گروه نفت و پتروشیمی: نشست ۱۶۷ اوپک با ارسال دو نامه از سوی کشورمان به این سازمان همراه بود. نامه اول که از سوی وزیر نفت کشورمان بود هشداری به کشورهای عضو اوپک بود که برای نفت ایران جا باز کنند، اما نامه دوم توسط نماینده هیات‌ عامل ایران در اوپک در اختیار این سازمان قرار گرفت و در آن ایران به اوپک ضمن اینکه موضع خود درخصوص بازار کنونی نفت و همچنین سیاست‌های اوپک را اعلام کرد، با ارائه راهکاری خواهان بازگشت به نظام سهمیه‌بندی شد. حال بعد از گذشت بیش از یک هفته از این نشست «شانا» گفت‌وگویی با دکتر مهدی عسلی، مدیر امور اوپک و روابط مجامع انرژی درخصوص جزئیات این دو نامه انجام داده که در ادامه آمده است. عسلی ابتدا با بیان اینکه پیش از آغاز نشست این نامه در اختیار دبیرخانه اوپک قرار گرفته بود و در نشست ١٦٧ میان اعضا توزیع شد، بنابراین همه اعضا از نظر ایران آگاه هستند و این موضوع در جلسه دسامبر آینده اوپک مورد بحث قرار می‌گیرد، گفت: البته پیش از ارسال این نامه، ما رایزنی‌های دوجانبه‌ای با برخی از اعضای اوپک انجام داده بودیم و آنها حمایت خود را از ایران اعلام کرده بودند. من فکر می‌کنم این کشورها خودشان هم متوجه هستند اگر به سخنان ایران مبنی بر این‌که با بازگشت کشورمان باید کشورهایی که بازارمان را گرفته‌اند تولیدشان را کم کنند تا ورود ایران سبب افت قیمت‌ها نشود توجه داشته باشند؛ بدون شک بازار با بازگشت دوباره ایران همچنان تعادل خود را حفظ می‌کند. این را نیز بگویم که این کشورها متوجه هستند که اگر پیشنهاد ایران را قبول نکنند اوپک به یک سازمان بدون اثر تبدیل می‌شود.

عسلی درباره اینکه اگر کشورهای عضو همکاری نکنند چه خواهد شد، گفت: ما از لحاظ مالی ضرر نمی‌کنیم، فرض کنید صادرات ایران از یک میلیون به دو میلیون بشکه در روز برسد، در بدترین شرایط حتی اگر قیمت‌ها نصف شود بازهم درآمد ما خیلی تغییر نمی‌کند زیرا صادراتمان را دوبرابر کرده‌ایم، اما آیا عربستان می‌تواند صادرات خود را دوبرابر کند؟ خیر نمی‌تواند، بنابراین درآمد آنها نصف می‌شود. پس بهتر است کشورهای عضو با ما همکاری کنند زیرا این مساله به نفع خود آنهاست و سبب می‌شود قیمت‌ها ثابت بماند و اعضای اوپک نیز ضرر نکنند. وی افزود: با این حال بدون شک موضوع را دوستانه بررسی می‌کنیم. در هر حال تقاضا برای نفت در حال افزایش است و این امکان وجود دارد که نیازی نباشد تا عربستان یا دیگر کشورهای عضو اوپک تولید خود را کاهش دهند، تنها کافی است این کشورها تولیدشان را افزایش ندهند تا ما بازارمان را به دست آوریم.

عسلی درباره پاسخ به برخی افراد در داخل کشور که خواهان خروج ایران از اوپک هستند، گفت: منطق اقتصادی حکم می‌کند که سازمانی مانند اوپک تاثیر‌گذار است. به دلیل مسائل اقتصادی و جایگاه بین‌المللی معتقدم که ما باید در این سازمان باقی بمانیم. اوپک همچنان یک سازمان موثر در بازار نفت است و اهمیت آن در سال‌های آینده افزایش می‌یابد زیرا بخش بزرگی از نفت متعارف دنیا در اختیار اعضای این سازمان است و در آینده تقاضا برای نفت افزایش می‌یابد. تصمیم‌های این سازمان همیشه روی بازار اثرگذار بوده و اختلاف نظر میان اعضا هم یک امر طبیعی است.

