راهکارهای سازمان بهداشت جهانی برای کاهش تصادفات

در روزهای گذشته اخبار تلخی مبنی بر تصادف شماری از دختران دانش‌آموز نخبه پخش شد که تاثیر و واکنش بسیار زیادی را بین افکار عمومی و فضای مجازی در پی داشت. مهم‌ترین جنبه این تصادف این است که این اتفاق در طول سال‌های متوالی برای چندمین بار است که تکرار می‌شود. چنین رویدادهایی آسیب‌های اقتصادی، اجتماعی و روانی زیادی به همراه دارد و برای برخورد با آن باید اقداماتی بنیادین انجام داد. علاوه بر این، با توجه به تکرار چنین رویدادهایی، به‌نظر می‌رسد این مساله در کشور ریشه‌ای است و برای اینکه آن را دقیق‌تر بررسی کنیم باید به مسائلی چون زیرساخت‌ها، هزینه‌ها و وضعیت مرگ‌ومیر جاده‌ای در کشور بپردازیم. قطعا تدوین قوانین مناسب می‌تواند از بروز این حجم از تصادفات جلوگیری کند و در این راستا استفاده از توصیه‌های سازمان‌های بین‌المللی می‌تواند کارساز باشد.

وضعیت مرگ‌ومیر جاده‌ای در جهان

یکی از مهم‌ترین نهادهایی که به این مقوله پرداخته است، «سازمان بهداشت جهانی» است. این سازمان دست به انتشار گزارش‌هایی درخصوص وضعیت سلامت و ایمنی جاده‌ها می‌زند و در آن به بررسی و مقایسه وضعیت آنها در سراسر جهان می‌پردازد. براساس گزارش این سازمان در سال ۲۰۱۳ در سراسر جهان بیش از یک میلیون و ۲۵۰ هزار مرگ در اثر ترافیک جاده‌ای به وقوع پیوسته بود. البته این میزان نسبت به سال ۲۰۰۷ چندان افزایش نیافته و در واقع با رشد اندکی روبه‌رو بوده است. این میزان به‌رغم افزایش جمعیت و رشد بیشتر در استفاده از وسایل نقلیه موتوری بوده است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که اقدامات انجام شده در چند سال گذشته توانسته وضعیت ایمنی جاده‌ها را در سراسر جهان بهبود بخشد و همین امر منجر به نجات جان افراد زیادی شده است. این گزارش نشان می‌دهد که در فاصله سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵، بالغ‌بر ۶۸ کشور شاهد افزایش در تعداد مرگ‌ومیر ناشی از ترافیک جاده‌ای بوده‌اند که ۸۴ درصد از این تعداد کشورهای کم‌درآمد یا کشورهای با درآمد متوسط هستند. ۷۹ کشور نیز در کاهش میزان مرگ‌ومیر در جاده‌ها موفق عمل کرده‌اند که ۵۶ درصد از آنها کم‌درآمد و با درآمد متوسط هستند.

به‌رغم این گفته‌ها، کشورهای کم‌درآمد نرخ مرگ‌ومیر تقریبا دو برابری در مقایسه با کشورهای پردرآمد دارند و تعداد مرگ‌ومیرهایی که مشاهده می‌شود نسبت به سطح مدرنیزه شدن این کشورها نامتناسب به‌نظر می‌رسد. ۹۰ درصد از مرگ‌ومیر در جاده‌ها در کشورهای کم‌درآمد و کشورهای با درآمد متوسط رخ می‌دهند که تنها ۵۴ درصد از وسایل نقلیه جهان را در اختیار دارند. طبقه‌بندی درآمدی کشورها به ما می‌گوید که در فاصله سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۳ در کشورهای کم‌درآمد تحت بررسی، تعداد مرگ‌ها در ۲۳ کشور بیشتر شده و تنها وضعیت ۴ کشور از نظر کاهش مرگ‌ومیر در جاده‌ها بهتر شده است. در بررسی کشورهای با درآمد متوسط نیز می‌توان مشاهده کرد که در دوره یادشده، وضعیت ۳۴ کشور با مرگ‌ومیر بیشتر و وضعیت ۴۰ کشور با مرگ‌ومیر کمتر همراه بوده است. این مساله در مورد کشورهای پردرآمد کاملا متفاوت است به‌گونه‌ای که وضع ۱۱ کشور از ۴۶ کشور پردرآمد از نظر مرگ‌ومیر در جاده‌ها بدتر شده و وضعیت ۳۵ کشور بهبود یافته است.

