کند: بنابراین لازم است بستر مناسب برای رشد این صنایع فراهم شود که بهره‌‌‌گیری مناسب از نخبگان دانشگاهی و فناوری‌‌‌های نوین در اولویت قرار دارد.
این کارشناس توضیح می‌دهد: در این حال شرایطی مانند وجود مراکز علمی، شرکت‌های دانش‌‌‌بنیان و نیروی حرفه‌‌‌ای فراهم است تا صنایع های‌تک در این استان توسعه یابد؛ اما موانعی وجود دارد که مهم‌ترین آن نبود نقدینگی و تحریم‌‌‌هاست.
وی می‌‌‌افزاید: به عبارتی این محدودیت‌ها موجب کاهش سرعت فعالیت چنین شرکت‌هایی می‌شود و درنتیجه سهم تولید و صادرات از هایتکها را پایین می‌‌‌آورد.
میرصادقی اظهار می‌کند: اما نکته دیگر ارتباط نداشتن کشور با بسیاری از بازارهای جهانی است. بدون شک برای عرضه تولیدات های‌تک نیازمند بازارهای هدف هستیم. بازار داخل، بخشی از این تولیدات را لازم دارد و باید بقیه محصولات از طریق صادرات عرضه شود. از طرفی هم برای ارتقای کیفیت تولیدات، فعالان نیازمند ارتباط گرفتن با بازارهای جهانی هستند که متاسفانه به علت تحریم‌‌‌ها این موضوع، چندان امکان‌‌‌پذیر نیست.
وی یادآور می‌شود: مگر آنکه فعلا بازارهای جدید برای عرضه این نوع از تولیدات مورد هدف قرار گیرند.
حرف آخر
پیشرو شدن اصفهان به جهت داشتن صنایع های‌تک و عملیاتی کردن نسل چهارم صنعت در کشور مبحثی است که بارها در محافل و همایش‌‌‌های مختلف مطرح شده است.
در شرایط کنونی که گردش صنعت و تولید در اصفهان مانند گذشته نیست و چالش‌‌‌هایی بر سر راه رونق صنایع قرار گرفته است بهترین راهکار از نگاه کارشناسان رفع موانع توسعه صنایع های‌تک و تغییر سمت اشتغال و تولید از صنایع سخت به این نوع از صنایع است. بسیار تاکید می‌شود با وجود قابلیت‌‌‌ها و ویژگی‌‌‌های اصفهان، رویکرد مدیریت استان توسعه صنایع های‌تک غیر‌آلاینده و استفاده از ظرفیت گردشگری و صنایع‌‌‌دستی اصفهان باشد.
به‌‌‌ویژه آنکه اصفهان با توجه به فعالیت دانش‌‌‌بنیان‌‌‌های فراوان در آن ظرفیت بسیار بالایی در بحث ایجاد و رونق اشتغال در این زمینه دارد و به راستی اگر شرایط برای توسعه هایتکها در این استان فراهم نشود نشان‌‌‌دهنده بی‌‌‌مهری مسوولان نسبت به این موضوع و البته کم‌‌‌همتی کارشناسان و فعالان این حوزه است.