وی در ادامه تصریح کرد: فرض کنید اوپک وجود نداشت و کشورهای عضو اوپک برای اینکه سهم بیشتری از بازار به‌دست آورند باهم رقابت می‌کردند، در این میان طبیعی است که قیمت‌ها سقوط می‌کرد و حتی ممکن بود به میزان هزینه تولید برای کشورهای تولیدکننده برسد. هر‌چند در سال‌های گذشته در نشست‌های اوپک تغییری در تعیین سهمیه‌های اوپک نداشتیم و نظام سهمیه‌بندی تولید اوپک در عمل کنار گذاشته شده بود، با این حال تعیین سقف تولید برای اعضای اوپک خود به نوعی مانع از کاهش شدید قیمت‌ها شده و رقابت‌ها هم در همان محدوده ٣٠ میلیون بشکه‌ای باقی مانده است. در واقع تعیین سقف تولید مانع از کاهش شدید قیمت می‌شود، در نتیجه درآمد کشورها نیز کاهش نمی‌یابد.

مدیر امور اوپک و روابط مجامع انرژی درباره نامه دومی که نماینده هیات‌ عامل ایران در اوپک، حسین کاظم پوراردبیلی به این سازمان ارسال کرده است، گفت: این نامه پیش از کنفرانس و به مناسبت بررسی راهبرد بلندمدت اوپک در دبیرخانه به دبیرکل فرستاده شده بود تا در اختیار اعضای کمیته بررسی راهبرد بلندمدت این سازمان گذاشته و در جلسه آینده بحث شود که ارتباط مستقیمی با نشست ١٦٧ اوپک نداشت. در این نامه اصول راهبرد بلندمدت پیشنهادی ایران برای اوپک در برابر راهبرد کنونی طرح شده است. با توجه به این‌که هدف اصلی کشورها در اساسنامه اوپک و نیز در سند راهبردی بلندمدت کنونی اوپک، حداکثر کردن درآمد اعضای سازمان در بلندمدت است، بنابراین ما نیز براساس این اصل، راهبرد پیشنهادی ایران را اعلام کردیم.

وی در این خصوص تصریح کرد: اصول راهبرد پیشنهادی ایران شامل چهار مرحله و یا اقدام است. نخست برآورد یک قیمت منصفانه و در عین حال رقابتی برای نفت اوپک با توجه به هزینه تولید سوخت‌های جایگزین و نیز وضع اقتصادی جهان. دوم برآورد تقاضا برای نفت در دنیا مبنی بر قیمت منصفانه مورد‌نظر اوپک و وضع اقتصادی جهان، سوم قرار دادن تقاضا برای نفت اوپک به‌عنوان سقف تولید و یا تولید هدف اوپک و تخصیص تولید بین کشورهای عضو در چارچوب یک نظام کارآمد و منصفانه سهمیه‌بندی، به‌طوری که در مجموع عرضه نفت اوپک به اندازه تقاضا برای نفت باشد و نه بیشتر و چهارم ایجاد یک سیستم نظارتی برای نظارت بر رعایت سهمیه‌ها در تولید و تخطی نکردن از میزان تولید تخصیص یافته به کشورهای عضو.

عسلی با بیان اینکه در واقع ما با یک فرمول منصفانه خواهان بازگشت به نظام سهمیه‌بندی هستیم، گفت: در واقع بدون اجرای یک سیستم سهمیه‌بندی، اوپک کنترل واقعی بر بازار نخواهد داشت، بنابراین معیارهای مختلفی را می‌توان در‌نظر گرفت و براساس آن فرمول نظام سهمیه‌بندی مناسبی را تعیین کرد به نحوی که اجماع هم حاصل شود و همه اعضای اوپک آن را قبول کنند. پس از اینکه این فرمول به تایید رسید هر‌کدام از کشورها می‌توانند طبق سهم‌ خود تولید کنند که این موضوع سبب می‌شود تولید و درآمد اعضا افزایش یابد.

عسلی با بیان اینکه چنین رویه‌ای سابق بر این در اوپک رایج نبوده است، گفت: چیزی که بوده در واقع برآوردی از تقاضا برای نفت اوپک و تخصیص تولید برای هر کشور عضو بوده که نظارت قوی هم بر رعایت سهمیه‌ها نبوده است. در واقع اگر چنین سیستمی در کار بود قیمت هرگز تا این حد سقوط نمی‌کرد.

وی در ادامه افزود: نشست اوپک هر ٦ ماه یکبار برگزار می‌شود، درحالی که بازنگری در راهبرد بلندمدت اوپک هر پنج‌سال یکبار برگزار می‌شود و امسال هم سال پنجم آن است و باید راهبرد تازه اوپک را برای پنج سال آینده یعنی تا سال ٢٠٢٠ تدوین کنیم بنابراین ما به‌عنوان یکی از اعضای اوپک پیشنهاد خودمان را درباره راهبرد آینده اوپک در اختیار دبیرخانه قرار دادیم تا اعضا درباره آن بحث کنند و بتوانیم به اجماع برسیم.