اطلس فیلترینگ اینترنت در جهان

فیلتر کردن و ممیزی در رسانه‌های اجتماعی و اینترنت نیز به‌طور گسترده‌ای به کار می‌رود. در اغلب کشورهای توسعه یافته، سانسوری که برای اینترنت لحاظ شده است، کمتر است و در عوض در کشورهای در حال توسعه این ممیزی با شدت بیشتری اعمال می‌شود. علاوه بر اینکه میزان و نحوه دسترسی به شبکه‌های اجتماعی و اینترنت در این کشورها به دلیل زیرساخت‌های ابتدایی‌تر کندتر هستند، مواردی همچون تنش‌های سیاسی، قومی و مذهبی نیز به این بحث دامن می‌زنند و از آنجا که دولت در این کشورها عمدتا سیطره‌ای اساسی بر بخش خصوصی و ارائه خدمات اینترنتی دارد، به خصوص در صورت بروز اعتراضات مدنی، منجر به اختلالاتی در استفاده از آن می‌شود. این تجربه را در مصر و ترکیه به روشنی می‌توان مشاهده کرد.

با این حال اگر به تفکیک هر قاره و نیز بر اساس هر کشوری به وضعیت آزادی اینترنت نگاهی بیندازیم، می‌توان دید که در کدام کشورها کدام مسائل تحت محدودیت اینترنتی قرار می‌گیرند. با قاره آسیا و صرف نظر از منطقه خاورمیانه شروع می‌کنیم. در این قاره کشورهایی مانند چین، ویتنام و مالزی بیشترین محتوا و موضوعات را فیلتر می‌کنند. «خانه آزادی» که سازمانی برای سنجش میزان آزادی استفاده از اینترنت در جهان است، ۱۰ زمینه را برای موضوعاتی که کشورها در آن دست به فیلتر کردن مصادیق مربوطه می‌زنند، معرفی کرده است. در سال ۲۰۱۶ چین تمام موضوعات انتقاد از مقامات، فساد، درگیری‌ها، اپوزیسیون سیاسی، هجوها، تفسیرهای اجتماعی، توهین به مقدسات، اعتراض عمومی، معضلات مربوط به دگرباش‌ها و موارد مربوط به اقلیت‌های مذهبی و قومی را فیلتر کرده و تبدیل به مهم‌ترین‌ فیلتر‌کننده اینترنت در جهان شده است.

در ویتنام ۸ موضوع از ۱۰ مورد تعیین شده مورد فیلتر شدن قرار می‌گیرد. در واقع به‌جز موارد مربوط به دگرباش‌ها و توهین به مقدسات سایر موارد به شدت و فعالانه در ویتنام نیز مورد فیلتر شدن قرار می‌گیرد. نگاهی به وضعیت استفاده از اینترنت و آزادی کاربرد آن در مالزی نیز حاکی از آن است که این کشور ۷ موضوع از ۱۰ مورد تدوین شده توسط خانه آزادی را فیلتر می‌کند. ۳ موضوعی که از فیلتر شدن در مالزی در امان هستند عبارتند از: تلاش‌ها برای اعتراض عمومی، موارد و مسائل مربوط به دگرباش‌ها و در نهایت موارد مربوط به اقلیت‌های مذهبی و قومی.در همین قاره ژاپن و فیلیپین هیچ یک از موارد ده گانه تصریح شده را فیلتر نمی‌کنند و سریلانکا نیز تنها یک مورد از ۱۰ مورد ذکر شده را فیلتر می‌کند و آن هم مربوط به اپوزیسیون سیاسی است. در این منطقه انتقاد از مقامات بیشترین سانسور را در اینترنت تجربه کرده است.

در منطقه اوراسیا، ارمنستان هیچ یک از موارد ده گانه ذکر شده را فیلتر نمی‌‌کند و گرجستان نیز همانند این کشور است. اوکراین و قزاقستان در این منطقه تنها دست به فیلتر ۲ مورد می‌زنند که عبارتند از: مداخله اندکی در فیلتر کردن انتقاد از مقامات و همچنین انتشار اخبار مربوط به احزاب سیاسی مخالف. بیشترین فیلترینگ در این منطقه نیز در حال حاضر به ترکیه تعلق دارد که ۹ مورد از ۱۰ مورد بالا را پوشش می‌دهد و پس از آن نیز روسیه با ۸ مورد و قزاقستان با ۷ مورد قرار دارند. در روسیه انتشار اخبار مربوط به اقلیت‌ها و قومیت‌ها مجاز است. در قزاقستان نیز هجونامه‌ها، تفاسیر اجتماعی و توهین به مقدسات مشمول فیلتر شدن نیستند ولی سایر موضوعات ۱۰ گانه‌ای که چین تمام آنها را پوشش می‌داد، در این کشور فیلتر می‌شوند. در این منطقه نیز انتقاد از مقامات بیشترین میزان را در مطالب فیلتر شده در کشورهای مورد بررسی نشان می‌دهد.

در آمریکای لاتین، آرژانتین هیچ سانسوری را اعمال نمی‌کند و این در حالی است که در برزیل انتقاد از مقامات و فساد تا حدودی فیلتر می‌شود. جالب اینجاست که تقریبا در تمام کشورهای مورد بررسی در آمریکای لاتین شامل کلمبیا، کوبا، مکزیک و ونزوئلا نیز این امر صدق می‌کند و به نظر می‌رسد فساد و انتقاد از مقامات مهمترین خط قرمز در کشورهای این منطقه است، ضمن اینکه وضعیت ونزوئلا و کوبا با سانسور ۶ موضوع در اینترنت بدتر از سایر کشورهای این منطقه است. امری که می‌تواند حاکی از آن باشد که چگونه وضعیت آزادی اینترنت می‌تواند ناشی از وضعیت و شمای کلی ثبات اقتصادی و سیاسی آن کشور باشد.

در خاورمیانه فیلترینگ به‌طور گسترده‌ای اعمال می‌شود و عمدتا موضوعات فراوانی مورد فیلتر شدن قرار می‌گیرند. در تمام کشورهای این منطقه که مورد بررسی این سازمان قرار گرفته‌اند، انتقاد از مقامات فیلتر می‌شود که قابل مقایسه با هیچ منطقه دیگری در جهان نیست. سانسور اخبار مربوط به درگیری‌ها و جنگ‌ها نیز از دیگر مواردی است که در این منطقه به وفور یافت می‌شود. در منطقه آفریقای جنوب صحرا بیشترین فیلترینگ در اتیوپی، گامبیا و سودان انجام می‌شود. در تمام کشورهای مورد بررسی این منطقه به‌جز آفریقای جنوبی انتقاد از مقامات به نحوی مورد فیلتر شدن قرار می‌گیرد. البته این فیلتر شدن در برخی کشورها اندک است و در برخی فعالانه صورت می‌گیرد. در استرالیا، کانادا، اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا تقریبا هیچ گونه نظارتی بر استفاده از اینترنت از سوی دولت وجود ندارد و تنها در برخی موارد مانند کودکان برخی قوانین وجود دارد. در کشورهای مورد بررسی در این مناطق تنها مجارستان اندکی در فیلتر موارد مربوط به انتقاد از مقامات کارهایی انجام می‌دهد و ایتالیا نیز تا حدود کمی هجونامه‌ها را فیلتر می‌کند.