کریم مجتهدی در ۹۳سالگی از دنیا رفت
پایان فیلسوف امیدواری
از زندگی
کریم مجتهدی در سال 1309 در تبریز به دنیا آمد. تا کلاس دوم ابتدایی در زادگاه خود تحصیل کرده و سپس در تهران بقیه دروس ابتدایی را در دبستان فردوسی و تحصیلات دبیرستانی را در «فیروز بهرام» و در کالج «البرز» به پایان رساند. خودش گفته: هجده سالم بود که به فرانسه رفتم. همه خانواده من خیلی از آینده‌ام ناامید بودند. می‌گفتند در ایران تو بدون حمایت افراد بانفوذ هیچ کاری نمی‌توانی بکنی و من در شرایط دشواری به فرانسه رفتم. نوعی کنجکاوی درباره فلسفه و هستی در من بیدار شده بود و اشتیاق داشتم تا این درس را بخوانم. اولین باری که این را با خانواده در میان گذاشتم توبیخم کردند. خیلی برایشان بد بود. می‌گفتند که فلسفه معنی ندارد. اما من خیلی استقامت کردم. البته بعدا دوره‌هایی هم پشیمان شدم. چون کار دشواری بود و در چاله‌ای افتاده بودم که دیگر به‌راحتی نمی توانستم بیرون بیایم. بااین‌حال اگر قرار باشد از نو برای زندگی‌ام تصمیم بگیرم، دوباره همین فلسفه را انتخاب می‌کردم اما این بار جدی‌تر می‌خواندم.
به هر حال او در ۱۸سالگی برای ادامه‌تحصیل به فرانسه رفت و در دانشگاه «سوربن» پاریس که مهم‌ترین دانشگاه فرانسه است، به تحصیل فلسفه پرداخت. در آن زمان تنها ایرانی بوده است که از عهده امتحان عمومی ورودی «پروپتودیک» برآمده است و در سال‌های بعد به جای چهار «سرتیفیکا» که برای اخذ درجه کارشناسی لازم بود، هفت «سرتیفیکا» گرفته است. دوره کارشناسی ارشد را نیز در همان دانشگاه به پایان رساند و رساله خود را با عنوان «بررسی تحلیل استعلایی کانت» و با راهنمایی فیلسوف معروف فرانسوی، ژان وال، نوشت. مجتهدی بعد از دوران تحصیل کارشناسی ارشد، مدت کوتاهی به ایران بازگشت و در دانشسرای عالی آن زمان به تدریس پرداخت اما دوباره برای اخذ درجه دکترا به پاریس بازگشت. استاد راهنمای دکترای او پروفسور گوندیاک بوده است. او در زمان نوشتن تز دکتری خود، با هانری کربن، ایران‌شناس معروف فرانسوی، نیز همکاری داشت.مجتهدی با مشورت پروفسور «هانری کربن» دو رساله از افضل‌الدین کاشانی را به زبان فرانسه ترجمه کرده و در یک شرح تفصیلی به مقایسه افکار نوافلاطونیان متاخر با سنت‌های اسلامی پرداخته است.
این فیلسوف ایرانی، در سال ۱۳۴۳ موفق به اخذ درجه دکترای خود شد و همان سال به ایران بازگشت. در تهران به پیشنهاد و راهنمایی مرحوم یحیی مهدوی در گروه فلسفه دانشگاه تهران مشغول تدریس شد و جمعا بیش از 35 سال تدریس کرد و سرانجام در سال 1382 از دانشگاه تهران بازنشسته شد. خود گفته: در طول دوران کاری‌ام بیشترین نمره‌ای که به دانشجویان داده‌ام 18.5 بوده است. آن هم تنها به دو نفر. بالاترین نمره برای بقیه دانشجویان 18 بوده است.مجتهدی در سال ۱۳۸۰ به عنوان چهره ماندگار معرفی شد. در سال ۱۳۸۹ هم در مقام محقق پیشکسوت در علوم انسانی، تقدیرنامه یونسکو و مدال طلای جهانی ابن‌سینا را دریافت کرد. در سال ۱۳۹۰ نیز از سوی بنیاد ملی نخبگان به عنوان استاد ممتاز معرفی شد.
فلسفه‌خوانی جوانان
کریم مجتهدی معتقد بود که علت اصلی سطحی‌نگری در جامعه ایرانی، کم‌توجهی به فلسفه است. آثار فلسفی او از نخستین آثار فلسفی در تاریخ معاصر است که با استقبال قابل توجه جوانان روبه‌رو شد. این استاد دانشگاه با آثار مکتوب زیادی در ذهن و زمانه دانشجویان و استادان فلسفه ماندگار شده است. کتاب «فلسفه نقادی کانت» که اولین بار سال ۱۳۶۳ چاپ شد، او را به عنوان کانت‌شناس به جامعه دانشگاهی فلسفه ایران شناساند. وی در این کتاب ابتدا روش استعلایی و عقل از نظر کانت را توضیح داده، سپس رابطه قوا در نقد عقل محض، نقش تخیل، عقل قانون‌گذار، عقل سلیم زیباشناختی، نظریه قوا و نظریه غایات را بیان کرده است.
این استاد بنام به عنوان نویسنده کتاب‌های مرجع فلسفی مانند «فلسفه و تجدد»، «دکارت و فلسفه او»، «فلسفه در قرون وسطی» و… در جامعه دانشگاهی ایران شناخته می‌شود که طی ۶ دهه فعالیت فکری، با آثار و کوشش‌های علمی خود، سهم بزرگی در تاریخ اندیشه معاصر ایران داشته است. او گفته: ایرانی بودن به کد ملی، سجل یا خانواده و ... نیست. به هیچ سندی نیست. بلکه ایرانی بودن اراده به ایرانی ماندن است. میل به ایرانی ماندن است. زمانی من ایرانی هستم که اراده می‌کنم ایرانی بمانم. بنابراین اگر من را از ایران بیرون کنند یا تبعید شوم یا اسیر شوم یا ... در هر صورت ایرانی هستم چون میل به ایرانی ماندن دارم.
آثار
شمار تالیفات کریم مجتهدی بسیار است و برخی منابع بیش از 30 عنوان کتاب برای او برشمرده‌اند. خودش کتاب «آشنایی ایرانیان با فلسفه‌های جدید غرب» را بهترین و ارزنده‌ترین اثرش می‌خواند. همچنین کتاب «سهروردی و افکار او (تاملی در منابع فلسفه اشراق)» مجتهدی با استقبال گسترده فلسفه‌خوانان در ایران روبه‌رو شده است.
