فصل رونق
تعاونی‌ها در استان گلستان چه وضعیتی را به تصویر کشیدهاند؟
واقعیت آن است که بسیاری از مردم با سرمایه‌های خرد و اندکی که در اختیار دارند، نمی‌توانند فعالیت اقتصادی مستقیمی انجام دهند و تاثیرگذاری در ورود منابع مالی به فعالیت‌های تولیدی و خارج از اقدامات دلالی و واسطه‌گری داشته باشند؛ بنابراین قدرت ورود مستقیم به فعالیت‌ها را ندارند تا بتوانند منجر به ایجاد ارزش افزوده واقعی در کشور شوند. اینجاست که تعاونی‌ها می‌توانند در جهت پیگیری اصل توزیع عدالت میان اقشار مختلف به‌خصوص دهک‌های پایین درآمدی موثر واقع شده و منابع و ابزار کاری را در اختیار افرادی که توانمندی مالی ندارند، قرار دهند. خود این امر باعث می‌شود که عدالت بین مردم به نوعی ایجاد شود و تعاونی‌ها با استفاده از تخصص و رسته‌هایی که در اختیار دارند، کار را پیش ببرند. این اقدامات در بخش گردشگری، صنایع‌دستی، منابع طبیعی و مرتع‌داری می‌توانند وارد عمل شده و به‌خصوص در قالب تعاونی‌های مختلف مرزنشینی که فعالیت‌های تجاری و حفاظتی از منابع طبیعی را صورت می‌دهند، منابع خرد مردم را یکجا تجمیع کنند و حمایت از تعاونی‌ها را در دستور کار قرار دهند.
در حال حاضر بخش تعاون بر اساس برنامه ششم توسعه باید به سهم ۲۵درصدی از اقتصاد برسد که برای این هدف باید راهکارهای مختلفی از جمله ارائه آموزش دقیق و کافی به اعضای تعاونی‌ها داده شود و مدیران و اعضای تعاونی‌ها با آگاهی‌های کامل وارد عرصه‌های تولیدی و اقتصادی در بخش تعاون شوند و شبکه‌های ارتباطی را بین بخش‌های مختلف اقتصادی ایجاد کنند؛ این در حالی است که تعاونی‌های مختلف، تولیدات مختلفی دارند که اگر در یک شبکه ارتباطی قرار گیرند که ورودی یکی خروجی دیگری و خروجی یکی، ورودی دیگری شده و لینک برقرار شود، می‌توانند در بخش فروش، بازاریابی و تعاملات مالی موثر بوده و حمایت‌های بیمه‌ای، مالیاتی و تسهیلاتی به ویژه برای تعاونی‌ها صورت گیرد. در بخش اشتغال روستایی نیز تلاش شده تا تسهیلات ویژه‌ای را به تعاونی‌ها بدهیم و در حوزه مالیاتی، تلاش شده تا معافیت‌های مالیاتی بر فعالیت اقتصادی تعاونی‌ها ارائه شود؛ ولی در بخش بیمه‌ای و بیمه تامین اجتماعی، هنوز در تعاونی‌ها عملکرد خیلی قوی به ثمر نرسیده و باید بیشتر تلاش شود؛ البته سعی شده توانمندسازی تعاونی‌ها صورت گیرد و فقط موضوع به تسهیلات ارزان‌قیمت ختم نشود؛ بلکه باید توانمندسازی صورت گیرد و قوانین، مقررات، آموزش‌ها و مباحث مالی در نظر گرفته شود.
در این میان اداره کل تعاون استان گلستان نیز، به تناسب راهبردهای ملی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، حمایت از تعاونی‌ها و توانمندسازی آنها برای ورود به عرصه‌های اقتصادی را در دستور کار قرار داده؛ ضمن اینکه در مورد تعاونی‌های مرزنشینی نیز این تسهیلات برای مرزنشینان در کل کشور در نظر گرفته شده و شاغلان در این حوزه می‌توانند با صادرات کالای بومی، محلی و ملی خود، چندین قلم کالای وارداتی مورد نیاز کشور را وارد کنند و به اقتصاد کشور کمک کنند. در واقع، امتیازی که به صورت کارت بازرگانی در اختیار مرزنشینان قرار می‌گیرد، این فضا را فراهم می‌کند که یکسری کالاها را صادر کنند و در قبال صادرات خود، تا سقف ۸۰ دلار برای هر عضو نیز واردات صورت دهند که این امکان خوبی است و در بحث فروش تولیدات تعاونی‌ها نیز تلاش شده تا در بخش صادرات، کمک کنند و نیازهای کشور را در بخش تحریمی فراهم کنند. بحث بعدی آن است که تعاونی‌ها در حوزه منابع طبیعی و نگهداری از محیط‌زیست به‌خصوص در بخش مراتع، فعال شده‌اند که در نگهداری و بهره‌برداری از منابع طبیعی بتوانند گام بردارند.
