گفت‌وگو با رضا گلچین عکاسی که ۴۰ جایزه بین‌المللی کسب کرده است
بدون جهان‌بینی، هنر خلق نمی‌شود
محمد غلامی‌پور بی‌تردید یکی از موفق‌ترین رشته‌های هنری ایران در سال‌های گذشته هنرعکاسی بوده است، اما موفقیت‌های بزرگ عکاسان ایرانی در جشنواره‌های معتبرخارجی همیشه تحت‌الشعاع دنیای پر سر و صدای سینما و تلویزیون به حاشیه رانده می‌شود و آنقدر‌ها به هنرمندان بی‌ادعای کشور که آثارشان بارها از سوی جشنواره‌های معتبر خارجی مورد استقبال قرار می‌گیرد توجهی نمی‌شود. «رضا گلچین» هنرمند عکاس یکی از همان نام‌ها است. در کارنامه این عکاس مستند بیش از ۴۰ جایزه بین‌المللی از جشنواره‌های مختلف به چشم می‌خورد. این هنرمند اخیرا موفق به کسب جایزه از هشتمین دوره دوسالانه بین‌المللی عکس «بشریت: یادمان‌های نوع بشر» در چین شده است.
محمد غلامی‌پور بی‌تردید یکی از موفق‌ترین رشته‌های هنری ایران در سال‌های گذشته هنرعکاسی بوده است، اما موفقیت‌های بزرگ عکاسان ایرانی در جشنواره‌های معتبرخارجی همیشه تحت‌الشعاع دنیای پر سر و صدای سینما و تلویزیون به حاشیه رانده می‌شود و آنقدر‌ها به هنرمندان بی‌ادعای کشور که آثارشان بارها از سوی جشنواره‌های معتبر خارجی مورد استقبال قرار می‌گیرد توجهی نمی‌شود. «رضا گلچین» هنرمند عکاس یکی از همان نام‌ها است. در کارنامه این عکاس مستند بیش از 40 جایزه بین‌المللی از جشنواره‌های مختلف به چشم می‌خورد. این هنرمند اخیرا موفق به کسب جایزه از هشتمین دوره دوسالانه بین‌المللی عکس «بشریت: یادمان‌های نوع بشر» در چین شده است. به همین بهانه با «رضا گلچین» درباره این رویداد مهم فرهنگی به گفت‌وگو نشستیم.
جشنواره دوسالانه عکس «بشریت: یادمان‌های نوع بشر» در کجا و چگونه برگزار می‌شود؟
این جشنواره هر دو سال یک بار در کشور چین به‌صورت مجموعه عکس مستند برگزار می‌شود و محوریت آن درباره فرهنگ‌ها و سنت‌هایی است که در کشورهای مختلف وجود دارد. این مسابقه با هدف ثبت آداب سنتی و احیای خرده فرهنگ‌های بومی جوامع انسانی سراسر دنیا در جهت حفظ میراث فرهنگی، توجه جهانی و شناسایی و مطالعه روی آنها با استفاده از عکس در 6 بخش مختلف برگزار می‌شود. 6 بخش این جشنواره عبارتند از: پرتره، فستیوال‌های محلی و آیین‌ها، معماری، آموزش و تولید، زندگی و سنت‌های کار، غذا و نوشیدنی‌های محلی. در این جشنواره 66 هزار عکس از 120 کشور شرکت داشتند که در نهایت 60 مجموعه برگزیده و موفق به دریافت جایزه شدند.
موضوع مجموعه عکس شما چه بود؟
موضوع مجموعه عکس من «بازار سنتی رشت» بود که از 12 عکس تشکیل می‌شد و آنها را از بازار ماهی‌فروشان و بازار روز رشت گرفتم. این مجموعه در بخش «سنت‌های کار و زندگی» شرکت داده شد و در نهایت توانست یکی از جوایز عکاسی مستند هیات داوران را کسب کند.
