دنیای اقتصاد: توافق هسته‌ای ایران و غرب همچنان در صدر اخبار بازار نفت قرار دارد و تحت تاثیر این موضوع اولین روز بازگشایی بازارهای بین‌المللی در هفته میلادی جاری قیمت نفت با افت بیش از ۲ درصدی مواجه شده است. این در حالی است که مسائل و تصمیمات در اتحادیه اروپا حول محور یونان همچنان یکی از موضوعات تاثیرگذار بر نوسانات مقطعی در بازار نفت محسوب می‌شود. آخرین خبرها از توافق یونان بر سر بدهی‌های این کشور و اصلاحات اقتصادی دولت حکایت دارد، اما جزئیاتی از آن هنوز منتشر نشده است. به گزارش «دنیای اقتصاد»، بهای نفت خام آمریکا تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۴ به وقت تهران) یک دلار و ۶ سنت کاهش یافت و به ۶۸/ ۵۱ دلار در هر بشکه رسید. هر بشکه نفت برنت نیز با افت ۳/ ۱دلاری به قیمت ۴۳/ ۵۷ دلار معامله شد. طرفین حاضر در مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ در وین روز یکشنبه، ٢١ تیر اعلام کردند که به توافق جامع هسته‌ای نزدیک شده‌اند و انتظار می‌رود روز دوشنبه خبر توافق تهران و کشورهای عضو گروه ١+٥ منتشر شود. با وجود اینکه تا لحظه تنظیم این گزارش هنوز خبر قطعی توافق اعلام نشده است و همچنان برخی تردیدها از سوی برخی مقامات مذاکره‌کننده منتشر شده، اما همچنان خوش‌بینی به نتیجه این مذاکرات در سطح بالایی قرار دارد و به تردید‌هایی که در این خصوص اظهار می‌شود ارجحیت دارد.

توافق ایران و غرب از این منظر که ایران با رفع تحریم‌ها تولید و صادرات نفت خود را افزایش خواهد داد و بر سمت عرضه بازار نفت فشار خواهد آورد برای فعالان این بازار مهم و روی قیمت نفت اثر‌گذار است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا در آخرین گزارش خود برای سومین بار متوالی اعلام کرد که با رفع تحریم‌های ایران قیمت نفت در سال ۲۰۱۶ بین ۵ تا ۱۵ دلار کاهش خواهد یافت. حال تحت تاثیر همین گمانه‌ها در دو هفته اخیر شاهد افت شدیدی در بهای نفت بوده‌ایم؛ هرچند که احتمال خروج یونان از اتحادیه اروپا و افت ۳۰ درصدی بازار سهام چین بر این کاهش قیمت تاثیر گذار بوده است. بر اثر این وقایع میانگین هفتگی قیمت سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۱۲ جولای مصادف با ١٩ تیر با افت حدود ۴ دلاری به ۰۷/ ۵۵ دلار برای هر بشکه رسید. در این بازه زمانی نفت خام آمریکا ۷۸/ ۲ دلار معادل ۵ درصد کاهش قیمت داشت و بر این اساس بهای نفت در هفته گذشته بزرگ‌ترین‌ افت هفتگی خود را از مارس سال جاری یعنی حدود ۴ ماه تجربه کرد.