نمونه آن، پسته‌های وحشی است که تعاونی‌هایی در این حوزه فعال شده‌اند که در بحث بهره‌برداری و فروش آنها نیز می‌توانند در حفظ محیط‌زیست و ایجاد اشتغال پایدار و درآمد ثابت، موثر واقع شوند؛ ضمن اینکه در بخش بهره‌برداری از قارچ‌های ترافل در شرق استان نیز، تعاونی‌هایی فعال شده‌اند که اعضای آنها، اکثراً مرزنشینان هستند که می‌توانند موثر واقع شوند. در عین حال، تشکیل تعاونی‌های صنایع دستی نیز برای حمایت از مرزنشینان در دستور کار قرار گرفته و تسهیلاتی نیز به آنها پرداخت می‌شود که در بخش اشتغال روستایی و عشایری مرزنشینان موثر است؛ ضمن اینکه در برنامه است که در حوزه تامین تضامین و سود بانکی نیز به آنها کمک شود که بر اساس آن، دو درصد تخفیف در سود بانکی در نظر گرفته شده است که می‌تواند کمک‌رسان باشد. در اینجا باید یادآور شد که در مقطعی از زمان، بخش تعاون در استان گلستان با مازندران ادغام شده بود و تعاونی‌هایی که ثبت شده بودند، پالایش نشده بودند و بیش از ۱۰ هزار تعاونی به ثبت رسیده بود؛ اما با راه‌اندازی سامانه آنلاین و هوشمند تعاونی‌ها، باید تک‌تک افراد، کد ملی و شماره تلفنی را که به نام آنها باشد به ثبت رسانده و با این روش، بخشی از تعاونی‌های راکد که چندین دوره مجمع عمومی یا صورت‌های مالی ارائه نکرده بودند، خود به خود حذف شدند و بر این اساس، تعاونی‌های فعال واقعی شناسایی شدند که اکنون تعداد آنها نزدیک به ۲۶۰۰ تعاونی است. البته برخی از تعاونی‌ها وقتی به هدف می‌رسند، خود به خود منحل می‌شوند.
در حال حاضر، اگر بخواهیم نگاهی به تعاونی‌های استان گلستان داشته باشیم، باید به این نکته اشاره کرد که بیش از ۵۰ درصد تعاونی‌های فعال در استان گلستان، در بخش کشاورزی و منابع طبیعی مشغول به فعالیت هستند و مابقی در حوزه صنعت و خدمات فعالیت می‌کنند که بر این اساس تلاش شده با ارائه آموزش‌های لازم، در جهت توانمندسازی آنها گام برداریم؛ این در حالی است که به برخی از تعاونی‌ها نیز تسهیلات بلاعوض ارائه شده و حمایت‌های مالی و تسهیلاتی با سود اندک ارائه شده است تا بتوان فرهنگ تعاون را رشد داد و تعالی بخش تعاون را شاهد بود.
انتخاب تعاونی‌های برتر استانی و ملی نیز در دستور کار قرار گرفته و به موازات آن، تقویت تعاونی‌های دانش‌بنیان نیز در دستور کار قرار گرفته است؛ ضمن اینکه در استان گلستان، علاوه بر تعاونی‌های تولید فعال در بخش شیلات و میگو، تلاش شده تا در همه بخش‌های مختلف تعاونی‌ها را فعال کنیم؛ اما نکته حائز اهمیت آن است که ما در این استان، کیفیت را فدای کمیت تعاونی‌ها نکرده‌ایم و همان‌طور که سهمیه استان ۲۰۰ تعاونی بوده؛ اما امسال فقط ۴۰ تعاونی تشکیل شده که تلاش شده توسعه عمران و فراگیر روستایی در کنار تعاونی‌های دانش‌بنیان و جوانان در اولویت راه‌اندازی قرار گیرند. به هر حال توانمندسازی تعاونی‌ها نیز در دستور کار قرار گرفته است. نکته حائز اهمیت آن است که در سال ۹۸ بیش از ۲۱ هزار و ۵۹۹ نفر-ساعت آموزش مجازی برای تعاونی‌ها در استان‌ها شکل گرفته و در کنار آن، ۴۰ هزار نفر-ساعت آموزش حضوری نیز ارائه شده که البته به خاطر شیوع ویروس کرونا، افت داشته است.
مروری بر کارنامه عملکرد تعاون استان گلستان همچنین حکایت از آن دارد که سه تعاونی توان‌یابان بهزیستی به ثبت رسیده که بیش از ۱۲۱ میلیون تومان تسهیلات بلاعوض نیز به آن پرداخت شده است؛ ضمن اینکه در حوزه تسهیلات روستایی در سامانه کارا نیز بیش از ۱۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان تسهیلات پرداخت شده است. در عین حال، کارگاه‌های آموزش بهره‌وری نیز برگزار شده و در کنار آن، تعاونی‌های توسعه عمران نیز به عنوان یک تعاونی خاص تشکیل شده تا تمامی فعالیت‌های عمرانی شهرستان به آنها واگذار شود. همچنین حسابرسی تعاونی‌های مشکل‌دار به صورت رایگان انجام شده و مشکلات مالی آنها را تا حد زیادی حل‌وفصل کرده‌ایم تا اگر انحرافی داشته باشند و سوءاستفاده از منابع تعاونی صورت داده باشند، مشکلات آنها را بتوان برطرف کرد و منابع را به اعضا بازگرداند.