مرگ‌ومیر جاده‌ای و طبقه‌بندی کشورها بر حسب درآمد

هرچند کشورهای بادرآمد متوسط حدود ۷۰ درصد جمعیت کشورهای مورد بررسی و کشورهای کم‌درآمد ۱۲ درصد از جمعیت را تشکیل می‌دهند، با وجود این ۷۴ درصد از مرگ‌ومیر در جاده‌ها متعلق به کشورهای با درآمد متوسط و ۱۶ درصد متعلق به کشورهای کم‌درآمد است، حال آنکه کشورهای پردرآمد که ۱۸ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند تنها ۱۰ درصد از مرگ‌ومیرهای جاده‌ای را به خود اختصاص می‌دهند. این مقایسه با بررسی وسایل نقلیه موتوری ثبت شده جالب‌تر نیز می‌شود: ۵۳ درصد از این وسایل در اختیار کشورهای با درآمد متوسط است، ۴۶ درصد به کشورهای پردرآمد تعلق دارد و به‌رغم تعداد مرگ‌ومیر زیاد، تنها یک درصد از وسایل نقلیه موتوری ثبت شده در اختیار کشورهای کم‌درآمد است! بررسی‌های این سازمان جهانی حاکی از این است که بیشترین نرخ مرگ‌ومیر در مناطق جهان به قاره آفریقا تعلق دارد. در این خصوص احتمالا می‌توان زیرساخت‌ها را تا حدود زیادی مقصر دانست. پایین‌ترین نرخ نیز در دست قاره اروپا است. در واقع نگاهی به آخرین گزارش سازمان بهداشت جهانی حاکی از آن است که متوسط نرخ مرگ‌ومیر جاده‌ای در جهان به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ۴/ ۱۷ نفر است. این میزان برای قاره آفریقا برابر با ۶/ ۲۶ و برای بخش شرقی دریای مدیترانه ۹/ ۱۹ است. برای بخش غربی اقیانوس آرام این نرخ به ۳/ ۱۷ می‌رسد و برای جنوب‌شرقی آسیا نیز ۱۷ است. نرخ مرگ‌ومیر برای قاره آمریکا نیز برابر با ۹/ ۱۵ بوده و برای اروپا به ۳/ ۹ می‌رسد.

تصادفات گروه‌های مختلف

نگاهی به وضعیت تصادفات در جهان نشان می‌دهد که بیشترین میزان مرگ‌ومیر در جهان در وهله نخست متعلق به سرنشینان خودرو با ۳۱ درصد است و پس از آن نیز وسایل نقلیه دو تا سه نفره با ۲۳ درصد، عابران با ۲۲ درصد و دوچرخه‌سواران با ۴ درصد قرار دارند و بقیه مرگ‌ومیرها نیز وجه‌های دیگری دارد. اگر به الگوی جنوب‌شرقی آسیا نگاه کنیم، می‌بینیم که یک‌سوم از تصادفات منجر به فوت در بخش وسایل نقلیه دو تا سه نفره صورت می‌گیرد. در اروپای غربی نیز بیش از نیمی از تصادفات منجر به فوت (۵۱ درصد) متعلق به سرنشینان خودرو است و در سایر بخش‌های جهان نیز جز بخش غربی اقیانوس آرام یا همان استرالیا و اقیانوسیه همین نتیجه برقرار است.