چطور شد که بازار محلی را سوژه قرار دادید؟
من به موضوعاتی که به آداب و فرهنگ ما مربوط است علاقه‌مندم. فرهنگ و هویت گیلان بسیار غنی است، اما متاسفانه قسمت زیادی از این فرهنگ در حال نابودی است. این فرهنگ‌ها و خرده‌فرهنگ‌ها به‌نوعی هویت ما را تشکیل می‌دهند، از این رو دوست دارم روی این موضوعات کار کنم و آنها را به ثبت برسانم. کلا هر سوژه مستندی که مربوط به فرهنگ و آداب و سنن ما باشد نظرم را جلب می‌کند. بازار محلی هم یکی از سوژه‌هایی بود که مدت‌ها فکرم را به خود مشغول کرده بود و حدود دو سال روی این پروژه کار کردم. بازار روز جزو سنت‌های مردم شمال کشور است که به‌نوعی بازار با تعریف سنتی‌اش در آن جریان دارد و هر کس محصول خود را در یک روز خاص به بازار می‌آورد و عرضه می‌کند. شما در هیچ جای دنیا چنین بازاری نمی‌توانید پیدا کنید.
مهم‌ترین ویژگی ساختاری عکس‌های شما که مورد توجه این جشنواره هم قرار گرفت چه بود؟
متاسفانه نگاه سهل‌اندیشانه‌ای در ایران به مجموعه عکس می‌شود و تعریف درستی برای آن وجود ندارد. اگر بخواهم به اختصار مجموعه عکس را تعریف کنم باید بگویم به یکسری عکس که بنا به دلایل مختلف با یکدیگر وحدت دارند، مجموعه عکس گفته می‌شود؛ اما هرچه دلایل بیشتری در بین عکس‌ها وحدت ایجاد کنند، مجموعه عکس بهتری خواهد شد. ضمن اینکه در یک مجموعه عکس تنها وحدت عکس‌ها کافی نیست؛ بلکه باید از لحاظ زیبایی‌شناسی بصری مورد توجه قرار بگیرد. در مجموعه عکس من عنصر حرکت یک ویژگی بارز بود که باعث وحدت بیشتر در مجموعه می‌شد و به گمانم استفاده از همین تکنیک حرکت باعث موفقیت آن شد.
آیا استفاده از المان‌های بومی هویت فرهنگی اثر را قوت می‌بخشد؟
درست است که این ظرفیت‌ها اهمیت بالایی دارند و یک نوع هویت فرهنگی به اثر می‌بخشند، اما نمی‌شود حکم کرد که باید این ویژگی در هر اثری وجود داشته باشد. استفاده از المان‌های بومی به خود عکاس مربوط است. برخی بنا به هر دلیلی علاقه‌ای به استفاده از این ظرفیت‌ها ندارند و جهان‌بینی شان متفاوت است و برخی هم به آن علاقه‌مند هستند. باید یک نوع دغدغه فرهنگی در ذهن و اندیشه هنرمند شکل بگیرد. خوشبختانه گیلان یکی از بهترین مکان‌ها برای افرادی است که دغدغه‌های فرهنگی دارند. با وجود اینکه رشت در حال مدرن شدن است، اما پر از المان‌های بومی، سنتی و خرده فرهنگ‌های خاص خودش است و به‌نوعی هنوز تا حدود زیادی اصالت و هویت فرهنگی‌اش را دارد.
آثار شما در جشنواره‌های مختلفی مورد توجه قرار گرفته است. دلیل این موفقیت‌ها در چه نکته‌ای نهفته است؟
من فکر می‌کنم مهم‌ترین دلیل موفقیت برای هر آدمی این است که خودش باشد.به عقیده من هر شخصی، اگر یک شناخت نسبی نسبت به خودش پیدا کند، این شناخت در اثرش نمود پیدا می‌کند. شما اگر در اثرت خودت باشی و بتوانی خودت را نشان دهی، بدون شک در هر نقطه‌ای از دنیا مورد توجه قرار خواهی گرفت. اگر خودت باشی، موفقیت هم پشت‌سرت می‌آید، اما اگر تحت تاثیر کسی باشی هیچ حرف تازه‌ای برای کسی نخواهی داشت.