چرا توافق ایران برای بازار نفت اهمیت دارد؟

ایران پیش از تحریم‌ها دومین تولید‌کننده بزرگ اوپک بود و در ماه‌های اول سال ۲۰۱۱ روزانه بیش از ۴ میلیون بشکه نفت خام تولید می‌کرد. اما با اعمال تحریم‌های غرب تولید نفت کشورمان به شکل محسوسی کاهش یافت تا به ۷/ ۲ میلیون بشکه در روز رسید. تحریم‌ها از چند منظر بر صنعت نفت ایران تاثیر‌گذار بود. اول اینکه اتحادیه اروپا و آمریکا کشورهای خریدار نفت ایران را تهدید به تحریم کردند و بر اثر آن کشورهای اروپایی خرید نفت از کشورمان را متوقف و مشتریان آسیایی نیز ۲۰ درصد از میزان خرید خود کاستند و صادرات نفت ایران از اوج ۳ میلیون بشکه‌ای خود پیش از تحریم‌ها به میزان کنونی حدود یک میلیون بشکه‌ای رسید. بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت کشورمان در آخرین اظهارات خود در حاشیه نشست اخیر اوپک اعلام کرد که ایران قادر است در مرحله اول ظرف ۲ ماه بعد از رفع تحریم‌ها ۵۰۰ هزار بشکه بر تولید خود بیفزاید و در مرحله دوم ۶ تا ۷ ماه بعد از رفع تحریم‌ها به تولید پیش از تحریم‌ها بازگردد. هرچند در این خصوص گمانه‌های مختلفی توسط موسسات بین‌المللی انرژی مطرح شده است و برخی کارشناسان وقوع این موضوع را نیازمند زمان می‌دانند و بر این باورند که ایران قادر نیست در کوتاه مدت به تولید نفت خود اضافه کند و بازار را تحت تاثیر قرار دهد. «دنیای اقتصاد» با گردآوری نظر برخی موسسات بین‌المللی انرژی و برخی از کارشناسان اقتصادی به بررسی بازار نفت پس از تحریم‌های ایران پرداخته که در ادامه آمده است.

اداره اطلاعات انرژی آمریکا: ثبات بازار در بلند‌مدت

بر مبنای گزارش جدید اداره انرژی آمریکا (EIA) شکاف عرضه و تقاضا رو به کاهش است و بنابراین افزایش تولید ایران در بلند‌مدت چندان قیمت را متاثر نمی‌کند. میزان مصرف نفت و سایر میعانات همچنان از میزان تولید آنها کمتر است و این مساله باعث انبار شدن حجم زیادی از نفت شده است اما این شکاف رو به کاهش است. براساس مطالعات اداره انرژی آمریکا میزان ذخیره انبار شده نفت در نیمه اول سال ۲۰۱۵ برابر با ۲/ ۲ میلیون بشکه در روز بوده است ولی برای نیمه دوم سال این میزان ۵/ ۱ میلیون بشکه در روز تخمین زده می‌شود. این کاهش در انبار علامتی از افزایش آرام تقاضا در نیمه دوم سال و افزایش کند تولید در کشورهای غیر عضو اوپک است. نمودار وضعیت عرضه و تقاضای کلیه میعانات نفتی را در طول زمان نشان می‌دهد و بیانگر آن است که شکاف میان عرضه و تقاضا در حال کاهش است. ستون‌های سبز رنگ نشان‌دهنده موجودی انبار به دلیل فاصله عرضه و تقاضا در بازار نفت است. به‌طور مثال تنها در آمریکا میزان ذخیره ۹۰۰ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۱۴ بوده است اما پیش بینی می‌شود این رقم به ۶۰۰ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۱۶ برسد. در پیش بینی‌های صورت گرفته احتمال افزایش تولید ایران منظور نشده است و این در حالی است که ایران می‌تواند با افزایش تولید ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار بشکه در روز مازاد عرضه را در سطح ۲ میلیون بشکه در روز حفظ کند.

آژانس بین‌المللی انرژی: کاهش قیمت با ورود نفت ایران

آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) در آخرین گزارش خود پیش بینی کرده است رشد تقاضای جهانی نفت در ادامه سال ۲۰۱۵ و در سال ۲۰۱۶ نیز با شیب کمتر ادامه می‌یابد.

بنا بر این گزارش پیش‌بینی‌ شده که در صورت حصول توافق جامع هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی در وین، راه برای صدور نفت ایران به اروپا و آسیا هموار خواهد شد که این امر باعث کاهش دوباره قیمت‌های جهانی نفت می‌شود.

در همین حال یک کارشناس نفتی کویتی با اشاره به اینکه افزایش صادرات نفتی ایران، تنش‌های موجود در سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت، اوپک را تشدید می‌کند، پیشنهاد کرد ایران پس از لغو تحریم‌های غرب، به جای افزایش صادرات نفت، روابط تجاری خود را با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس گسترش دهد.