در سال‌های اخیر پیشرفت تکنولوژی باعث تولید انبوه عکس به‌ویژه در فضای مجازی شده است. با توجه به حجم وسیع عکس‌هایی که منتشر می‌شوند و به‌نوعی مرز هنر عکاسی را باریک‌تر کرده است، یک عکاس برای دیده شدن کارهایش با سختی بیشتری دست و پنجه نرم نمی‌کند؟
من با نظر شما که معتقدید مرز هنر عکاسی باریک شده است موافق نیستم و برعکس معتقدم وفور عکس باعث شده مرز آن مشخص‌تر شود هنر یک عکاس در جایی مشخص می‌شود که دارای فکر و اندیشه باشد. عکس‌هایی که به قول شما در فضای مجازی به وفور دیده می‌شوند تقریبا بدون فکر تولید می‌شوند و هیچ اندیشه و زیبایی‌شناسی بصری پشت آنها نیست. عکاس دارای اندیشه‌ای است که ناشی از جهان‌بینی او است و همین جهان‌بینی، او را از دیگران متمایز می‌کند. بدون جهان‌بینی، هنر خلق نمی‌شود و کسی که جهان‌بینی نداشته باشد شاید به‌طور اتفاقی یک یا دو عکس خوب تولید کند، اما هرگز موفق نخواهد شد.
جشنواره دوسالانه عکس «بشریت: یادمان‌های نوع بشر» در کجا و چگونه برگزار می‌شود؟
این جشنواره هر دو سال یک بار در کشور چین به‌صورت مجموعه عکس مستند برگزار می‌شود و محوریت آن درباره فرهنگ‌ها و سنت‌هایی است که در کشورهای مختلف وجود دارد. این مسابقه با هدف ثبت آداب سنتی و احیای خرده فرهنگ‌های بومی جوامع انسانی سراسر دنیا در جهت حفظ میراث فرهنگی، توجه جهانی و شناسایی و مطالعه روی آنها با استفاده از عکس در 6 بخش مختلف برگزار می‌شود. 6 بخش این جشنواره عبارتند از: پرتره، فستیوال‌های محلی و آیین‌ها، معماری، آموزش و تولید، زندگی و سنت‌های کار، غذا و نوشیدنی‌های محلی. در این جشنواره 66 هزار عکس از 120 کشور شرکت داشتند که در نهایت 60 مجموعه برگزیده و موفق به دریافت جایزه شدند.
موضوع مجموعه عکس شما چه بود؟
موضوع مجموعه عکس من «بازار سنتی رشت» بود که از 12 عکس تشکیل می‌شد و آنها را از بازار ماهی‌فروشان و بازار روز رشت گرفتم. این مجموعه در بخش «سنت‌های کار و زندگی» شرکت داده شد و در نهایت توانست یکی از جوایز عکاسی مستند هیات داوران را کسب کند.
چطور شد که بازار محلی را سوژه قرار دادید؟
من به موضوعاتی که به آداب و فرهنگ ما مربوط است علاقه‌مندم. فرهنگ و هویت گیلان بسیار غنی است، اما متاسفانه قسمت زیادی از این فرهنگ در حال نابودی است. این فرهنگ‌ها و خرده‌فرهنگ‌ها به‌نوعی هویت ما را تشکیل می‌دهند، از این رو دوست دارم روی این موضوعات کار کنم و آنها را به ثبت برسانم. کلا هر سوژه مستندی که مربوط به فرهنگ و آداب و سنن ما باشد نظرم را جلب می‌کند. بازار محلی هم یکی از سوژه‌هایی بود که مدت‌ها فکرم را به خود مشغول کرده بود و حدود دو سال روی این پروژه کار کردم. بازار روز جزو سنت‌های مردم شمال کشور است که به‌نوعی بازار با تعریف سنتی‌اش در آن جریان دارد و هر کس محصول خود را در یک روز خاص به بازار می‌آورد و عرضه می‌کند. شما در هیچ جای دنیا چنین بازاری نمی‌توانید پیدا کنید.