ژورنال فوکوس: کاهش تا 15 دلاری در کوتاه‌مدت

به گزارش وب‌سایت ژورنال فوکوس، گری هوف بائر، تحلیلگر اقتصادی از موسسه روابط بین‌الملل پترسون، پیش‌بینی کرده است که با لغو تحریم‌های ایران، بهای هر بشکه نفت در جهان ۱۵ دلار کاهش یابد چون ایران می‌تواند ظرف چند ماه میزان تولید نفت خود را حدود نیم میلیون بشکه در روز افزایش دهد و ورود بیشتر نفت خام به بازار می‌تواند سیر صعودی قیمت نفت را معکوس کند.

دکتر موسی غنی‌نژاد اقتصاددان: افزایش تقاضا و وجود ریسک

دکتر موسی غنی‌نژاد، اقتصاددان ایرانی در این باره گفت: در کوتاه‌مدت به دلیل آثار روانی افزایش تولید نفت ایران می‌تواند بازار نفت را تحت تاثیر قرار دهد اما باید توجه داشت با خروج جهان از بحران مالی، علائم رونق در بسیاری از کشورها و باقی ماندن یونان در حوزه یورو تقاضا برای نفت افزایش خواهد یافت، از سوی دیگر وجود تنش در خاورمیانه موجب تحمیل ریسک به بازار نفت می‌شود. وی افزود: شاید بتوان گفت قیمت نفت از دنیای سیاست و حوادث بیشترین تاثیر‌پذیری را دارد. ولی در هر صورت مکانیزم بازار کار خود را انجام خواهد داد و دولت باید بدون توجه به این مسائل افزایش تولید دهد و سهم گذشته خود را در بازار به‌دست آورد. این استاد دانشگاه در ادامه افزود: به دلیل عدم همسویی در منافع کشورهای عضو اوپک، ایران باید با حداکثر توان نفت را تولید و به بازار عرضه کند.

کشش قیمت نفت چقدر است؟

حسن منصور، یک اقتصاددان ایرانی مقیم انگلستان پیش‌بینی کرد با توجه به کشش بازار، هر یک میلیون بشکه افزایش تولید ۴ دلار از قیمت نفت بکاهد. این استاد دانشگاه اضافه کرد: «اگر دو تا سه درصد تولید نفت جهانی، یعنی اندازه‌‌ای که ایران توان افزودن بر تولید خود را دارد، بیشتر شود، بهای نفت حدود ۷ یا ۸ دلار کاهش می‌یابد. اما هنگام برداشته شدن تحریم‌ها معلوم نیست قیمت نفت روی چه مبلغی باشد یا چه عوامل تاثیرگذار دیگری وجود داشته باشد.» به اعتقاد این اقتصاددان مقیم بریتانیا، ایران پس از لغو تحریم‌ها به شدت نیازمند سرمایه‌گذاری است. ایران بازاری فعال و نیروی انسانی مستعد و آماده کار دارد که مناسب جذب سرمایه‌گذاری است، این دو عامل مهم به تنهایی نمی‌توانند در جذب سرمایه‌گذاری و بهبود اقتصاد موثر باشند.

در این بین به گزارش رویترز، در آخرین اظهاراتی که در این خصوص اعلام شده موسسه اقتصاد انرژی ژاپن (IEE) پیش‌بینی کرد که در صورت حصول توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌ها، تولید نفت خام ایران تا نیمه دوم سال ٢٠١٦، روزانه ٧٠٠ تا ٨٠٠ هزار بشکه افزایش می‌یابد. اما نیک شارما، مدیرعامل موسسه تحقیقاتی و مشاوره‌ای IHS در این باره گفت: ایران می‌تواند ٢٠٠ هزار بشکه به عرضه نفت خام خود بیفزاید و ١٨ ماه زمان می‌برد تا ایران روزانه یک میلیون بشکه دیگر به عرضه نفت خام خود بیفزاید.

فشار رو به پایین توافق بر بازار نفت