مهم‌ترین ویژگی ساختاری عکس‌های شما که مورد توجه این جشنواره هم قرار گرفت چه بود؟
متاسفانه نگاه سهل‌اندیشانه‌ای در ایران به مجموعه عکس می‌شود و تعریف درستی برای آن وجود ندارد. اگر بخواهم به اختصار مجموعه عکس را تعریف کنم باید بگویم به یکسری عکس که بنا به دلایل مختلف با یکدیگر وحدت دارند، مجموعه عکس گفته می‌شود؛ اما هرچه دلایل بیشتری در بین عکس‌ها وحدت ایجاد کنند، مجموعه عکس بهتری خواهد شد. ضمن اینکه در یک مجموعه عکس تنها وحدت عکس‌ها کافی نیست؛ بلکه باید از لحاظ زیبایی‌شناسی بصری مورد توجه قرار بگیرد. در مجموعه عکس من عنصر حرکت یک ویژگی بارز بود که باعث وحدت بیشتر در مجموعه می‌شد و به گمانم استفاده از همین تکنیک حرکت باعث موفقیت آن شد.
آیا استفاده از المان‌های بومی هویت فرهنگی اثر را قوت می‌بخشد؟
درست است که این ظرفیت‌ها اهمیت بالایی دارند و یک نوع هویت فرهنگی به اثر می‌بخشند، اما نمی‌شود حکم کرد که باید این ویژگی در هر اثری وجود داشته باشد. استفاده از المان‌های بومی به خود عکاس مربوط است. برخی بنا به هر دلیلی علاقه‌ای به استفاده از این ظرفیت‌ها ندارند و جهان‌بینی شان متفاوت است و برخی هم به آن علاقه‌مند هستند. باید یک نوع دغدغه فرهنگی در ذهن و اندیشه هنرمند شکل بگیرد. خوشبختانه گیلان یکی از بهترین مکان‌ها برای افرادی است که دغدغه‌های فرهنگی دارند. با وجود اینکه رشت در حال مدرن شدن است، اما پر از المان‌های بومی، سنتی و خرده فرهنگ‌های خاص خودش است و به‌نوعی هنوز تا حدود زیادی اصالت و هویت فرهنگی‌اش را دارد.
آثار شما در جشنواره‌های مختلفی مورد توجه قرار گرفته است. دلیل این موفقیت‌ها در چه نکته‌ای نهفته است؟
من فکر می‌کنم مهم‌ترین دلیل موفقیت برای هر آدمی این است که خودش باشد.به عقیده من هر شخصی، اگر یک شناخت نسبی نسبت به خودش پیدا کند، این شناخت در اثرش نمود پیدا می‌کند. شما اگر در اثرت خودت باشی و بتوانی خودت را نشان دهی، بدون شک در هر نقطه‌ای از دنیا مورد توجه قرار خواهی گرفت. اگر خودت باشی، موفقیت هم پشت‌سرت می‌آید، اما اگر تحت تاثیر کسی باشی هیچ حرف تازه‌ای برای کسی نخواهی داشت.
در سال‌های اخیر پیشرفت تکنولوژی باعث تولید انبوه عکس به‌ویژه در فضای مجازی شده است. با توجه به حجم وسیع عکس‌هایی که منتشر می‌شوند و به‌نوعی مرز هنر عکاسی را باریک‌تر کرده است، یک عکاس برای دیده شدن کارهایش با سختی بیشتری دست و پنجه نرم نمی‌کند؟
من با نظر شما که معتقدید مرز هنر عکاسی باریک شده است موافق نیستم و برعکس معتقدم وفور عکس باعث شده مرز آن مشخص‌تر شود هنر یک عکاس در جایی مشخص می‌شود که دارای فکر و اندیشه باشد. عکس‌هایی که به قول شما در فضای مجازی به وفور دیده می‌شوند تقریبا بدون فکر تولید می‌شوند و هیچ اندیشه و زیبایی‌شناسی بصری پشت آنها نیست. عکاس دارای اندیشه‌ای است که ناشی از جهان‌بینی او است و همین جهان‌بینی، او را از دیگران متمایز می‌کند. بدون جهان‌بینی، هنر خلق نمی‌شود و کسی که جهان‌بینی نداشته باشد شاید به‌طور اتفاقی یک یا دو عکس خوب تولید کند، اما هرگز موفق نخواهد شد.
ارسال نظر